Bronisław Gaweł

Bronisław Gaweł
Ilustracja
Bronisław Gaweł jako uczeń VI klasy gimnazjum w roku szkolnym 1894/1895
Data i miejsce urodzenia3 września 1879
Przemyśl
Data śmierciprawdop. 1939
Zawód, zajęcienauczyciel
Narodowośćpolska
EdukacjaC. K. Gimnazjum w Sanoku
Alma MaterUniwersytet Lwowski
RodziceJan, Maria
DzieciAdam
Krewni i powinowaciLudwik Biliński (dziadek), Emil, Stanisław, Marian (bracia)

Bronisław Gaweł (ur. 3 września 1879 w Przemyślu, zm. prawdop. 1939) – polski nauczyciel, działacz społeczny.

Życiorys

Zjazd absolwentów Gimnazjum w Sanoku z 1897 w 1912 (na zdjęciu widoczny Bronisław Gaweł)

Urodził się 3 września 1879 w Przemyślu[1][2][3][4]. Był synem adwokata dr. Jana Gawła (zm. 1913)[5][6][7][3] i Marii Magdaleny z domu Bilińskiej (zm. 1934, córka Ludwika i Sabiny z domu Pieniążek)[8][9]. Jego rodzeństwem byli: Emil (1876-1921, adwokat)[10], Józef (jeden z bliźniąt, ur. i zm. 30 marca 1882[11][8]), Władysław Zygmunt (drugi z bliźniąt, ur. 30 marca 1882[12], zm. 14 maja 1882[13]), Stanisław (1883-1951[3], duchowny rzymskokatolicki, kapelan wojskowy[14][15]), Janina Maria (1886-1972[16][9]), Marian (1889-1937, oficer)[17], Leonard (1893-1954[18][19][9]).

Po ośmiu latach nauki w 1897 zdał egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum Męskim w Sanoku (w jego klasie byli m.in. Józef Bielawski, Paweł Kindelski, Władysław Studziński)[1][20][21][4][22][3]. Po maturze miał podjąć studia na akademii handlowej[1]. Podjął studia w Akademii Górniczej w Loeben, a po trzech latach przeniósł się na Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Lwowskiego studiując tam nauki przyrodnicze[4][3].

Podjął pracę nauczyciela 10 września 1903[2]. Reskryptem C. K. Rady Szkolnej Krajowej z 15 sierpnia 1903 jako kandydat stanu nauczycielskiego został mianowany zastępcą nauczyciela w C. K. I Gimnazjum w Przemyślu[23]. W szkole uczył języka niemieckiego, języka polskiego[24][25]. W roku szkolnym przebywał na urlopie celem poratowania zdrowia[26]. Reskryptem C. K. Rady Szkolnej Krajowej z 28 lipca 1906 został przydzielony do filii przemyskiego gimnazjum, działającej na Zasaniu, gdzie uczył języka niemieckiego, języka polskiego, historii naturalnej, matematyki[27]. Od 1907 do 1913 uczył w Seminarium Nauczycielskim Żeńskim w Przemyślu[2][4][20]. W 1911 zdał egzamin pedagogiczny na nauczyciela szkół średnim z prawem nauczania historii naturalnej (botanika, zoologia, mineralogia, geologia) oraz matematyki i fizyki[4]. W Przemyślu działał społecznie. Od 1903 należał do Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” i Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, a także działał w Towarzystwie Czytelni Ludowych[3][4]. Działał w Czytelni Przemyskiej[28]. Był członkiem wydziału koła Towarzystwa Szkoły Ludowej im. H. Sienkiewicza w Przemyślu[29][30]. Występował w zespole Polskiego Towarzystwa Dramatycznego im. Aleksandra Fredry w Przemyślu[31].

Był nauczycielem w C. K. Seminarium Nauczycielskiego Żeńskiego w Przemyślu, skąd 12 sierpnia 1913 został przeniesiony do C. K. Gimnazjum w Buczaczu[32]. Tam do 1914 uczył matematyki i historii naturalnej, a także był członkiem c. k. komisji egzaminacyjnej dla nauczycieli szkół ludowych pospolitych[33][4]. Po wybuchu I wojny światowej w 1914 przebywał w Wiedniu, gdzie był kierownikiem kursów dla ewakuowanej tam młodzieży polskiej z Galicji[3][4]. Później pracował w I Gimnazjum w Tarnowie od 1916 do 1918[4]. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości uczył w szkole realnej w Krośnie od 1918 do 1921[4]. Następnie przeniesiony do Wielkopolski, wykładał w Seminarium Nauczycielskim w Lesznie od 1 grudnia 1921 do 31 grudnia 1925[4][3]. Od 1 stycznia 1926 do 31 grudnia 1927 był nauczycielem w Gimnazjum Polskim Macierzy Szkolnej w Wolnym Mieście Gdańsku, gdzie uczył przyrody, matematyki, fizyki (w tej szkole pracowali byli profesorowie z sanockiego gimnazjum, Jan Augustyński, który był dyrektorem i Michał Urbanek, a także Jadwiga Zaleska)[4][34][3][35]. Następnie pełnił stanowisko sekretarza (wzgl. kierownika) biura Gdańskiej Macierzy Szkolnej od 1 stycznia 1928 do końca istnienia II Rzeczypospolitej 31 sierpnia 1939[4][3]. Aktywnie udzielał się w działalności społecznej[4]. Pracował w biurze Informacyjnym Gminy Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku[4]. Do 1939 działał w Towarzystwie Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych i TG „Sokół”[3][4]. W 1929 był założycielem Teatru Amatorskiego Macierzy Szkolnej i występował w nim jako aktor[36][3][4]. W tym charakterze był m.in. organizatorem gościnnych występów zespołów teatralnych i aktorów z terenu Polski, zaś po dokonanej prowokacji ze strony Niemców i podrzuceniu broni do teatru, został skazany na grzywnę wzgl. areszt[4]. Sprawował pieczę nad związkową świetlicą im. ks. dr. Władysława Bandurskiego przy ul. Wilhelma w Sopocie[4][3]. Współtworzył ośrodek wypoczynkowy i repolonizacyjny w Sulminie, otwarty 11 lipca 1936[3]. Działał jako kierownik sekcji wycieczkowej Związku Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku[3]. W tym charakterze organizował kursy przewodnickie i organizował wycieczki na obszar Polski[4][3]. Był referentem oddziału Towarzystwa Byłych Powstańców i Wojaków w Sopocie, pełniąc funkcję kierownika świetlicy tej organizacji w Domu Polskim przy ul. F. Chopina[3][4]. Od początku lat 30. współpracował z ppor. Ludwikiem Muzyczką ze Związku Strzeleckiego, został przeszkolony w ramach tajnego kursu podoficerskiego i został dowódcą konspiracyjnej grupy w Sopocie[37]

W obliczu zagrożenia konfliktem zbrojnym w 1939 dokonał przeniesienia części akt Gdańskiej Macierzy Szkolnej, transportując je z Gdańska do Gdyni[3]. Po wybuchu II wojny światowej i wkroczeniu Niemców we wrześniu 1939 został mieszczony przez nich w obozie przejściowym w Gdyni, skąd w grupie zatrzymanych miał być skierowany przez Niemców w stronę Gdańska[4]. Według innego źródła miał wyjechać w kierunku Poznania[3]. Jego dalsze losy pozostają nieznane[3].

Był żonaty z Anną z domu Kałuską, z którą miał córki Janinę i Marię oraz synów Adama i Andrzeja[4][3].

Publikacje

  • Kilka słów o soli i jej pokładach w Galicyi (1914)[38]
  • Przewodnik po Gdańsku (1929, współautor)[3]
  • O polskość w Gdańsku – Dziesięciolecie Gdańskiej Macierzy Szkolnej (1931)[39][3]

Przypisy

  1. ↑ a b c XVI. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1897. Sanok: Fundusz Naukowy, 1897, s. 139, 152.
  2. ↑ a b c Henryk Kopia: Spis nauczycieli szkół średnich w Galicyi oraz polskiego gimnazyum w Cieszynie. Lwów: Towarzystwo Nauczycieli Szkół Wyższych, 1909, s. 62.
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Bronisław Gaweł. gedanopedia.pl. [dostęp 2017-10-03].
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Franciszek Mamuszka. Bronisław Gaweł. „Jantarowe Szlaki”. 3 (129), s. 10-11, 1974. 
  5. ↑ Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 359, 362, 380, 381.
  6. ↑ Kronika. Z kroniki żałobnej. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 3, Nr 42 z 12 października 1913. 
  7. ↑ Osoby o nazwisku „Biliński” w Genealogii Potomków Sejmu Wielkiego. sejm-wielki.pl. [dostęp 2017-10-03].
  8. ↑ a b Księga aktów zejść rzym.-kat. Sanok 1878–1904. T. H. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 53 (poz. 83).
  9. ↑ a b c Jan Gaweł. gosiewski.eu. [dostęp 2019-03-11].
  10. ↑ Dziennik Urzędowy. Rozmaite obwieszczenia. „Gazeta Lwowska”, s. 8, Nr 119 z 27 maja 1909. 
  11. ↑ Księga chrztów 1870–1882. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 159 (poz. 47).
  12. ↑ Księga chrztów 1870–1882. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 161 (poz. 69).
  13. ↑ Księga aktów zejść rzym.-kat. Sanok 1878–1904. T. H. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 55 (poz. 110).
  14. ↑ Księga chrztów 1882–1892. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 39 (poz. 4).
  15. ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1894/1895 (zespół 7, sygn. 18). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 64.
  16. ↑ Księga chrztów 1882–1892. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 109 (poz. 113).
  17. ↑ Ś. p. major Marian Gaweł. „Codzienna Gazeta Handlowa”. Nr 267, s. 8, 21-22 listopada 1937. 
  18. ↑ Księga chrztów 1892–1898. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 42 (poz. 162).
  19. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 155 (poz. 238).
  20. ↑ a b Kronika. Zjazd koleżeński maturzystów z 1897 roku. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 3, Nr 26 z 30 czerwca 1912. 
  21. ↑ Zjazd koleżeński maturzystów sanockich z roku 1897. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 2, Nr 27 z 7 lipca 1912. 
  22. ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2016-04-01].
  23. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum I w Przemyślu za rok szkolny 1904. Przemyśl: 1904, s. 2.
  24. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum I w Przemyślu za rok szkolny 1904. Przemyśl: 1904, s. 3.
  25. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum I w Przemyślu za rok szkolny 1905. Przemyśl: 1905, s. 3.
  26. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum I w Przemyślu za rok szkolny 1906. Przemyśl: 1906, s. 2, 3.
  27. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum I w Przemyślu za rok szkolny 1907. Przemyśl: 1907, s. 1, 4.
  28. ↑ Kronika. Pożegnanie. „Gazeta Przemyska”. 43, s. 3, 29 maja 1908. 
  29. ↑ Koło T. S. L. im. H. Sienkiewicza. „Echo Przemyskie”. 18, s. 1, 2 marca 1911. 
  30. ↑ Kronika. Z koła T. S. L. im. H. Sienkiewicza. „Gazeta Przemyska”. 9, s. 3, 3 marca 1911. 
  31. ↑ Jednodniówka wydana dnia 18. grudnia 1920 r. w dziesiątą rocznicę istnienia Polskiego Towarz. Dramat. im. Al. Fredry w Przemyślu 1910-1920. Przemyśl: 1920, s. 16.
  32. ↑ XV. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Buczaczu za rok szkolny 1914. Buczacz: 1914, s. 29.
  33. ↑ XV. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Buczaczu za rok szkolny 1914. Buczacz: 1914, s. 25.
  34. ↑ Kadra Pedagogiczna Gimnazjum Polskiego Macierzy Szkolnej w Gdańsku. gdansk.pl. [dostęp 2017-10-03].
  35. ↑ Gimnazjum Polskie Macierzy Szkolnej w Gdańsku (1922-1939): księga pamiatkowa w pięćdziesięciolecie założenia Gimnazjum. Część 2. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1989, s. 63, 68, 71.
  36. ↑ Zenon Ciesielski: Teatr polski w Wolnym Mieście Gdańsku, 1920-1939. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1969, s. 181.
  37. ↑ Waldemar Rezmer, Mieczysław Wojciechowski: Organizacje paramilitarne i pokrewne na Pomorzu w przededniu II wojny światowej: materiały sesji naukowej w Toruniu w dniu 18 listopada 1995 roku. Fundacja „Archiwum Pomorskie Armii Krajowej”, 1996, s. 95.
  38. ↑ XV. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Buczaczu za rok szkolny 1914. Buczacz: 1914, s. 3-22.
  39. ↑ Bronisław Gaweł: Kupuj książki w Google Play Przeglądaj zasoby największej na świecie e‑księgarni i czytaj w internecie, na telefonie, czytniku e-booków lub tablecie. Przejdź do Google Play » Moja biblioteka Moja historia Książki w Google Play O polskość w Gdańsku. Dziesięciolecie Gdańskiej Macierzy Szkolnej. books.google.pl. [dostęp 2021-08-27].

Media użyte na tej stronie

Bronisław Gaweł (1894-1895).jpg
Bronisław Gaweł jako uczeń VI klasy C. K. Gimnazjum w Sanoku w roku szkolnym 1894/1895.
Abiturients of Gymnasium in Sanok (1897-1912).jpg
Zjazd absolwentów C. K. Gimnazjum w Sanoku z 1897 zorganizowany w lipcu 1912. Z 31 osób przybyło 17.