Brama Odrzańska we Wrocławiu

skrzyżowanie współczesnych ulic Odrzańskiej, Grodzkiej i Garbary; przybliżona pierwotna lokalizacja Bramy Odrzańskiej (z lewej strony zdjęcia)
fragment planu Vrooma i Grossa z 1587: Brama Odrzańska oznaczona numerem 11

Brama Odrzańska (niem. Odertor[a]) – brama w fortyfikacjach miejskich Wrocławia na przedłużeniu ulicy Odrzańskiej (noszącej tę nazwę już od czasów średniowiecznych, w formie Odergasse, a później Oderstraße). Zburzona na początku XIX wieku.

Historia

Bramę Odrzańską wybudowano najpóźniej w wieku XIV w formie wieży na podstawie kwadratu lub prostokąta z przejazdem bramnym pośrodku. Przebudowywana co najmniej dwukrotnie (w ok. 1584[b] i 1610). Po kolejnej przebudowie fortyfikacji nazwę Bramy Odrzańskiej zaczęto stosować do innych obiektów znajdujących się w pobliżu: stojącej na zachód, na przedłużeniu dzisiejszej ulicy Kiełbaśniczej[c], Furty Młyńskiej (Mühlpfort), a zwłaszcza Bramy Nowej (umieszczonej obok Fischerpfort, Furty Rybackiej, która znajdowała się na przedłużeniu dzisiejszej ulicy Więziennej, na wschód od Bramy Odrzańskiej).

Brama Odrzańska, tak jak wszystkie bramy fortyfikacji miejskich, zburzona została na początku XIX wieku, po kapitulacji pruskiego garnizonu przed wojskami napoleońskimi (1807).

Uwagi

  1. ↑ według archaicznej pisowni niemieckiej – Oderthor
  2. ↑ Według Encyklopedii Wrocławia znajdujący się przed Bramą Odrzańską rondel wówczas zlikwidowano i usypano przed nią wał.
  3. ↑ Nosiła ona w przeszłości nazwę Mühlgasse – „Młyńska” – i wiodła do młynów na Odrze, które w latach 20. XX wieku zostały zburzone i zastąpione elektrownią wodną.

Bibliografia

  • Encyklopedia Wrocławia, 2000, s. 88, ISBN 83-7023-749-5 („Brama Odrzańska”) i 198 („Fortyfikacje miejskie”, czasy nowożytne)
  • plan Wrocławia, 1562, Bartel[i] Weihner[ii] & Georg Weihner
  • plan Wrocławia, 1587, F.H. Vroom & F. Gross
  • plan Wrocławia, 1591, Georg Hayer
  • plan Wrocławia, ok. 1742-1750, Friedrich Bernhard Werner

Uwagi do Bibliografii

  1. ↑ Oryginalna pisownia na planie; spotykana także inna forma zapisu jego imienia: Barthel; w polskiej bibliografii czasem spolszczone Bartłomiej.
  2. ↑ Także jako Weyhner albo Weyner.


Średniowieczne Bramy Miejskie we Wrocławiu
Historia
Baszty zachowane
Bramy nieistniejące

Media użyte na tej stronie

Odrzanska-Garbary.jpg
Wrocław, miejsce, w którym niegdyś znajdowała się Brama Odrzańska: skrzyżowanie ulicy Odrzańskiej (prostopadłej do osi zdjęcia, na ulicy stoją dwa samochody czekające na zmianę świateł) i zaułka ul. Garbary (wzdłuż osi zdjęcia); po lewej na skraju kadru widoczna ul. Grodzka.
Wroclaw-1587-frag.jpg
północne okolice Wrocławia wzdłuż Odry

Obiekty oznaczone na mapie liczbami:

w lewym dolnym narożniku mapy

10 kościół św. Elżbiety (Elisabethkirche)
12 ul. Odrzańska (Odergasse)

wzdłuż muru, od lewej

 9 Furta Młyńska (Mühl pfort)
11 Brama Odrzańska (Oder thor)
34 Furta Rybacka {Fischer pfort)
33 Brama Nowa (New thor)
31 Brama Cesarska (Kaysers thor)
30 zamek cesarski (Kayserlicher burg)

na północ od muru

62 wieża wodna (Wasserhaus)
63 młyn Średni (Mittelmühle)
64 młyn Słodowy (Maltzmühle)
65 szlifiernia (Schleiffmühle)
66 tartak (Brettmühle)
67 młyn Tylni (Hintermühle)
68 młyn Papierniczy (Papyrmühle)
71 folusz (Walckmühle)