Brama Królewska w Szczecinie
 nr rej. A-791 z 11.06.1954[1] | |
 Południowa fasada Bramy – widok od ul. Mariackiej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Architekt | Gerhard Cornelius van Wallrawe |
| Ukończenie budowy | 1725–1728 |
Położenie na mapie Szczecina  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |
 53°25′42,40″N 14°33′23,19″E/53,428444 14,556442 | |
Brama Królewska (niem. Anklamer Tor, Königstor[2]) – jedna z bram miejskich Szczecina, znajdująca się na pl. Hołdu Pruskiego (u zbiegu ul. Jana Matejki i pl. Żołnierza Polskiego). Powstała latach 1725–1728 z okazji zajęcia miasta przez Prusy według projektu holenderskiego projektanta fortyfikacji Gerharda Corneliusa van Wallrawe (autora m.in. przebudowy twierdzy kłodzkiej i magdeburskiej).
Historia
Podobnie jak Brama Portowa powstała na miejscu dawnych murów miejskich. Pierwotnie nosiła nazwę (niem.) Anklamer Tor od miasta Anklam (dawna polska nazwa Nakło nad Pianą), co spowodowało, że po wojnie jej nazwa tłumaczona bywała jako Anklamska lub Nakielska, od nazwy placu na którym się znajduje, nazywano ją również Bramą Hołdu Pruskiego. Ostatecznie jednak przyjęto obecną nazwę. Obiekt wchodził w skład systemu pruskich fortyfikacji Szczecina i łączył w sobie funkcje militarne z dekoracyjnymi.
Na szczególną uwagę zasługują stworzone przez nadwornego rzeźbiarza króla pruskiego Fryderyka Wilhelma I – Bartholome Damarata szczyty przedstawiające m.in. Marsa z mieczem i tarczą i Herkulesa z maczugą i skórą lwa oraz umieszczone nad przejazdem panoplium z tarczą z pruskim orłem, otoczoną łańcuchem Orderu Czarnego Orła i zwieńczoną królewską koroną. Brama przyozdobiona jest rzeźbionymi elementami oręża, zbrojami, tarczami i sztandarami – to nawiązanie do rzymskiej tradycji pochodów triumfalnych i wieszania zdobycznej broni na bramach miast.
W czasie II wojny światowej w obawie przed zniszczeniem zdemontowano zdobienia ze szczytów bramy i ukryto w Arkońskim Parku Leśnym, a samą bramę obsadzono bluszczem i tak przetrwała wojnę. Zdobione szczyty i ozdoby odnaleziono w roku 1957 i z powrotem zamontowano na bramę [3].
W 1994 roku przeprowadzono renowację Bramy. Niegdyś mieściła się tutaj galeria sztuki, a od 2000 – „Brama Jazz Cafe”. 8 listopada 2017 w Bramie Królewskiej otwarto pijalnię czekolady Wedel[4].
Brama Królewska (Nakielska) znajduje się w rejestrze zabytków (nr. rej. A-791 z 11.06.1954)[1].
Galeria
Herkules z maczugą i skórą lwa
Mars z mieczem i tarczą
Kartusz z orłem pruskim i Orderem Orła Czarnego
Tablica poświęcona Dezyderemu Chłapowskiemu
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo zachodniopomorskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021, s. 114 [dostęp 2015-09-18].
- ↑ Jan Iwańczuk: Brama Królewska. [w:] pomeranica.pl [on-line]. [dostęp 2016-09-29].
- ↑ Przewodnik po Szczecinie ,Wydawnictwo 13 muz, Szczecin 1999,str.66.
- ↑ Agata Maksymiuk, Pijalnia Czekolady E.Wedel w Szczecinie. Kiedy otwarcie? Sprawdź!, „gs24.pl” [dostęp 2017-12-24] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-24] (pol.).
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of West Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 54.65 N
- S: 52.58 N
- W: 13.95 E
- E: 17.10 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Königstor in Szczecin, 1890s
Kartusz z Orłem Pruskim i Orderem Czarnego Orła na północnej elewacji Bramy Królewskiej w Szczecinie
Rzeźba Herkulesa z maczugą i skórą lwa na północnej elewacji Bramy Królewskiej w Szczecinie
Tablica poświęcona Dezyderemu Chłapowskiemu na zachodniej elewacji Bramy Królewskiej w Szczecinie
Wzór znaku informacyjnego umieszczonego na zabytkach nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków w Polsce
Autor: OpenStreetMap contributors, Licencja: ODbL
OpenStreetMap location map of Szczecin, Poland
- top = 53.545
- bottom = 53.320
- left = 14.429
- right = 14.814
Rzeźba Marsa na północnej elewacji Bramy Królewskiej w Szczecinie
Autor: A.Savin, Licencja: FAL
King's Gate in Szczecin (Poland)