Brejdyny

Brejdyny

wieś
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	mrągowski
Gmina	Piecki
Liczba ludności (2009)	329
Strefa numeracyjna	89
Kod pocztowy	11-710
Tablice rejestracyjne	NMR
SIMC	0485960
Położenie na mapie gminy Piecki Brejdyny
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Brejdyny
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Brejdyny
Położenie na mapie powiatu mrągowskiego Brejdyny
53°46′49″N 21°19′05″E/53,780278 21,318056

Brejdyny (niem. Brödienen) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Piecki.

W latach 1954-1957 wieś należała i była siedzibą władz gromady Brejdyny, po jej zniesieniu w gromadzie Piecki. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Wieś mazurska położona nad Jeziorem Brejdyńskim. Nazwa pochodzi z języka staropruskiego (Preden od sosna, Wreyden od braydis - łoś).

Historia

Wieś czynszowa Preden wzmiankowana była w dokumentach już w 1419 r. W rejestrze czynszowym z 1437 r. wymieniana jest pod nazwą Wreyden, jako wieś należąca do wolnych, z obowiązkiem sześciu służb zbrojnych. Około 1470 r. wielki mistrz Henryk von Richtenberg przekazał dwór w Brejdynach na prawie magdeburskim Jerzemu Hauendreinowi. Dwór w Brajedynach wcześniej należał do niejakiego Bartołta. W 1476 r. wielki mistrz Henryk von Richtenberg nadał 73 włók na prawie magdeburskim Fryderykowi von Schätzlowi. W okresie późniejszym wielki mistrz Fryderyk książę saski (1498-1510) nadał dobra brejdyńksie Arnoldowi Reichenau. W 1551 r. majątek ziemski w Brejdynach należał do Jerzego Schätzla i Fabiana z Brejdyn (von Broedin), którzy otrzymali te dobra na prawie lennym z obowiązkiem jednej służby zbrojnej i posługi na łowach od księcia Albrechta.

W 1785 r. dwór szlachecki i wieś pańszczyźniana liczyły łącznie 20 domów. W tym czasie powstała szkoła wiejska. W 1818 r. w tutejszej szkole uczyło 35 dzieci. Około 1900 roku do dworu należało 65 włók ziemi. Gospodarka dworu nastawiona była na produkcję zbóż, chów bydła i owiec (400 sztuk). Działała także gorzelnia, młyn parowy, cegielnia oraz wytwórnia brykietów torfowych. Po 1918 roku dwór w Brejdynach rozparcelowano na mniejsze gospodarstwa chłopskie.

W 1934 r. Brejdyny włączono do nowo powstałej parafii w Pieckach (razem ze wsiami Dłużec, Dobry Lasek, Czaszkowo, Szklarnię i Pieresławek. W 1935 r. w dwuklasowej szkole, zatrudniającej dwóch nauczycieli, uczyło się 96 dzieci. W tym czasie Brejdyny należały do parafii w Nawiadach. W 1939 r. we wsi mieszkały 522 osoby.

W lutym 2013 r. niewielki kawałek ziemi w Brejdynach, graniczący z drogą i posesją dwóch rodzin, podzielił mieszkańców wsi. Rodziny chciały wykupić gminną działkę, ale część mieszkańców sprzeciwiła się temu podkreślając, że tylko na tym fragmencie mogą parkować i zawracać samochody, w tym karetki pogotowia i straży pożarnej. Spór próbowała rozwiązać Agnieszka Kurczewska, wójt Gminy Piecki^[1].

Zabytki

• Cmentarz, położony na Cmentarnej Górze, jest cmentarzem rodowym właścicieli majątku Brejdyny. Zachowały się nieliczne, zniszczone nagrobki, m.in. potłuczony żeliwny krzyż i pomnik ze skromną płaskorzeźbą przedstawiającą kobietę z dzbanem, upamiętniający zmarłą Martę Krammer.
• Dawny park dworski.

Bibliografia

• Mrągowo. Z dziejów miasta i powiatu. Pojezierze, Olsztyn, 1975, 488 str.
• Brejdyny. Spór o kawałek ziemi - Piecki. piecki.wm.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-18)].
• Parafia Rzymskokatolicka p.w. Matki Bożej Różańcowej w Pieckach
• Spacerkiem do Brejdyn

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Brejdyny, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 357 .