Brodaczka nadobna
 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek | brodaczka nadobna |
| Nazwa systematyczna | |
| Usnea florida (L.) Weber ex F.H. Wigg. Prim. fl. holsat. (Kiliae) 2: 7 (1780) | |
Brodaczka nadobna (Usnea florida (L.) Weber ex F.H. Wigg.) – gatunek grzybów z rodziny tarczownicowatych (Parmeliaceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Usnea, Parmeliaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Niektóre synonimy naukowe[3]:
- Lichen floridus L. 1753
- Parmelia florida (L.) Spreng. 1827
- Usnea barbata subsp. florida (L.) Vain. 1890
- Usnea barbata var. florida (L.) Fr.
Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski[2].
Morfologia
Ma plechę krzaczkowatą, widełkowato albo nieregularnie rozgałęzioną, zwisającą, z jednym centralnym, zaczernionym uczepem. Plecha ma barwę szarą lub jasnozieloną, osiąga do 8 cm wysokości, a jej grubsze gałązki główne grubość do 1,5 mm. Gałązki główne są jednakowo grube na całej swojej długości, cieńsze są dopiero same ich końce. Są sztywne, proste, lub nieco pogięte, rzadko podzielone. Mają obły przekrój poprzeczny, a powierzchnię w całości pokrytą dużymi, nieco wydłużonymi lub półkulistymi brodawkami. Na gałązkach głównych licznie, prostopadle i w dość równych odstępach wyrastają proste lub nieco zagięte gałązki boczne. Osiągają długość do 2 cm, a najdłuższe z nich jeszcze raz się dzielą. Plecha zawiera glony protokokkoidalne[4].
Zazwyczaj na końcach wszystkich grubszych gałązek występują tarczkowate owocniki o średnicy 0,5–1 cm. Mają brudnocieliste i nieco przyprószone tarczki. W jednym worku powstaje 8 jednokomórkowych, bezbarwnych owocników o rozmiarach 9 × 7–8 μm. Urwistków brak[4].
Występowanie i siedlisko
Występuje na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy[5]. W Polsce dawniej była dość rzadko spotykana w niższych położeniach górskich, oraz na niżu w dużych kompleksach leśnych. Obecnie jest bardzo rzadka[4]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status CR – gatunek krytycznie zagrożony[6]. W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej[7].
Rośnie na korze drzew liściastych i iglastych: dąb, klon, brzoza, buk, jodła, modrzew, świerk, sosna[2].
Według niektórych autorów (twierdzą to na podstawie badań genetycznych) wyróżniana do tej pory i stosunkowo pospolita brodaczka kędzierzawa Usnea subfloridana to w rzeczywistości jedynie płone (nie wykształcające owocników) stadium brodaczki nadobnej. Oznacza to, że gatunek ten nie jest zagrożony, a jedynie rzadko występują jego owocnikujące plechy[8].
Przypisy
- ↑ a b Index Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
- ↑ a b c Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland.Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
- ↑ a b c Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2003, s. 28. ISBN 83-7073-223-2.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1408 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów
- ↑ Articus K., Mattson J.E., Tibell L., Grube M., Wedin M. 2002. Ribosomal DNA and β-tubulin data do not support the separation of the lichens Usnea florida and Usnea subfloridana as distinct species. Mycol. Res. 106(4): 412–418.
Media użyte na tej stronie
illustration from «Naturgeschichte des Pflanzenreichs», table LIII. Illustrations of the following organisms:
Usnea barbata florida = Usnea florida