Bromowodór
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Wzór sumaryczny | HBr | ||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Masa molowa | 80,91 g/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Wygląd | bezbarwny gaz o ostrym zapachu[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Identyfikacja | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Numer CAS | |||||||||||||||||||||||||||||||||
PubChem | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Podobne związki | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Inne aniony | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) |
Bromowodór – nieorganiczny związek chemiczny, połączenie bromu i wodoru, bezbarwny gaz, mocno dymiący w powietrzu[6]. Jest analogiem chlorowodoru. Ma właściwości redukujące[7].
Otrzymywanie
Skala przemysłowa
Bromowodór (a także kwas bromowodorowy) jest wytwarzany w znacznie mniejszych ilościach niż chlorowodór (oraz kwas chlorowodorowy). W podstawowej metodzie przemysłowej wodór i brom są używane do bezpośredniej syntezy HBr w temperaturze 200–400 °C. Reakcja ta jest na ogół katalizowana na platynie lub azbeście[8][9].
Skala laboratoryjna
HBr może być syntetyzowany na wiele sposobów w laboratoryjnej skali. Na przykład można go otrzymać przez destylację roztworu bromku sodu lub potasu z kwasem fosforowym lub rozcieńczonym kwasem siarkowym[10]:
- 2KBr + H
2SO
4 → K
2SO
4 + 2HBr
W reakcji powyższej stężony kwas siarkowy jest nieefektywny, gdyż powstający HBr będzie utleniany do gazowego bromu:
- 2HBr + H
2SO
4 → Br
2 + SO
2 + 2H
2O
Kwas bromowodorowy może być przygotowany także na kilka sposobów, włączając reakcję bromu zarówno z fosforem i wodą, jak i z siarka i wodą[10]:
- 2Br
2 + S + 2H
2O → 4HBr + SO
2
Alternatywnie, może być także przygotowany przez bromowanie tetraliny[11]:
- C
10H
12 + 4Br
2 → C
10H
8Br
4 + 4HBr
Można również dokonać redukcji bromu kwasem fosfonowym[8]:
- Br
2 + H
3PO
3 + H
2O → H
3PO
4 + 2HBr
Przygotowany w ten sposób bromowodór może być zanieczyszczony bromem, Br
2, który można usunąć przepuszczając gaz przez wiórki miedziane lub przez fenol[9].
Właściwości
Bromowodór łatwo rozpuszcza się w wodzie tworząc kwas bromowodorowy, który służy do otrzymywania soli – bromków. Jest również używany w syntezie organicznej[7][6].
Zastosowanie
Bromowodór jest wykorzystywany w wielu syntezach chemicznych. Na przykład jest używany w produkcji bromków alkilowych z alkoholi[12]:
- R−OH + HBr → R−Br + H
2O
HBr ulega reakcji addycji do alkenów dając bromoalkany – ważną grupę związków bromoorganicznych[13]:
- R−CH=CH
2 + HBr → R−CH(Br)sCH
3
HBr ulega także reakcji addycji do alkinów co daje w efekcie bromoalkeny:
- RC≡CH + HBr → RC(Br)=CH
2
Addycja HBr do haloalkenów tworzy dihaloalkany. Reakcje tego typu zachodzą zgodnie z regułą Markownikowa:
- RC(Br)=CH
2 + HBr → RC(Br
2)−CH
3
Ponadto bromowodór katalizuje wiele reakcji organicznych[14][8][15].
Uwagi
- ↑ Oznakowanie zostało uzupełnione na podstawie karty charakterystyki względem oznakowania zharmonizowanego o zwrot H280 (uwzględniając postać w jakiej gaz jest sprzedawany).
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j k Hydrogen bromide, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank [online], Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 001060 [dostęp 2018-08-26] (niem. • ang.).
- ↑ a b c d e CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, s. 4-65, 9-63, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).
- ↑ hydrogen bromide (ang.) w wykazie klasyfikacji i oznakowania Europejskiej Agencji Chemikaliów. [dostęp 2018-08-26].
- ↑ Hydrogen bromide (nr 295418) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Polski. [dostęp 2018-08-26]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Hydrogen bromide (nr 295418) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2018-08-26]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ a b Encyklopedia popularna, wyd. 2, t. I, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 365, ISBN 83-01-00000-7 .
- ↑ a b Podręczny słownik chemiczny, Romuald Hassa (red.), Janusz Mrzigod (red.), Janusz Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 63, ISBN 83-7183-240-0 .
- ↑ a b c Norman N. Greenwood , Alan Earnshaw , Chemistry of the Elements, wyd. 2, Oxford–Boston: Butterworth-Heinemann, 1997, s. 809–812, ISBN 0-7506-3365-4 (ang.).
- ↑ a b John R. Ruhoff , Robert E. Burnett , E. Emmet Reid , Hydrogen Bromide (Anhydrous), „Organic Syntheses”, 15, 1935, s. 35, DOI: 10.15227/orgsyn.015.0035 (ang.).
- ↑ a b Pradyot Patnaik , Handbook of Inorganic Chemicals, McGraw-Hill, 2002, ISBN 0-07-049439-8 .[potrzebny numer strony]
- ↑ Hydrogen Bromide, [w:] WebElements [online] (ang.).
- ↑ A. Czerwiński i in. Chemia 2. Podręcznik dla Liceum (zakres rozszerzony), 2011, WSiP, s. 151–152.[niewiarygodne źródło?]
- ↑ A. Czerwiński i in. Chemia 2. Podręcznik dla Liceum (zakres rozszerzony), 2011, WSiP, s. 114–118.[niewiarygodne źródło?]
- ↑ A. Hercouet , M. LeCorre , Triphenylphosphonium bromide: A convenient and quantitative source of gaseous hydrogen bromide, „Synthesis”, 1988, s. 157–158 .
- ↑ K.P.C. Vollhardt , N.E. Schore , Organic Chemistry. Structure and Function, wyd. 4, New York: W.H. Freeman and Company, 2003 .
Media użyte na tej stronie
Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals (GHS) pictogram for corrosive substances
Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals (GHS) pictogram for hazardous substances
The "fire diamond" as defined by NFPA 704. It is a blank template, so as to facilitate populating it using CSS.
Image of the length of the molecule of Hydrogen Bromide.
Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals (GHS) pictogram for gas bottles