Brama Królewska w Szczecinie

Brama Królewska
Symbol zabytku nr rej. A-791 z 11.06.1954[1]
Ilustracja
Południowa fasada Bramy – widok od ul. Mariackiej
Państwo

 Polska

Miejscowość

Szczecin

Architekt

Gerhard Cornelius van Wallrawe

Ukończenie budowy

1725–1728

Położenie na mapie Szczecina
Mapa konturowa Szczecina, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Brama Królewska”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego
Mapa konturowa województwa zachodniopomorskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Brama Królewska”
Ziemia53°25′42,40″N 14°33′23,19″E/53,428444 14,556442

Brama Królewska (niem. Anklamer Tor, Königstor[2]) – jedna z bram miejskich Szczecina, znajdująca się na pl. Hołdu Pruskiego (u zbiegu ul. Jana Matejki i pl. Żołnierza Polskiego). Powstała latach 1725–1728 z okazji zajęcia miasta przez Prusy według projektu holenderskiego projektanta fortyfikacji Gerharda Corneliusa van Wallrawe (autora m.in. przebudowy twierdzy kłodzkiej i magdeburskiej).

Historia

Brama Królewska pod koniec XIX w.

Podobnie jak Brama Portowa powstała na miejscu dawnych murów miejskich. Pierwotnie nosiła nazwę (niem.) Anklamer Tor od miasta Anklam (dawna polska nazwa Nakło nad Pianą), co spowodowało, że po wojnie jej nazwa tłumaczona bywała jako Anklamska lub Nakielska, od nazwy placu na którym się znajduje, nazywano ją również Bramą Hołdu Pruskiego. Ostatecznie jednak przyjęto obecną nazwę. Obiekt wchodził w skład systemu pruskich fortyfikacji Szczecina i łączył w sobie funkcje militarne z dekoracyjnymi.

Na szczególną uwagę zasługują stworzone przez nadwornego rzeźbiarza króla pruskiego Fryderyka Wilhelma I – Bartholome Damarata szczyty przedstawiające m.in. Marsa z mieczem i tarczą i Herkulesa z maczugą i skórą lwa oraz umieszczone nad przejazdem panoplium z tarczą z pruskim orłem, otoczoną łańcuchem Orderu Czarnego Orła i zwieńczoną królewską koroną. Brama przyozdobiona jest rzeźbionymi elementami oręża, zbrojami, tarczami i sztandarami – to nawiązanie do rzymskiej tradycji pochodów triumfalnych i wieszania zdobycznej broni na bramach miast.

W czasie II wojny światowej w obawie przed zniszczeniem zdemontowano zdobienia ze szczytów bramy i ukryto w Arkońskim Parku Leśnym, a samą bramę obsadzono bluszczem i tak przetrwała wojnę. Zdobione szczyty i ozdoby odnaleziono w roku 1957 i z powrotem zamontowano na bramę [3].

W 1994 roku przeprowadzono renowację Bramy. Niegdyś mieściła się tutaj galeria sztuki, a od 2000 – „Brama Jazz Cafe”. 8 listopada 2017 w Bramie Królewskiej otwarto pijalnię czekolady Wedel[4].

Brama Królewska (Nakielska) znajduje się w rejestrze zabytków (nr. rej. A-791 z 11.06.1954)[1].

Galeria

Zobacz też

Przypisy

  1. a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo zachodniopomorskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021, s. 114 [dostęp 2015-09-18].
  2. Jan Iwańczuk: Brama Królewska. [w:] pomeranica.pl [on-line]. [dostęp 2016-09-29].
  3. Przewodnik po Szczecinie ,Wydawnictwo 13 muz, Szczecin 1999,str.66.
  4. Agata Maksymiuk, Pijalnia Czekolady E.Wedel w Szczecinie. Kiedy otwarcie? Sprawdź!, „gs24.pl” [dostęp 2017-12-24] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-24] (pol.).

Media użyte na tej stronie

West Pomeranian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of West Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.65 N
  • S: 52.58 N
  • W: 13.95 E
  • E: 17.10 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Königstor in Szczecin, 1890s.jpg
Königstor in Szczecin, 1890s
Szczecin Brama Krolewska Order Orla Czarnego.jpg
Kartusz z Orłem Pruskim i Orderem Czarnego Orła na północnej elewacji Bramy Królewskiej w Szczecinie
Szczecin Brama Krolewska Herkules.jpg
Rzeźba Herkulesa z maczugą i skórą lwa na północnej elewacji Bramy Królewskiej w Szczecinie
Szczecin Brama Krolewska tablica Chlapowskiego.jpg
Tablica poświęcona Dezyderemu Chłapowskiemu na zachodniej elewacji Bramy Królewskiej w Szczecinie
Obiekt zabytkowy znak.svg
Wzór znaku informacyjnego umieszczonego na zabytkach nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków w Polsce
Szczecin location map.png
Autor: OpenStreetMap contributors, Licencja: ODbL
OpenStreetMap location map of Szczecin, Poland
  • top = 53.545
  • bottom = 53.320
  • left = 14.429
  • right = 14.814
Szczecin Brama Krolewska Mars.jpg
Rzeźba Marsa na północnej elewacji Bramy Królewskiej w Szczecinie
Szczecin 05-2017 img11 Kings Gate.jpg
Autor: A.Savin, Licencja: FAL
King's Gate in Szczecin (Poland)