Brezno

Brezno
	Herb
Państwo	Słowacja
Kraj	bańskobystrzycki
Powiat	Brezno
Burmistrz	Tomáš Abel
Powierzchnia	121,96 km²
Wysokość	498 m n.p.m.
Populacja; • liczba ludności	; 20 061; (1 stycznia 2021)
Nr kierunkowy	0 48
Kod pocztowy	977 01
Tablice rejestracyjne	BR
Podział miasta	5 dzielnic
	Położenie na mapie kraju bańskobystrzyckiego Brezno
	Położenie na mapie Słowacji Brezno
	48°48′13″N 19°38′17″E/48,803611 19,638056
	Strona internetowa

Rynek w Breźnie z widoczną wieżą strażniczą

Dawny ratusz, obecnie muzeum

Brezno (1927–1948 Brezno nad Hronom), niem. Bries[en], węg. Breznóbánya) – miasto powiatowe w środkowej Słowacji, w kraju bańskobystrzyckim, w historycznym regionie Horehronie.

Położenie

Brezno leży na wysokości 496 m n.p.m. nad Hronem, w Kotlinie Brezneńskiej, między pasmami Niżnych Tatr i Rudaw Weporskich. Liczba mieszkańców miasta wynosi 21 894 osoby (2011), powierzchnia miasta – 121,96 km². Dzieli się na dzielnice:

Brezno,
Bujakovo,
Mazorníkovo,
Predné Halny,
Zadné Halny.

Przez Brezno przebiega słowacka droga krajowa nr 66 z Bańskiej Bystrzycy do Popradu, z którą łączą się lokalne drogi nr 529 z Hriňovej i nr 530 z Tisovca. Przez miasto przebiega również linia kolejowa z Bańskiej Bystrzycy do Margecan.

Dzieje miasta

Okolice Brezna były zamieszkane już w młodszej epoce kamiennej i w epoce brązu. Odnaleziono również ślady starych osad słowiańskich. Po odkryciu w XII wieku na obszarze Rudaw Słowackich bogatych złóż rud metali królowie węgierscy zaczęli tu osiedlać górników z Niemiec. Jednym z ich osiedli było zapewne Brezno. Pierwsza wzmianka o terenach, na których powstało, pochodzi z 1265 r. W 1380 r. Brezno otrzymało prawa miejskie, nadane mu w dzień Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (15 sierpnia) przez króla Ludwika I Wielkiego. Wytyczono wówczas plan działek miejskich w regularnym układzie szachownicowym. W 1488 r. król Maciej Korwin nadał miastu prawo organizowania w dniu 15 sierpnia corocznych jarmarków. W roku 1491 miasto utraciło swą niezależność, stając się do 1522 r. częścią "państwa" feudalnego. W 1848 r. nastąpiła reforma władz miejskich: wójta zastąpił burmistrz, a dotychczasową radę miejską – miejscy urzędnicy (magistrat). Obywateli zaczęła reprezentować nowa 24-osobowa Rada Miejska, w której połowę członków stanowili najbogatsi mieszkańcy miasta.

Na dziejach miasta zaciążyły konflikty z rodem Dóczych – panami włości Slovenská Ľupča, którzy nawet w 1517 r. wyrabowali i spalili Brezno. Spłonął wówczas m.in. pierwszy drewniany kościół na rynku. W zapisach ze sporów granicznych między miastem a sąsiednimi feudałami w 1560 r. po raz pierwszy pojawiła się nazwa "Brezno". Później miasto ucierpiało od najazdów tureckich. W latach 1708 – 1716 wielu mieszkańców zmarło od powracającej kilkakrotnie zarazy morowej. W XVIII wieku plagą okolic byli zbójnicy, jak na przykład Jakub Surovec. Najczarniejszym dniem w historii miasta był jednak 9 kwietnia 1779 r., kiedy w wielkim pożarze spłonęło 113 domów, fara, ratusz, karczma, browar oraz trzy z czterech bram miejskich.

W okolicy miasta wydobywano złoto, srebro i miedź. W XVI wieku zaczęto wydobywać również rudę żelaza oraz wytwarzać potrzebny do wytopu żelaza węgiel drzewny. W 1655 r. cesarz Ferdynand III Habsburg podniósł Brezno do rangi wolnego królewskiego miasta górniczego. W XVII i XVIII wieku, wobec powolnego wyczerpywania się złóż, w mieście rozwinęło się rzemiosło, a także nabrało znaczenia rolnictwo. W ciągu XVIII wieku górnictwo stopniowo traciło znaczenie ze względu na nieopłacalność wydobycia. Głównym zajęciem mieszkańców stał się wyrób węgla drzewnego dla hut regionu, garbarstwo i farbiarstwo płótna, a w XIX wieku – rzemiosło, handel oraz hodowla owiec i bydła. W tym okresie bryndza z Brezna stała się słynna w całych Węgrzech.

W XIX wieku Brezno było jednym z ośrodków słowackiego odrodzenia narodowego. W 1895 r. doprowadzono linię kolejową z Bańskiej Bystrzycy. W 1910 miasto liczyło 4,2 tys. mieszkańców, z czego 3,1 tys. Słowaków i 1,0 tys. Węgrów. W okresie międzywojennym Brezno było małym rzemieślniczo-rolniczym miasteczkiem. W latach 1932, 1933 i 1936 miały tu miejsce głośne strajki robotników leśnych. Po II wojnie światowej w mieście rozwinięto przemysł budowlany, drzewny i włókienniczy.

Zabytki Brezna

zespół zabudowy rynku z barokowo-klasycystycznymi kamienicami;
barokowo-klasycystyczny ratusz z lat 1779–1780;
klasycystyczna miejska wieża strażnicza z 1830 r.;
klasztor pijarów;
barokowy Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny;
klasycystyczny kościół ewangelicki;
synagoga;
barokowa kolumna mariańska.

W Breźnie znajduje się interesujące Muzeum Horehronia (słow. Horehronské múzeum), które oprócz pamiątek z dziejów miasta i powiatu gromadzi również zbiory etnograficzne (stroje ludowe, tkaniny, hafty, wyroby drewniane i in.).

Miasta partnerskie

Przypisy

↑ Primátor. [w:] Oficjalna strona internetowa miasta [on-line]. [dostęp 2017-09-24]. (słow.).

Linki zewnętrzne

[burmistrz-1] Primátor. [w:] Oficjalna strona internetowa miasta [on-line]. [dostęp 2017-09-24]. (słow.).

[1]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne