Brezylkowe
 (c) Stan Shebs, CC BY-SA 3.0 Brezylka nadobna | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | brezylkowe | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Caesalpinioideae DC. Prodr. 2: 473. 1825[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
Caesalpinia L.[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Brezylkowe (Caesalpinioideae) – podrodzina roślin (w dawniejszych systemach też jako rodzina brezylkowate) należąca do rodziny bobowatych (Fabaceae). W XX wieku zwykle jedna z trzech podrodzin w obrębie bobowatych[4]. W miarę poznawania filogenezy bobowatych ujęcie brezylkowych ulega daleko idącym zmianom, bowiem takson okazał się być grupą parafiletyczną. W drugiej dekadzie XXI wieku włączono do tej podrodziny wyodrębniane dotąd mimozowe i w efekcie zalicza się tu 148 rodzajów z około 4,4 tysiąca gatunków[2][3].
Należą tu głównie drzewa, krzewy i półkrzewy występujące w strefie tropikalnej i subtropikalnej. Nieliczni przedstawiciele obecni także w ciepłym klimacie umiarkowanym, a w strefie chłodnej jako mrozoodporne rosną tylko glediczja Gleditsia, kłęk Gymnocladus i niektóre gatunki z rodzaju Desmanthus[3]. W Polsce nie występuje dziko żaden przedstawiciel. Nazwa podrodziny pochodzi od rodzaju typowego – brezylka Caesalpinia.
Morfologia
_flowers.jpg)
- Pokrój
- Głównie drzewa, krzewy i pnącza, czasem półkrzewy i rzadko rośliny zielne[5][3], wyjątkowo też rośliny wodne[3]. Pędy bywają nieuzbrojone i uzbrojone w ciernie[3].
- Liście
- Pojedynczo lub podwójnie pierzasto złożone, wyjątkowo niepodzielone[5]. Często na ogonkach i osiach liści występują pozakwiatowe miodniki[3]. Przylistki, jeśli obecne (czasem ich brak), to położone bocznie i wolne. Ogonek zwykle poduszeczkowato rozszerzony u nasady. Blaszka liściowa często podwójnie pierzasta, czasem pojedynczo pierzasta lub na jednej roślinie występują liście tak i tak złożone. Najczęściej liście są parzyście złożone, czasem nieparzyście, bardzo rzadko dwulistkowe lub liście zredukowane, a funkcje asymilacyjną pełnią gałęziaki[3].
- Kwiaty
- Zwykle obupłciowe. Przysadki często nieobecne lub drobne. Kwiaty zebrane w różne kwiatostany, często kuliste, kłosokształtne, wiechowate, groniaste lub w pęczkach. Kwiaty są zarówno promieniste jak i grzbieciste. Kielich zwykle z 5 wolnych lub zrośniętych działek. Korona kwiatu zwykle także z 5 płatków wolnych lub zrośniętych. Bywają też rośliny o zredukowanym całkiem jednym lub drugim, albo i obu okółkach okwiatu. Pręciki czasem tylko w liczbie 3–5, często liczne (ponad 100), wolne lub zrastające się, czasem zróżnicowane, w tym zmodyfikowane częściowo do prątniczków. Słupek zbudowany zwykle z jednego, rzadko większej liczby owocolistków[3].
- Owoce
- Strąki jedno lub wielonasienne, cienkie lub grube, często skręcone spiralnie[3].
Systematyka
Plemiona Detarieae, Cercideae, Dialineae dawniej zaliczane do brezylkowych[4] wyłączane są obecnie jako najstarsze linie rozwojowe bobowatych (podniesione do rangi podrodzin)[2][6][3]. Na początku XXI wieku do brezylkowych Caesalpinioideae sensu stricto zaliczano serię linii rozwojowych oddzielonych od wspólnego pnia między powstaniem kladu Umtiza i podrodziny mimozowych Mimosoideae[6]. Później w związku z dowiedzeniem zagnieżdżania wszystkich tych linii (włącznie z tradycyjnie wyodrębnianymi mimozowymi) w obrębie brezylkowych – wszystkie one zostały scalone w tej podrodzinie[2][3]. Podział na plemiona w obrębie podrodziny nie jest ustalony[2][3].
| bobowate |
| ||||||||||||||||||||||||||||||
Plemię Cassieae Bronn
- Cassia L. – strączyniec
- Chamaecrista Moench
- Senna Miller
Plemię Caesalpinieae Reichenbach
- Arquita E. Gagnon et al.
- Balsamocarpon Clos
- Biancaea Tod.
- Caesalpinia L. – brezylka
- Cenostigma Tulasne
- Cordeauxia Hemsley
- Coulteria Kunth
- Denisophytum R. Viguier
- Erythrostemon (Hooker) Klotzsch
- Gelrebia E. Gagnon & G. P. Lewis
- Guilandina L.
- Haematoxylum L. – modrzejec
- Hererolandia E. Gagnon & G. P. Lewis
- Hoffmannseggia Cavanilles
- Hultholia E. Gagnon & G. P. Lewis
- Libidibia (de Candolle) Schlechtendahl
- Lophocarpinia Burkart
- Mezoneuron Desfontaines
- Moullava Adanson
- Paubrasilia E. Gagnon et al.
- Pomaria Cavanilles
- Pterolobium Wight & Arnott
- Stenodrepanum Harms
- Stuhlmannia Taub.
- Tara Molina
- Zuccagnia Cavanilles
Grupa mimozowych (= Mimosoideae de Candolle)
- Abarema Pittier
- Acacia Miller – akacja
- Acaciella Britton & Rose
- Adenanthera L.
- Adenopodia C. Presl
- Afrocalliandra E. R. Souza & L. P. de Queiro
- Alantsilodendron Villiers
- Albizia Durazz. – albicja
- Amblygonocarpus Harms
- Anadenanthera Spegazzini
- Archidendron F. Mueller
- Archidendropsis I. C. Nielsen
- Aubrevillea Pellegrin
- Balizia Barneby & Grimes
- Blanchetiodendron Barneby & Grimes
- Calliandra Bentham
- Calliandropsis H. M. Hern. & Guinet
- Calpocalyx Harms
- Cathormion (Bentham) Hasskarl
- Cedrelinga Ducke
- Chidlowia Hoyle
- Cojoba Britton & Rose
- Cylicodiscus Harms
- Desmanthus Willdenow
- Dichrostachys (A. de Candolle) Wight & Arno
- Ebenopsis Britton & Rose
- Elephantorrhiza Bentham
- Entada Adanson – osmoka
- Enterolobium Martius
- Faidherbia A. Chevalier
- Falcataria (I. C. Neilsen) Barneby & Gri
- Fillaeopsis Harms
- Gagnebina de Candolle
- Havardia Small
- Hesperalbizia Barneby & Grimes
- Hydrochorea Barneby & Grimes
- Indopiptadenia Brenan
- Inga Miller
- Kanaloa Lorence & K. R. Wood
- Lachesiodendron P. G. Ribeiro et al.
- Lemurodendron Villiers
- Leucaena Bentham
- Leucochloron Barneby & Grimes
- Lysiloma Bentham
- Macrosamanea Britton & Killip
- Mariosousa Seigler & Ebinger
- Microlobius C. Presl
- Mimosa L. – mimoza
- Mimozyganthus Burkart
- Neptunia Loureiro
- Newtonia Baillon
- Painteria Britton & Rose
- Parapiptadenia Brenan
- Pararchidendron I. C. Nielsen
- Parasenegalia Seigler & Ebinger
- Paraserianthes I. C. Nielsen
- Parkia R. Brown
- Pentaclethra Bentham
- Piptadenia Bentham
- Piptadeniastrum Brenan
- Piptadeniopsis Burkart
- Pithecellobium Martius
- Pityrocarpa Britton & Rose
- Plathymenia Bentham
- Prosopidastrum Burkart
- Prosopis L. – jadłoszyn
- Pseudopiptadenia Rauschert
- Pseudoprosopis Harms
- Pseudosamanea Harms
- Pseudosenegalia Seigler & Ebinger
- Samanea (Bentham) Merrill
- Sanjappa E. R. de Souza & Krishnaraj
- Schleinitzia Nevling & Niezgoda
- Senegalia Rafinesque
- Serianthes Bentham
- Senegalia Rafinesque
- Serianthes Bentham
- Sphinga Barneby & Grimes
- Stryphnodendron Martius
- Tetrapleura Bentham
- Thailentadopsis Kostermans
- Vachellia Wight & Arnott
- Viguieranthus Villiers
- Wallaceodendron Koorders
- Xerocladia Harvey
- Xylia Bentham
- Zapoteca H. M. Hern.
- Zygia P. Browne
Grupa Peltophorum
- Bussea Harms
- Conzattia Rose
- Delonix Rafinesque – wianowłostka
- Parkinsonia L.
- Peltophorum (Vogel) Bentham – peltoforum
- Schizolobium Vogel
- Acrocarpus Wight & Arnott
- Arapatiella Rizzini & A. Mattos
- Arcoa Urban
- Batesia Bentham & J. D. Hooker
- Burkea Hooker
- Campsiandra Bentham
- Ceratonia L. – szarańczyn
- Dimorphandra Schott
- Dinizia Ducke
- Diptychandra Tulasne
- Erythrophleum G. Don
- Gleditsia L. – glediczja
- Gymnocladus Lamarck – kłęk
- Heteroflorum M. Sousa
- Jacqueshuberia Ducke
- Melanoxylon Schott
- Moldenhawera Schrader
- Mora Bentham
- Pachyelasma Harms
- Pterogyne Tulasne
- Recordoxylon Ducke
- Schizolobium Vogel
- Stachyothyrsus Harms
- Sympetalandra Stapf
- Tachigali Aublet
- Tetrapterocarpon Humbert
- Umtiza Sim
- Vouacapoua Aublet
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-05-01] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Legume Phylogeny Working Group. A new subfamily classification of the Leguminosae based on a taxonomically comprehensive phylogeny. „Taxon”. 66, 1, s. 44–77, 2017.
- ↑ a b Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza SA, 1998. ISBN 83-7079-778-4.
- ↑ a b Bruneau, B., F. Forest, P.S. Herendeen, B.B. Klitgaard, G.P. Lewis. 2001. Phylogenetic relationships in the Caesalpinioideae (Leguminosae) as inferred from chloroplast trnL intron sequences. Systematic Botany 26: 487–514 (streszczenie)
- ↑ a b Martin F. Wojciechowski, Johanna Mahn: Caesalpinieae_s.l. (ang.). Arizona State University, 2006. [dostęp 2010-01-30].
Linki zewnętrzne
Leguminosae-Caesalpinioideae Kunth [w:] Watson L. & M.J. Dallwitz. 1992. The families of flowering plants: descriptions, illustrations, identification, and information retrieval na http://delta-intkey.com (ang.)
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
(c) Stan Shebs, CC BY-SA 3.0
Caesalpinia pulcherrima — Mexican bird of paradise, Dwarf poinciana (introduced species).
- At The Gardens at the Las Vegas Springs Preserve (formerly the Desert Demonstration Garden), the desert botanical garden in the Las Vegas Springs Preserve, Las Vegas, Nevada.
Autor: Basile Morin, Licencja: CC BY-SA 4.0
Cassia fistula (golden rain tree), flowers in Don Tao, Si Phan Don, Laos
Autor: H. Zell, Licencja: CC BY-SA 3.0
Caesalpinia gilliesii, Bird of Paradise, inflorescence; Salses-le-Château, France.