Kapustowate

Kapustowate
Ilustracja
Kapusta polna i gorczyca polna
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

kapustowce

Rodzina

kapustowate

Nazwa systematyczna
Brassicaceae Burnett
Outl. Bot.: 854, 1093, 1123. Jun 1835, nom. cons.
Synonimy
  • Cruciferae Juss.
  • Gen. Pl.: 237.4, 1789 nom. cons.

Kapustowate, krzyżowe (Brassicaceae Burnett, Cruciferae Juss.[3]) – rodzina roślin zielnych, rzadziej drzew i krzewów, należąca do rzędu kapustowców (Brassicales). Liczy 343[4]–353[2] rodzaje i około 3630[4]–4010[2] gatunków. Występują one na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy, brak ich też w zwartych obszarach występowania nizinnych lasów równikowych[2]. Bardzo wielu przedstawicieli występuje na obszarach pod wpływem klimatu umiarkowanego i arktycznego, także na obszarach górskich. Obszarami o największym zróżnicowaniu tych krzyżowych jest południowo-zachodnia Azja, basen Morza Śródziemnego i zachodnia część Ameryki Północnej[4]. Na terenie Polski występuje ponad 100 gatunków z tej rodziny[5].

Wiele roślin kapustowatych ma duże znaczenie użytkowe. Do popularnych warzyw należą różnorodne odmiany uprawne kapusty warzywnej, właściwej i rzepaku, bardziej regionalnie popularne są: kapusta abisyńska, sitowata i modrak morski. W postaci liści dodawanych do sałatek spożywane są: rokietta siewna, dwurząd rokiettowaty, rukiew wodna. Spożywane są także młode liście pieprzycy siewnej (rzeżuchy) i gorczycznika wiosennego. Jako przyprawy używa się korzenia chrzanu pospolitego i chrzanu japońskiego. Z nasion gorczycy białej i innych zawierających olejek gorczyczny wytwarza się musztardy. Kapusta rzepak jest ważną rośliną pastewną i oleistą. Bardzo liczne gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne. Rzodkiewnik pospolity jest w botanice (m.in. genetyce roślin) gatunkiem modelowym[4].

Kwiaty (kapusta rzepak)
Narys kwiatowy

Morfologia

Pokrój
Rośliny zielne – jednoroczne, dwuletnie, byliny, rzadko półkrzewy, krzewy, niewielkie drzewa i pnącza (np. rodzaje Cremolobus, Heliophila)[4].
Liście
Skrętoległe, rzadko naprzeciwległe i okółkowe, często skupione w przyziemną rozetę liściową[4]. Liście w rozecie zwykle są pozbawione przylistków, są owłosione i mają zwykle pierzasto podzieloną (także trójlistkową, dłoniasto złożoną, podwójnie pierzasto podzieloną[4]), często też lirowatą blaszkę. Liście łodygowe są naprzemianległe[6], częściej mają blaszkę niepodzieloną. Liście zwykle są ogonkowe, ale także siedzące, w tym także obejmujące łodygę. Blaszka może być całobrzega lub w bardzo różny sposób ząbkowana, karbowana, wcinana lub podzielona[4].
Kwiaty
Wyrastają zebrane w szczytowych gronach, czasem w baldachogronach i wiechach, zdarzają się i kwiaty rozwijające się pojedynczo na szypułkach wyrastających z kątów liści zebranych w rozety przyziemne[4]. W obrębie kwiatostanów brak przysadek i przykwiatków[6]. Kwiaty promieniste, rzadko nieco grzbieciste, czterokrotne. Cztery działki kielicha wyrastają w dwóch parach po dwie i u nasady u wielu przedstawicieli są rozdęte. Wolne płatki korony są cztery, także w dwóch parach po dwa, często z wyraźnym paznokciem, rzadko szczątkowe lub nieobecne[4]. Płatki korony ułożone są nakrzyżlegle względem działek kielicha i stąd pochodzi jedna z nazw rodziny – krzyżowe[6]. Pręcików jest 6 (rzadko inna liczba od 2 do 24), w trzech okółkach po dwa, czterosilnych – zewnętrzna para jest krótsza od dwóch par wewnętrznych (rzadko pręciki są równe lub każda para ma inną długość). Nitki pręcików są wolne, rzadko jednak łączą się, są oskrzydlone lub ząbkowane. Pylniki otwierają się do wnętrza podłużnymi pęknięciami[4]. U podstawy pręcików znajdują się różnie wykształcone, zielone miodniki[6]. Zalążnia siedząca, górna, zbudowana z dwóch owocolistków, z których każdy tworzy własną komorę, oddzielone fałszywą przegrodą[4]. Zwykle liczne zalążki rozmieszczone są w komorach brzeżnie[6]. Szyjka słupka pojedyncza, zwieńczona znamieniem główkowatym, stożkowatym, niepodzielonym lub rozwidlonym, rzadko słupek przedłużony jest przez kolce[4].
Owoce
Długa wielonasienna łuszczyna lub krótka łuszczynka otwierające się dwuklapowo, z zachowaną przynajmniej w okresie ich dojrzewania fałszywą przegrodą[6]. Rzadziej spotykane są owoce wielokrotne dzielące się poprzecznie lub łuszczynki jednonasienne[6].

Ekologia

Rośliny siedlisk lądowych, choć występują tu także rośliny rosnące w wodzie, przynajmniej częściowo zanurzone[4]. Większość przedstawicieli przystosowanych jest do siedlisk suchych oraz siedlisk zimnych – arktycznych i górskich[6]. Do rodziny tej należy rekordzista jeśli idzie o wysokość występowania rośliny naczyniowej – gatunek Solms-laubachia himalayensis stwierdzony został na wysokości 7756 m n.p.m. w Himalajach[4]. Wiele gatunków z tej rodziny to chwasty związane z siedliskami segetalnymi (uprawami) oraz ruderalnymi[6].

Zastosowanie

Bardzo ważna rodzina z punktu widzenia gospodarki człowieka. Zawiera wiele gatunków mających znaczenie w rolnictwie (rośliny olejodajne i paszowe), ogrodnictwie (warzywa), jak i ważne gatunki zielarskie. Do popularnych warzyw należą różnorodne odmiany uprawne kapusty warzywnej, właściwej i rzepaku, bardziej regionalnie popularne są: kapusta abisyńska, sitowata i modrak morski. W postaci liści dodawanych do sałatek spożywane są: rokietta siewna, dwurząd rokiettowaty, rukiew wodna. Dawniej lub lokalnie w tej roli wykorzystywano lub wykorzystuje się także: pieprzycę szerokolistną (Starożytna Grecja), Lepidium meyenii (Andy, Chiny), rukiewnika wschodniego (także roślina pastewna), warzuchę lekarską i czosnaczka pospolitego. Spożywane są także młode liście pieprzycy siewnej (rzeżuchy) i gorczycznika wiosennego. Jako przyprawy używa się korzenia chrzanu pospolitego i chrzanu japońskiego. Z nasion gorczycy białej i innych zawierających olejek gorczyczny (takich jak kapusta sitowata i czarna, dawniej także stulicha psia) wytwarza się musztardy. Nasion pieprzycznika przydrożnego używano jako substytutu pieprzu[4].

Kapusta rzepak jest ważną rośliną pastewną i oleistą. Do roślin oleistych należą także: lnicznik siewny (poza tym roślina włóknodajna), Descurainia pinnata i Physaria fendleri. Z fermentowanych liści urzetu barwierskiego pozyskiwano niebieski barwnik[4].

Bardzo liczne gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne. W ogrodach w strefie klimatu umiarkowanego uprawiane są rośliny z rodzajów: skrzydlinka Aethionema, smagliczka Alyssum, gęsiówka Arabis, żagwin Aubrieta, rzeżucha Cardamine, warzucha Cochlearia, głodek Draba, pszonak Erysimum, Fibigia, Heliophila, wieczornik Hesperis, Hornungia, urzet Iberis, lobularia Lobularia, miesiącznica Lunaria, malkolmia Malcolmia, lewkonia Matthiola, Moricandia, Parrya i Schizopetalon[4].

Rzodkiewnik pospolity jest w botanice (m.in. genetyce roślin) gatunkiem modelowym[4].

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzina siostrzana w stosunku do Cleomaceae w obrębie rzędu kapustowców.

kapustowce


Akaniaceae



Tropaeolaceae – nasturcjowate






Moringaceae – moringowate



Caricaceae – melonowcowate





Setchellanthaceae




Limnanthaceae – limnantesowate





Koeberliniaceae




Tiganophytaceae




Bataceae



Salvadoraceae







Emblingiaceae




Pentadiplandraceae




Resedaceae – rezedowate



Gyrostemonaceae




Tovariaceae




Capparidaceae – kaparowate




Cleomaceae



Brassicaceae – kapustowate











Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina (Frohne & U. Jensen ex Reveal), klasa Rosopsida (Batsch), podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), nadrząd Capparanae (Reveal), rząd kaparowce (Capparales Hutch.), podrząd Capparineae (Engl.), rodzina kapustowate (Brassicaceae Burnett)[7].

Wykaz rodzajów[8]
  • Abdra Greene
  • Acuston Raf.
  • Aethionema W.T.Aiton – skrzydlinka
  • Aimara Salariato & Al-Shehbaz
  • Alliaria Heist. ex Fabr. – czosnaczek
  • Alshehbazia Salariato & Zuloaga
  • Alyssoides Mill. – smagliczówka
  • Alyssopsis Boiss.
  • Alyssum L. – smagliczka
  • Ammosperma Hook.f.
  • Anastatica L. – anastatika
  • Andrzeiowskia Rchb.
  • Anelsonia J.F.Macbr. & Payson
  • Anzhengxia Al-Shehbaz & D.A.German
  • Aphragmus Andrz. ex DC.
  • Aplanodes Marais
  • Arabidella (F.Muell.) O.E.Schulz
  • Arabidopsis Heynh. – rzodkiewnik (w tym Cardaminopsis – rzeżusznik)
  • Arabis L. – gęsiówka
  • Arcyosperma O.E.Schulz
  • Armoracia G.Gaertn., B.Mey. & Scherb. – chrzan
  • Aschersoniodoxa Gilg & Muschl.
  • Asperuginoides Rauschert
  • Asta Klotzsch ex O.E.Schulz
  • Atacama Toro-Núñez, Mort & Al-Shehbaz
  • Atelanthera Hook.f. & Thomson
  • Athysanus Greene
  • Aubrieta Adans. – żagwin
  • Aurinia (L.) Desv. – złotka, aurinia
  • Baimashania Al-Shehbaz
  • Ballantinia Hook.f. ex Airy Shaw
  • Barbamine A.P.Khokhr.
  • Barbarea W.T.Aiton – gorczycznik
  • Bengt-jonsellia Al-Shehbaz
  • Berteroa DC. – pyleniec
  • Biscutella L. – pleszczotka
  • Bivonaea DC.
  • Blennodia R.Br.
  • Boechera Á.Löve & D.Löve
  • Bornmuellera Hausskn.
  • Borodinia Busch
  • Borodiniopsis D.A.German, M.Koch, R.Karl & Al-Shehbaz
  • Botschantzevia Nabiev
  • Brachypus Ledeb.
  • Brassica L. – kapusta
  • Braya Sternb. & Hoppe – braja
  • Brayopsis Gilg & Muschl.
  • Bunias L. – rukiewnik
  • Cakile Mill. – rukwiel
  • Calepina Adans.
  • Calymmatium O.E.Schulz
  • Camelina Crantz – lnicznik
  • Capsella Medik. – tasznik
  • Cardamine L. – rzeżucha (w tym Dentaria – żywiec)
  • Carinavalva Ising
  • Carrichtera DC.
  • Catenulina Soják
  • Catolobus (C.A.Mey.) Al-Shehbaz
  • Ceratocnemum Coss. & Balansa
  • Ceriosperma (O.E.Schulz) Greuter & Burdet
  • Chamira Thunb.
  • Chartoloma Bunge
  • Chaunanthus O.E.Schulz
  • Chilocardamum O.E.Schulz
  • Chlorocrambe Rydb.
  • Chorispora R.Br. ex DC. – rozsobnik
  • Christolea Cambess.
  • Chrysochamela (Fenzl) Boiss.
  • Cithareloma Bunge
  • Clastopus Bunge ex Boiss.
  • Clausia Korn.-Trotzky
  • Clypeola L. – tarczyk
  • Cochlearia L. – warzucha
  • Coincya Rouy – koncja
  • Conringia Heist. ex Fabr. – pszonacznik
  • Cordylocarpus Desf.
  • Crambe L. – modrak
  • Crambella Maire
  • Cremolobus DC.
  • Crucihimalaya Al-Shehbaz, O'Kane & R.A.Price
  • Cryptospora Kar. & Kir.
  • Cuphonotus O.E.Schulz
  • Cuprella Salmerón-Sánchez, Mota & Fuertes
  • Cusickiella Rollins
  • Cymatocarpus O.E.Schulz
  • Cyphocardamum Hedge
  • Dactylocardamum Al-Shehbaz
  • Degenia Hayek – degenia
  • Delpinophytum Speg.
  • Descurainia Webb & Berthel. – stulicha
  • Diceratella Boiss.
  • Dichasianthus Ovcz. & Yunusov
  • Dictyophragmus O.E.Schulz
  • Didesmus Desv.
  • Didymophysa Boiss.
  • Dielsiocharis O.E.Schulz
  • Dilophia Thomson
  • Dimorphocarpa Rollins
  • Diplotaxis DC. – dwurząd
  • Dipoma Franch.
  • Diptychocarpus Trautv.
  • Dithyrea Harv.
  • Dontostemon Andrz. ex C.A.Mey.
  • Douepea Cambess.
  • Draba Dill. ex L. – głodek (w tym Erophila wiosnówka)
  • Drabastrum (F.Muell.) O.E.Schulz
  • Dryopetalon A.Gray
  • Dvorakia D.A.German
  • Eigia Soják
  • Enarthrocarpus Labill.
  • Englerocharis Muschl.
  • Eremobium Boiss.
  • Eremoblastus Botch.
  • Eremophyton Bég.
  • Eruca Mill. – rokietta
  • Erucaria Gaertn.
  • Erucastrum (DC.) C.Presl – rukwiślad
  • Erysimum Tourn. ex L. – pszonak (w tym Cheiranthus – lak)
  • Euclidium W.T.Aiton – porczak
  • Eudema Bonpl.
  • Eutrema R.Br.
  • Exhalimolobos Al-Shehbaz & C.D.Bailey
  • Farsetia Turra
  • Fezia Pit. ex Batt.
  • Fibigia Medik. – fibigia
  • Foleyola Maire
  • Fortuynia Shuttlew. ex Boiss.
  • Galitzkya V.V.Botschantz.
  • Geococcus J.Drumm. ex Harv.
  • Glastaria Boiss.
  • Goerkemia Yild.
  • Goldbachia DC.
  • Gongylis Theophr. ex Molinari & Sánchez Och.
  • Graellsia Boiss.
  • Guiraoa Coss.
  • Gynophorea Gilli
  • Halimolobos Tausch
  • Harmsiodoxa O.E.Schulz
  • Hedinia Ostenf.
  • Heldreichia Boiss.
  • Heliophila Burm.f. ex L.
  • Hemicrambe Webb
  • Hemilophia Franch.
  • Henophyton Coss. & Durieu
  • Hesperidanthus Rydb.
  • Hesperis L. – wieczornik
  • Hirschfeldia Münchh. – hirszfeldia
  • Hollermayera O.E.Schulz
  • Hormathophylla Cullen & T.R.Dudley
  • Hornungia Rchb. (w tym Hutchinsia – rzeżuszka)
  • Horwoodia Turrill
  • Ianhedgea Al-Shehbaz & O'Kane
  • Iberis Dill. ex L. – ubiorek
  • Idahoa A.Nelson & J.F.Macbr.
  • Iodanthus Torr. & A.Gray
  • Ionopsidium Rchb.
  • Irania Hadac & Chrtek
  • Irenepharsus Hewson
  • Isatis Tourn. ex L. – urzet
  • Iskandera N.Busch
  • Ivania O.E.Schulz
  • Kernera Medik. – warzuszka
  • Kremeriella Maire
  • Lachnocapsa Balf.f.
  • Lachnoloma Bunge
  • Ladakiella D.A.German & Al-Shehbaz
  • Leavenworthia Torr.
  • Leiospora (C.A.Mey.) F.Dvorák
  • Lepidium L. – pieprzyca (w tym: Coronopus – wronóg i Cardaria – pieprzycznik)
  • Lepidostemon Hook.f. & Thomson
  • Lepidotrichum Velen. & Bornm.
  • Leptaleum DC.
  • Lithodraba Boelcke
  • Litwinowia Woronow
  • Lobularia Desv. – lobularia
  • Lonchophora Durieu
  • Lunaria Tourn. ex L. – miesiącznica
  • Lutzia Gand.
  • Lycocarpus O.E.Schulz
  • Lyrocarpa Hook. & Harv.
  • Lysakia Esmailbegi & Al-Shehbaz
  • Machaerophorus Schltdl.
  • Macropodium W.T.Aiton
  • Malcolmia W.T.Aiton – malkolmia
  • Mancoa Wedd.
  • Marcus-kochia Al-Shehbaz
  • Maresia Pomel
  • Mathewsia Hook. & Arn.
  • Matthiola W.T.Aiton – lewkonia
  • Megacarpaea DC.
  • Megadenia Maxim.
  • Meniocus Desv.
  • Menkea Lehm.
  • Menonvillea DC.
  • Metashangrilaia Al-Shehbaz & D.A.German
  • Microlepidium F.Muell.
  • Microstigma Trautv.
  • Morettia DC.
  • Moricandia DC.
  • Moriera Boiss.
  • Morisia J.Gay – moryzja
  • Mostacillastrum O.E.Schulz
  • Mummenhoffia Esmailbegi & Al-Shehbaz
  • Murbeckiella Rothm.
  • Muricaria Desv.
  • Myagrum L. – reż
  • Nasturtiopsis Boiss.
  • Nasturtium W.T.Aiton – rukiew
  • Neotorularia Hedge & J.Léonard
  • Nerisyrenia Greene
  • Neslia Desv. – ożędka
  • Neuontobotrys O.E.Schulz
  • Nevada N.H.Holmgren
  • Noccaea Moench
  • Noccaeopsis F.K.Mey.
  • Noccidium F.K.Mey.
  • Notoceras W.T.Aiton
  • Notothlaspi Hook.f.
  • Ochthodium DC.
  • Octoceras Bunge
  • Odontarrhena C.A.Mey.
  • Olimarabidopsis Al-Shehbaz, O'Kane & R.A.Price
  • Onuris Phil.
  • Oreoloma Botsch.
  • Oreophyton O.E.Schulz
  • Ornithocarpa Rose
  • Orychophragmus Bunge
  • Otocarpus Durieu
  • Pachycladon Hook.f.
  • Pachymitus O.E.Schulz
  • Pachyneurum Bunge
  • Pachyphragma Rchb. – pachyfragma
  • Parlatoria Boiss.
  • Parodiodoxa O.E.Schulz
  • Parolinia Webb
  • Parrya R.Br.
  • Paysonia O'Kane & Al-Shehbaz
  • Pegaeophyton Hayek & Hand.-Mazz.
  • Peltaria Jacq. – teszlik
  • Peltariopsis (Boiss.) N.Busch
  • Pennellia Nieuwl.
  • Petiniotia J.Léonard
  • Petrocallis W.T.Aiton – skalistrój
  • Petroravenia Al-Shehbaz
  • Phlebolobium O.E.Schulz
  • Phlegmatospermum O.E.Schulz
  • Phoenicaulis Nutt.
  • Phravenia Al-Shehbaz & Warwick
  • Phyllolepidum Trinajstic
  • Physaria A.Gray
  • Physoptychis Boiss.
  • Physorhynchus Hook.
  • Planodes Greene
  • Polyctenium Greene
  • Polypsecadium O.E.Schulz
  • Pringlea Anderson ex Hook.f.
  • Pseuderucaria O.E.Schulz
  • Pseudoarabidopsis Al-Shehbaz, O'Kane & R.A.Price
  • Pseudocamelina (Boiss.) N.Busch
  • Pseudodraba Al-Shehbaz, D.A.German & M.Koch
  • Pseudoturritis Al-Shehbaz
  • Pseudovesicaria (Boiss.) Rupr.
  • Psychine Desf.
  • Pterygostemon V.V.Botschantz.
  • Ptilotrichum C.A.Mey.
  • Pugionium Gaertn.
  • Pycnoplinthopsis Jafri
  • Pycnoplinthus O.E.Schulz
  • Quezeliantha H.Scholz
  • Quidproquo Greuter & Burdet
  • Raffenaldia Godr.
  • Raphanorhyncha Rollins
  • Raphanus L. – rzodkiew
  • × Rapistrosymbrium P.Fourn. ex Madiot
  • Rapistrum Crantz – świrzepa
  • Resetnikia Španiel, Al-Shehbaz, D.A.German & Marhold
  • Rhammatophyllum O.E.Schulz
  • Rhizobotrya Tausch
  • Ricotia L.
  • Robeschia Hochst. ex O.E.Schulz
  • Romanschulzia O.E.Schulz
  • Rorippa Scop. – rzepicha
  • Rudolf-kamelinia Al-Shehbaz & D.A.German
  • Rytidocarpus Coss.
  • Sandbergia Greene
  • Sarcodraba Gilg & Muschl.
  • Savignya DC.
  • Scambopus O.E.Schulz
  • Scapiarabis M.Koch, R.Karl, D.A.German & Al-Shehbaz
  • Schimpera Steud. & Hochst. ex Endl.
  • Schizopetalon Sims
  • Schouwia DC.
  • Schrenkiella D.A.German & Al-Shehbaz
  • Scoliaxon Payson
  • Selenia Nutt.
  • Shangrilaia Al-Shehbaz, J.P.Yue & H.Sun
  • Shehbazia D.A.German
  • Sibara Greene
  • Sinalliaria X.F.Jin, Y.Y.Zhou & H.W.Zhang
  • Sinapidendron Lowe
  • Sinapis L. – gorczyca
  • Sinoarabis R.Karl, D.A.German, M.Koch & Al-Shehbaz
  • Sisymbrella Spach
  • Sisymbriopsis Botsch. & Tzvelev
  • Sisymbrium L. – stulisz
  • Smelowskia C.A.Mey.
  • Sobolewskia M.Bieb.
  • Solms-laubachia Muschl.
  • Sphaerocardamum S.Schauer
  • Spryginia Popov
  • Stanleya Nutt.
  • Stenopetalum R.Br. ex DC.
  • Sterigmostemum M.Bieb.
  • Stevenia Adams & Fisch.
  • Streptanthus Nutt.
  • Streptoloma Bunge
  • Strigosella Boiss.
  • Subularia Ray ex L.
  • Succowia Medik.
  • Synstemon Botsch.
  • Synthlipsis A.Gray
  • Takhtajaniella V.E.Avet.
  • Teesdalia W.T.Aiton – chroszcz
  • Terraria T.J.Hildebr. & Al-Shehbaz
  • Tetracme Bunge
  • Thelypodiopsis Rydb.
  • Thelypodium Endl.
  • Thlaspi L. – tobołki
  • Thysanocarpus Hook.
  • Tomostima Raf.
  • × Trachycnemum Maire & Sam.
  • Trachystoma O.E.Schulz
  • Trichotolinum O.E.Schulz
  • Tropidocarpum Hook.
  • Turritis Tourn. ex L. – wieżyczka
  • Vella L. – wella
  • Veselskya Opiz
  • Warea Nutt.
  • Weberbauera Gilg & Muschl.
  • Xerodraba Skottsb.
  • Yinshania Ma & Y.Z.Zhao
  • Yosemitea P.J.Alexander & Windham
  • Yunkia Salariato & Al-Shehbaz
  • Zahora Lemmel & M.Koch
  • Zilla Forssk.
  • Zuloagocardamum Salariato & Al-Shehbaz
  • Zuvanda (Dvorák) Askerova

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b c d Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-10-25] (ang.).
  3. ↑ Nazwy naukowe alternatywne zgodnie z art. 18 Kodeksu Nomenklatury Botanicznej Division II. Rules and Recommendations. Chapter III. Nomenclature of taxa according to their rank. Section 2. Names of families and subfamilies, tribes and subtribes.
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 415–419. ISBN 978-1-842466346.
  5. ↑ kapustowate (krzyżowe), [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-05-06].
  6. ↑ a b c d e f g h i Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 56–57. ISBN 83-7079-779-2.
  7. ↑ Crescent Bloom: Brassicaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2010-05-14]. (ang.).
  8. ↑ Brassicaceae Burnett. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-12-11].

Media użyte na tej stronie

2016-01 Radis vert 06.jpg
Autor: 0x010C, Licencja: CC BY-SA 4.0
Trois radis vert, le premier entier, le second coupé dans le sens de la largeur et le troisième dans le sens de la longueur.
Chou de Milan 03.jpg
(c) Coyau / Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0
Brassica oleracea var. sabauda
Brassicaceae - Lobularia maritima-4.JPG
Autor: Hectonichus, Licencja: CC BY-SA 3.0
Lobularia maritima - Genova, Italy
FFH Gebiet Salzach und Unterer Inn 25f.jpg
Autor: Michael Burgholzer, Licencja: CC BY-SA 4.0
Gemeine Nachtviole an der Salzach südlich von Tittmoning bei Flusskilometer 28
Brassica flowerdiagram.png
Flower diagram of Brassica
Chou cabus blanc 01.jpg
(c) Coyau / Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0
Brassica oleracea var. capitata f. alba
Illustration sinapis arvensis.jpg
A. Sinapis arvensis L. and B. Brassica rapa subsp. oleifera (syn. Brassica campestris L., syn. Brassica rapa subsp. campestris (L.) A.R.Clapham)
Original Description
A. Åkersenap, Sinapis arvensis L.
B. Åkerkål, Brassica campestris L.
Chou-rave 11.jpg
(c) Coyau / Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0
Brassica oleracea var. gongylodes
Chou romanesco 03.jpg
(c) Coyau / Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0
Brassica oleracea var. botrytis
Erysimum cheiri gold garden flowers.jpg
Autor: Photo by and (c)2007 Jina Lee, Licencja: CC-BY-SA-3.0

Erysimum cheiri.

Camera and Exposure Details:
Camera: Canon PowerShot S3 IS
Lens: Canon 1:2.7-3.5 USM 12x Zoom Lens
Exposure: 6mm (36mm in 35mm equivalent) f/4 @ 1/160 s.