Brożówka

Artykuł54°5′15″N 21°57′27″E
- błąd38 m
WD54°6'N, 21°58'E
- błąd2270 m
Odległość1599 m
Brożówka
—wieś—
Ilustracja
Brożówka (gm. Kruklanki), dwór, widok od ogrodu
Państwo Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiatgiżycki
GminaKruklanki
Liczba ludności (2011)155[1]
Strefa numeracyjna87
Kod pocztowy11-612[2]
Tablice rejestracyjneNGI
SIMC0761503
Położenie na mapie gminy Kruklanki
Mapa konturowa gminy Kruklanki, po lewej znajduje się punkt z opisem „Brożówka”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Brożówka”
Położenie na mapie powiatu giżyckiego
Mapa konturowa powiatu giżyckiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Brożówka”
Ziemia54°05′15″N 21°57′27″E/54,087500 21,957500

Brożówka (niem. Gansenstein[3]) – wieś w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim, w gminie Kruklanki. Leży nad jeziorem Brożówka[4],

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.

Integralne części wsi

Integralne części wsi Brożówka[5][6]
SIMCNazwaRodzaj
0761510Chmielewoosada

Powstanie wsi

9 grudnia 1562 książę Albrecht nadał tu swojemu sekretarzowi Baltazarowi Gansowi 60 włók lasu. Na terenie dawnego lasu powstały dwie wsie Brożówka i Regułówka. Ostatni potomkowie rodu von Gansen zmarli podczas epidemii dżumy wraz z większą częścią wsi w 1710 roku, a ich grobowiec znajduje się w kościele w Kruklankach. Po tych wydarzeniach Brożówkę wydzierżawiła rodzina Załuskich należąca do braci polskich osiadłych w Prusach. W XIX w. Brożówka należała do rodziny Werner. W 1858 mieszkało tu 237 osób.

Szkoła

W Brożówce stosunkowo wcześnie 1737 powstała szkoła luterańska, podobnie jak w Rudówce, jako przeciwwaga dla szkoły elementarnej braci polskich. Szkoła w Brożówce funkcjonowała do końca XIX w., w 1853 miała 35 uczniów. W 1958 w Brożówce utworzono szkołę o czterech klasach, która już nie istnieje.

W XX wieku

W początkach XX w. właścicielem majątku w Brożówce był Walter Uhse. W czasie II wojny światowej wybudowany w połowie XIX w. dwór nad jeziorem Brożówka miał służyć jako rezydencja Himmlera, który swoją kwaterę polową o kryptonimie "Hochwald" miał w lesie koło Pozezdrza. Istnieje też wersja, że Himmler miał tego typu rezydencję w miejscowości Dejguny (spalona w 1945) położonej nad Jeziorem Dejguny. Fakt istnienia rezydencji Himmlera gdzieś nad jeziorem wynika z pamiętnika Felixa Kerstena – m.in. osobistego masażysty (współcześnie raczej bioenergoterapeuty) Himmlera. W okresie II wojny światowej, w zabudowaniach na terenie majątku, przez pewien czas był tu przetrzymywany przez Niemców Komendant Główny Armii Krajowej – Stefan Rowecki "Grot".

Po 1945 w Brożówce funkcjonował PGR, a majątek obecnie jest własnością prywatną, w pałacyku są kwatery agroturystyczne.

Zabytki

  • parterowy dwór z poł. XIX W. o skromnym detalu neogotyckim, jest wkomponowany w bok zabudowań folwarcznych.
  • kuźnia z podcieniem[7].

Przypisy

  1. ↑ Wieś Brożówka w liczbach, [w:] Polska w liczbach [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2019-09-10] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 90 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
  4. ↑ Jerzy Waluga, Henryk Chmielewski: Wielkie Jeziora Mazurskie. Północ. Olsztyn: Instytut Rybactwa Śródlądowego, 1999, s. 22–23. ISBN 83-87506-16-8. OCLC 749533945.
  5. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. ↑ GUS. Rejestr TERYT
  7. ↑ Piotr Skurzyński "Warmia, Mazury, Suwalszczyzna" Wyd. Sport i Turystyka – Muza S.A. Warszawa 2004 ​ISBN 83-7200-631-8​ s. 281

Bibliografia

  • Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Mirosław Garniec, "Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich", (Wydanie III poszerzone i uzupełnione) Studio ARTA, Olsztyn, 2001, ​ISBN 83-912840-2-6​.
  • "Węgorzewo z dziejów miasta i powiatu", wyd. "Pojezierze", Olsztyn, 1968.

Linki zewnętrzne

Gmina Kruklanki
Wsie
Przysiółek
Osada
Osady leśne
Integralne
części wsi
POL gmina Kruklanki COA.svg

Media użyte na tej stronie

Warmian-Masurian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Warmian-Masurian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.52 N
  • S: 53.07 N
  • W: 19.05 E
  • E: 22.95 E
Giżycko County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Giżycko County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 54.20 N
  • S: 53.83 N
  • W: 21.41 E
  • E: 22.23 E
Brożówka (gm. Kruklanki), dwór, widok od ogrodu (1).JPG
Autor: Bazie, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
park dworski z przyległym terenem zabudowy mieszkalnej i gospodarczej Brożówka, Kruklanki