Bronisław Kaper

Bronisław Kaper (ur. 5 lutego 1902 w Warszawie, zm. 26 kwietnia 1983 w Los Angeles, USA) – polski kompozytor żydowskiego pochodzenia, głównie muzyki filmowej i teatralnej, laureat Oscara (1954) za ścieżkę dźwiękową do filmu Lili (1953).

Życiorys

W 1919 zdał maturę w gimnazjum im. Stanisława Staszica w Warszawie^[1]. Za namową ojca rozpoczął studia prawnicze, ale ich nie ukończył (według Czajki został relegowany za wszczęcie bójki w jej obronie - kiedy na uczelni została słownie zaatakowana przez antysemitę^[2]).

Studiował następnie w Warszawskim Konserwatorium w klasie fortepianu i kompozycji, następnie ukończył jedną z uczelni muzycznych w Berlinie. Jeszcze w czasie studiów zaczął komponować muzykę dla warszawskich kabaretów. W Niemczech zainteresował się filmem i to jemu poświęcił resztę zawodowego życia. W 1933, po dojściu do władzy Hitlera, wyemigrował do Paryża, gdzie został odkryty przez Louisa B. Mayera, szefa wytwórni filmowej MGM, którego zachwyciła kompozycja „Ninon”, wykonywana przez Jana Kiepurę. Jeszcze w tym samym roku Mayer podpisał kontrakt z Kaperem. Ich owocna współpraca trwała 28 lat.^[3] W Hollywood skomponował ilustracje muzyczne do blisko 150 filmów. Był czterokrotnie nominowany do Oscara, nagrodę zdobywając raz, w 1954, za muzykę do musicalu Lili w reżyserii Charlesa Waltersa. Pracował również na Broadwayu.

W czasie, kiedy był członkiem Amerykańskiej Akademii Filmowej, przyczynił się do dostrzeżenia polskiego kina w Stanach Zjednoczonych, co bezpośrednio przełożyło się na liczbę nominacji do Oscara w latach 60. i 70.

Był współtwórcą musicalu Polonaise opartego na motywach muzyki Fryderyka Chopina. W rolach głównych wystąpiło małżeństwo – Jan Kiepura i Mártha Eggerth.

Kaper dziś jest głównie pamiętany jako twórca jazzowych standardów, szczególnie dwóch o światowym zasięgu: „On Green Dolphin Street” i „Invitation”. Pierwszy skomponowany został przez Kapera w roku 1947 (słowa napisał Ned Washington), jako główny temat do filmu MGM pod tytułem “Green Dolphin Street”, stał się światowym szlagierem. Spopularyzował go Miles Davis. Drugi utwór powstał w 1950, jako temat do filmu A Life of Her Own, ale rozgłos zyskał dwa lata później, już ze słowami Paula Webstera, jako... główny temat do filmu pod tym samym tytułem (Invitation, 1952). O klasie kompozycji świadczy, jak wielu wybitnych muzyków interpretowało ten temat: w 1958 roku sięgnął poń John Coltrane (nagranie ukazało się cztery lata później, na płycie "Standard Coltrane"), nagrywali go także Joe Henderson, George Benson, Pat Metheny i inni. Z kolei w 1962 Kaper nominowany został do Oscara za muzykę do filmu Bunt na Bounty, zaś główny motyw „Follow Me” stał się kolejnym standardem światowej muzyki rozrywkowej.

Wybrana twórczość

• 1931: The Big Attraction
• 1931: His Highness Love
• 1931: Marriage with Limited Liability
• 1932: A Mad Idea
• 1932: Scandal on Park Street
• 1932: Three on a Honeymoon
• 1933: Honeymoon Trip
• 1933: Madame Wants No Children
• 1933: A Song for You
• 1933: All for Love
• 1935: Escapade
• 1940: The Captain Is a Lady
• 1941: Czekoladowy żołnierz
• 1943: Above Suspicion
• 1944: Gaslight
• 1944: Pani Parkington
• 1949: The Great Sinner
• 1950: Uszczęśliwić kobietę
• 1951: The Red Badge of Courage
• 1953: The Naked Spur
• 1953: Aktorka
• 1953: Lili
• 1954: Them!
• 1955: The Prodigal
• 1955: The Glass Slipper
• 1955: The Adventures of Quentin Durward
• 1956: The Swan
• 1956: Między linami ringu
• 1957: The Barretts of Wimpole Street
• 1957: Jet Pilot
• 1957: Don't Go Near the Water
• 1958: Bracia Karamazow
• 1958: Auntie Mame
• 1959: Zielone domostwa
• 1959: The Scapegoat
• 1960: Home from the Hill
• 1960: BUtterfield 8
• 1961: Ada
• 1962: Bunt na Bounty
• 1964: Kisses for My President (1964)
• 1965: Lord Jim
• 1967: Parszywa dwunastka
• 1967: Tobruk
• 1967: The Way West
• 1968: Counterpoint
• 1968: A Flea in Her Ear

Nagrody i nominacje

• 1941 – nominacja do Oscara za muzykę do Czekoladowego żołnierza (wspólnie z Herbertem Stothartem)
• 1953 – Oscar za muzykę do musicalu Lili
• 1962 – nominacja do Oscara za muzykę do filmu Bunt na Bounty
• 1962 – nominacja do Oscara za piosenkę Follow Me do filmu Bunt na Bounty

Pisownia imienia i nazwiska

Urząd imigracyjny USA popełnił błąd w zapisie pisowni imienia Kapera, odczytując literę „w” w imieniu jako „u”. Dlatego w źródłach pojawia się dość często nieprawidłowy zapis Bronislau Kaper. Spotyka się także zapis Bronislaw Kapper, Benjamin Kapper, jak też pseudonim Edward Kane^[4].

Przypisy

Bibliografia

• Wolański R., Leksykon Polskiej Muzyki Rozrywkowej, Warszawa 1995, Agencja Wydawnicza MOREX, ISBN 83-86848-05-7, tu hasło Kaper Bronisław, s. 85.
• Szkoła im. Stanisława Staszica w Warszawie 1906-1950. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988, s. 500. ISBN 83-06-01691-2.

Linki zewnętrzne

• Bronisław Kaper w bazie IMDb (ang.)
• Bronisław Kaper w bazie Filmweb