Brochów (województwo mazowieckie)

Brochów

wieś
Kościół obronny z XVI w. w Brochowie
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	sochaczewski
Gmina	Brochów
Wysokość	70,0 m n.p.m.
Liczba ludności (2011)	476[1][2]
Strefa numeracyjna	22
Kod pocztowy	05-088[3]
Tablice rejestracyjne	WSC
SIMC	0009580[4]
Położenie na mapie gminy Brochów Brochów
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Brochów
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Brochów
Położenie na mapie powiatu sochaczewskiego Brochów
52°19′20″N 20°15′44″E/52,322222 20,262222

Brochów - dolina Bzury

Brochów – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie sochaczewskim, w gminie Brochów^[4][5].

Prywatna wieś szlachecka Brochowo Wielkie położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie sochaczewskim ziemi sochaczewskiej województwa rawskiego^[6]. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie warszawskim.

Od 30 grudnia 1999 Brochów jest siedzibą gminy Brochów, która do końca 1995 nazywała się gmina Tułowice z siedzibą w Tułowicach. 1 stycznia 1996 zmieniono nazwę na gmina Brochów, pozostawiając jednak Tułowice jako siedzibę do 30 grudnia 1999.

Historia

Historia Brochowa sięga co najmniej II połowy XII wieku – wymieniany jest wówczas w dokumentach jako własność niejakiego Żyrona, wielkorządcy Mazowsza i Kujaw oraz jego syna Żyry Olta, który nadał Brochów klasztorowi w Czerwieńsku. Z tego powodu wiązany był później z Czerwińskiem, od 1304 był własnością rodu Prawdziców, a następnie Brochowskich^[7] herbu Prawdzic^[8]. W XVII wieku jego właścicielami stali się Lasoccy. Olbracht Adrian Lasocki nadał Brochowowi prawo miejskie w 1667 roku^[9].

Miejscowość była wielokroć niszczona, m.in. w czasie potopu, wojen napoleońskich, I wojny światowej (1915) i II wojny światowej (bitwa nad Bzurą - na jednej z wież kościoła znajdował się wówczas punkt obserwacyjny Wojska Polskiego).

Kościół parafialny

W Brochowie znajduje się zabytkowy, renesansowy kościół parafialny pw. św. Rocha i św. Jana Chrzciciela, zbudowany w latach 1551–1561 i 1596 z fundacji Jana Brochowskiego, wojskiego warszawskiego, właściciela wsi, i jego rodziny.

Twórcą kościoła był Jan Baptysta Wenecjanin. Jest on trójnawową bazyliką flankowaną trzema dużymi, cylindrycznymi wieżami - dwiema w narożach zachodnich, ujmujących szeroki narteks, i jedną nad apsydą prezbiterialną z emporą w wieży ponad prezbiterium. Sklepienie kolebkowe jest zdobione siecią kasetonową z powtarzającymi się motywami prostokąta i pokryte bogatą polichromią. Wokół kościoła biegnie dwukondygnacyjny ganek tunelowy ze strzelnicami.

Józef Łukaszewicz^[10] taką zamieszcza wzmiankę o kościele (fragmenty, pisownia oryginalna):

Kościół ten poświęcił przewielebny Jakub Brzeźnicki, sufragan poznański, pod tytułem ś. Jana Chrzciciela i ś. Rocha. … Kościół ten, który Goślicki^[11] wizytował w Brochowie, podczas wojny szwedzkiej za panowania Jana Kazimierza tak zniszczonym został, że Lasoccy, dziedzice ówcześni zniewoleni byli, (gdy dawniejszego naprawić nie można już było) wystawić nowy, także z cegły palonej. Uposażeniem kościoła, prócz półtora łanu w Brochowie, były w roku 1603 dziesięciny ze wsi Wielkiego Brochowa, Małego Brochowa, Kromnowa, Konar, Dzięglewa, Woli żelaznej^[12], Strzyżewa, Wawrzyszewa ….

W XVII wieku kościół został nieznacznie przebudowany, otoczono go murem z bastionami i fosą.

Ostrzelany przez artylerię w r. 1915, odbudowany został 1924-1929 według projektu Jarosława Wojciechowskiego i T. Sawickiego z wprowadzeniem elementów modernistycznych. Ponowna restauracja po zniszczeniach drugiej wojny światowej nastąpiła w latach 1947-1948.

W 1806 w kościele tym ślub wzięli Mikołaj Chopin i Tekla Justyna z Krzyżanowskich, rodzice Fryderyka Chopina, który również tutaj był chrzczony. Z okazji dwusetnej rocznicy urodzin kompozytora podjęto w kościele prace konserwatorskie, przywracając częściowo wystrój malarski wnętrza, w szczególności kasetonów kolebkowego sklepienia oraz zaprojektowano nowe wyposażenie.

Przypisy

Bibliografia

• Mieczysław Zlat: Sztuka polska - Renesans i manieryzm. Warszawa: Arkady, 2008, s. 124-128. ISBN 978-83-213-4507-9.
• RobertR. Kunkel RobertR., Architektura gotycka na Mazowszu, Warszawa: DiG, 2006, s. 191-194, ISBN 83-7181-390-2 .

Linki zewnętrzne

• Brochów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 359 .