Bronisław Polityński
major piechoty | |
Data i miejsce urodzenia | 3 października 1884 |
---|---|
Data śmierci | 3 listopada 1977 |
Przebieg służby | |
Siły zbrojne | |
Jednostki | 45 Pułk Piechoty Austro-Węgier, |
Stanowiska | dowódca kompanii, |
Główne wojny i bitwy | I wojna światowa, |
Późniejsza praca | urzędnik |
Odznaczenia | |
|
Bronisław Bolesław Polityński[a] (ur. 3 października 1884 w Zagórzu, zm. 3 listopada 1977) – major piechoty Wojska Polskiego, urzędnik, starosta.
Życiorys
Bronisław Polityński urodził się 3 października 1884 w Zagórzu[1]. Był synem wdowca Bolesława Polityńskiego (1832-1888, powstaniec styczniowy z 1863[2][3]) i Franciszki Dębowskiej (gospodyni[4], młynarka)[5][6][7]. Jego bratem był Bolesław Zygmunt, ciotką była Maria Dębowska, po mężu Krzyżanowska, a kuzynem Julian Krzyżanowski[8].
W 1906 zdał egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum Męskim w Sanoku (w jego klasie byli m.in. Michał Drwięga, Marian Placzek, Michał Stepek, Ryszard Zacharski, Tadeusz Zaleski)[9][10][11]. Ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego[7]. Uzyskał dyplom magistra[12]. Przed 1914 przystąpił do gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Zagórzu[13]
Podczas I wojny światowej został zmobilizowany do C. K. Armii i przydzielony do służby w szeregach 45 pułku piechoty (przed wojną stacjonującego w Sanoku)[13]. W rezerwie piechoty został mianowany porucznikiem z dniem 1 lipca 1915[14][15]. W 1915 chory przebywał w Szpitalu Garnizonowym Nr 8 w Przemyślu[16]. Został awansowany na stopień nadporucznika z dniem 1 sierpnia 1917[17]. Do 1918 był oficerem rezerwy 45 pułku piechoty[18][19][20].
W listopadzie 1917 w prasie austriackiej szeroko opisywano rzekomo nieludzkie traktowanie niemieckich żołnierzy pochodzących z Dolnej Austrii, którzy zostali przeniesieni w liczbie około 400 z 84 pułku piechoty do 45 pułku piechoty w Przemyślu, a w szczególności relacjonowano wypadki w szeregach stacjonującego w Siedmiogrodzie batalionu marszowego, gdzie dowódca kompanii por. Polityński miał wielokrotnie policzkować niemieckich żołnierzy[21][22].
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości 16 listopada 1918 w Sanoku wstąpił do Wojska Polskiego i służył do 11 stycznia 1919[23]. Ponownie wstąpił w szeregi WP 20 grudnia 1919 w Smolewiczach[23]. Od tego czasu był dowódcą kompanii w 79 pułku piechoty[23]. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1920. Od 10 września 1920 do 1 stycznia 1923 dowodził batalionem w 79 pułku piechoty, po wojnie garnizonującym w Słonimiu[23]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 187. lokatą w korpusie oficerów piechoty, a według ówczesnego źródła wojskowego jego oddziałem macierzystym był 78 pułk piechoty w Baranowiczach[b][24]. W lipcu tego roku został zatwierdzony na stanowisku dowódcy batalionu sztabowego[25][26]. Po przeniesieniu do 50 pułku piechoty w Kowlu od 1 stycznia 1923 do 1 lipca 1927 sprawował stanowisko dowódcy III batalionu, detaszowanego w Sarnach[c][27][23]. 28 stycznia 1925 dowódca Okręgu Korpusu Nr II, generał dywizji Jan Romer udzielił mu pochwały za „celowe zorganizowanie przygotowań mobilizacyjnych”[28]. W maju 1927 został zwolniony z zajmowanego stanowiska i oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr II[29]. Następnie został przeniesiony do 65 pułku piechoty w Grudziądzu, gdzie od 1 lipca 1927 do 1 października 1929 był komendantem składnicy wojennej w Inowrocławiu[23]. Według stanu z 1928 figurował jako komendant kadry batalionu zapasowego 65 p.p.[30] W marcu 1929 został zwolniony z zajmowanego stanowiska i oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr VIII[31], a z dniem 30 września tego roku przeniesiony w stan spoczynku[32]. W 1934, jako oficer stanu spoczynku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Łańcut. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr X. Był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”[33].
Sprawował urząd starosty powiatu łańcuckiego[2]. W 1930 był pracownikiem starostwa powiatowego w Łańcucie[34]. W latach 30. pracował jako urzędnik w starostwie powiatu sanockiego[2]. W tym czasie był delegatem obwodu powiatowego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej[35][36][37].
Przed 1939 był członkiem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”[38][39][40]. W sierpniu 1939 pełnił stanowisko komendanta gmachu starostwa powiatu sanockiego i w tym czasie został przedstawiony do odznaczenia Srebrnym Krzyżem Zasługi przez wizytującego rejon premiera RP, Felicjana Sławoj Składkowskiego[41].
Po wybuchu II wojny światowej w trakcie kampanii wrześniowej został zmobilizowany do Batalionu „Sanok” Obrony Narodowej[42]. Według własnej relacji we wrześniu 1939 wstąpił do nadrzędnej nad powyższym Batalionem 3 Brygady Górskiej Strzelców, dowodzonej przez płk. Jana Kotowicza[43]. Później przedostał się na Węgry, gdzie został internowany[42][1]. Przebywał od 23 września do 31 marca 1940 w obozie w Győr, potem przez sześć tygodni w Léva, później w Kiskunlacháza, a następnie od 24 lipca 1944 do 2 stycznia 1945 w Zalacsány i w Fertőszentmiklós[44]. Od 3 stycznia 1945 przebywał w Oflagu IIIA Genshagen pod Berlinem (numer jeniecki 176 687)[23]. Tam po wkroczeniu Armii Czerwonej od południa pod Berlin odzyskał wolność 21[45] lub 23 kwietnia 1945[44]. W wymienionych obozach dla żołnierzy polskich pełnił obowiązki oficera oświatowego[46].
Około 8–9 maja 1945 powrócił do Polski[47]. Do 3 września 1945 przebywał na rekonwalescencji w Sanoku[48]. 1 czerwca 1945 został zrehabilitowany w Krakowie[48]. Od 3 września 1945 do 1 lipca 1948 jako pracownik umysłowy był zatrudniony w przedsiębiorstwach i instytucjach państwowych[48]. Od 4 września 1945 do 15 czerwca 1946 był sprzedawcą w Państwowym Monopolu Spirytusowym w Lesku[48]. Od 15 czerwca do 1 grudnia 1946 był sekretarzem w Państwowym Przedsiębiorstwie Traktorów i Maszyn Rolniczych[48]. Od 16 grudnia 1946 do 31 sierpnia 1950 był nauczycielem w Państwowym Liceum Rolniczym w Dąbrówce Polskiej pod Sanokiem[48]. Od 1 września 1950 do 30 listopada 1951 przy Lidze Przyjaciół Żołnierza Oddział Sanok pełnił funkcję kierownika administracyjnego odbudowy Domu Żołnierza w Sanoku[48]. Od 14 lutego 1952 do 31 stycznia 1955 był pracownikiem umysłowym w Rejonie Eksploatacji Dróg Publicznych w Sanoku[48][6]. Od 1 lutego do 31 marca 1955 był pracownikiem umysłowym w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Hurtu Spożywczego w Sanoku[48]. Od 1 kwietnia 1955 do 3 lipca 1958 był pracownikiem umysłowym w Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Sanoku[48]. Od 1 lipca 1958 przebywał na rencie starczej[49][50].
W 1946 zaangażował się w próbę reaktywacji Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku[51][52]. Był jednym z założycieli stowarzyszenia „Towarzystwo Domu Żołnierza Polskiego w Sanoku”, zarejestrowanego 12 marca 1946[12]. od 1946 należał do komitetu sklepowego PSS w Sanoku[48] Od 4 czerwca 1948 był członkiem Związku Zawodowego Pracowników Państwowych i Społecznych przy Prezydium MRN w Sanoku[48]. W listopadzie 1956 został wybrany członkiem obwodowej komisji wyborczej nr 2 w Sanoku[53]. W późniejszych został też członkiem Związku Bojowników o Wolność i Demokrację w Sanoku[43].
W okresie PRL był bezpartyjny[7]. W Sanoku zamieszkiwał przy ulicy Emilii Plater 2[54][1]. Czasowo też mieszkał w Katowicach przy ul. Brzozowej[46].
Z żoną Bronisławą z domu Albert[d] miał syna Mieczysława (ur. 1913, urzędnik prywatny, od 25 marca 1940 żonaty z Janiną Kirklewską[55], aresztowany przez Niemców 27 maja 1940 i osadzony w obozie Auschwitz-Birkenau)[56][57], córki Zofię Bronisławę (ur. 1915, od 1937 zamężna z Michałem Dietrichem)[58], Stefanię Kazimierę (ur. 1917, od 1938 zamężna z Tadeuszem Borczykiem)[59]. Zmarł 3[e] listopada 1977 i został pochowany na Cmentarzu Bonifratrów w Katowicach[60]. Obok została pochowana Stefania Jurek z domu Polityńska (1917-2010)[61].
Ordery i odznaczenia
polskie
- Krzyż Walecznych (przed 1924)[62]
- Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 (1970)[43]
- Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia (przed 1938)[63]
austro-węgierskie
- Złoty Medal Waleczności (przed 1918)[13]
- Srebrny Medal Zasługi Wojskowej z mieczami na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej (przed 1918)[20]
- Brązowy Medal Zasługi Wojskowej na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej (przed 1917)[19] z mieczami (przed 1918)[20]
- Krzyż Wojskowy Karola (przed 1918)[20]
- Najwyższe pochwalne uznanie (1916)[64]
- Najwyższe pochwalne uznanie wraz z przyznaniem mieczów (styczeń 1918)[65]
Uwagi
- ↑ W ewidencji wojskowych C. K. Armii był określany w języku niemieckim jako „Bronislaus Polytinski” lub „Bronislaus Poltynski”.
- ↑ Po wojnie Bronisław Polityński podał, że służył w trzech jednostkach: 79 pułku piechoty, 50 pułku piechoty i 65 pułku piechoty. W przypadku pierwszej z tych jednostek jednocześnie podał ich dowódców tj. płk. Izydora Modelskiego i płk. Mariana Turkowskiego, zatem nie pomylił numeru pułków 79 z 78, zob. ZBoWiD. Odzn. ↓, s. 161.
- ↑ Według Jerzego Tarnawskiego w latach 1921–1926 Bronisław Polityński był dowódcą garnizonu Baranowicze, zob. Jerzy Tarnawski. Mieszkańcy parafii zagórskiej w powstaniu styczniowym. „Verbum”. Nr 1 (49), s. 12, 27 stycznia 2008. Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Zagórzu.
- ↑ Według innego źródła żoną majora Polityńskiego była Maria Emilia z domu Dietrich, od 1911 do 1914 członkini Drużyn Bartoszowych, w 1939 zamieszkująca przy ulicy Emilii Plater 2 w Sanoku. Jan Bach: Wykaz imienny członków Drużyn Bartoszowych. W: Drużyny Bartoszowe 1908–1914. Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1939, s. 371.
- ↑ Tu podano dzień śmierci 8 listopada 1977. ZBoWiD. Odzn. ↓, s. 160.
Przypisy
- ↑ a b c ZBoWiD. Odzn. ↓, s. 160, 162.
- ↑ a b c Jerzy Tarnawski. Mieszkańcy parafii zagórskiej w powstaniu styczniowym. „Verbum”. Nr 1 (49), s. 12, 27 stycznia 2008. Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Zagórzu.
- ↑ Bolesław Polityński został pochowany na Starym Cmentarzu w Zagórzu.
- ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1900/1901 (zespół 7, sygn. 27). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 304.
- ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1901/1902 (zespół 7, sygn. 29). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 460.
- ↑ a b Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 401 (poz. 320).
- ↑ a b c ZBoWiD. Odzn. ↓, s. 160.
- ↑ Jerzy Tarnawski. Zagórskie korzenie Prof. Juliana Krzyżanowskiego. „Verbum”. Nr 3 (39), s. 79, 25 marca 2007. Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Zagórzu.
- ↑ 25. Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1905/1906. Sanok: 1906, s. 51.
- ↑ Kronika. „Gazeta Sanocka”. Nr 131, s. 3, 1 lipca 1906.
- ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2016-03-23].
- ↑ a b Ogłoszenia władz administracyjnych. Rejestr stowarzyszeń. Urząd Wojewódzki Rzeszowski. „Monitor Polski”. Nr 74, s. 19, 22 maja 1947.
- ↑ a b c Policzmy się. „Przewodnik Gimnastyczny „Sokół””. Nr 4, s. 16, kwiecień 1918.
- ↑ Aus dem Verordnungsblatt Nr. 117 für das k. u. k. Heer. „Neue Freie Presse”. Nr 18288, s. 18, 22 lipca 1915 (niem.).
- ↑ Ranglisten des Kaiserlichen und Königlichen Heeres 1916. Wiedeń: 1916, s. 199.
- ↑ Gagisten. „Nachrichten über Verwundete und Verletzte”. Nr 452, s. 5, 31 sierpnia 1915 (niem.).
- ↑ Ranglisten des Kaiserlichen und Königlichen Heeres 1918. Wiedeń: 1918, s. 226.
- ↑ Ranglisten des Kaiserlichen und Königlichen Heeres 1916. Wiedeń: 1916, s. 355.
- ↑ a b Ranglisten des Kaiserlichen und Königlichen Heeres 1917. Wiedeń: 1917, s. 466.
- ↑ a b c d Ranglisten des Kaiserlichen und Königlichen Heeres 1918. Wiedeń: 1918, s. 597.
- ↑ Vierundachziger von polnischen Offizieren misshandelt. „Deutsches Volksblatt”. Nr 10363, s. 6, 7 listopada 1917 (niem.).
- ↑ Unmenschliche Behandlung niederösterreichischer Soldaten durch polnische Offieziere. „Der Bezirksbote für den politischen Bezirk Bruck a.d. Leitha”. Nr 521, s. 2, 11 listopada 1917 (niem.).
- ↑ a b c d e f g ZBoWiD. Odzn. ↓, s. 161.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 30.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 22 z 22 lipca 1922 roku, s. 553.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 349, 401.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 244, 345.
- ↑ „Polska Zbrojna” Nr 40 z 9 lutego 1925 r. s. 9.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 23 maja 1927 roku, s. 143.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 79, 169.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 12 marca 1929 roku, s. 85.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 sierpnia 1929 roku, s. 262.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 326, 1042.
- ↑ Spis urzędników i funkcjonariuszów niższych władz administracji ogólnej Województwa Lwowskiego według stanu z dnia 31 grudnia 1930 rr. 1931, s. 40.
- ↑ Zjazd L.O.P.P. w Przemyślu. „Wschód”. Nr 29, s. 13, 10 listopada 1936.
- ↑ Piękna uroczystość lotnicza w Sanoku. „Gazeta Lwowska”. Nr 223, s. 4, 1 października 1937.
- ↑ Piękna uroczystość lotnicza w Sanoku. „Kurier Warszawski”. Nr 270B, s. 4, 1 października 1937.
- ↑ Z życia sokolstwa. Dzielnica Małopolska. Zagórz. „Przewodnik Gimnastyczny „Sokół””. Nr 9-10, s. 266, wrzesień-październik 1936.
- ↑ Paweł Sebastiański, Bronisław Kielar: Wykazy członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. W: 125 lat sanockiego „Sokoła” 1889–2014. Sanok: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, 2014, s. 156. ISBN 978-83-939031-1-5.
- ↑ Anna Sebastiańska: Członkowie TG „Sokół” w Sanoku 1889–1946. sokolsanok.pl, 29 listopada 2009. [dostęp 2014-07-24].
- ↑ Arnold Andrunik (red. Krystyna Chowaniec): Zapiski z osobistych przeżyć w czasie II wojny światowej i okupacji. Sanok: Stowarzyszenie Wychowawców „Eleusis” w Sanoku, 2018, s. 9.
- ↑ a b Andrzej Brygidyn: Żołnierskimi rzuceni losami. Sanok: 1994, s. 201. ISBN 83-87282-47-2.
- ↑ a b c ZBoWiD. Odzn. ↓, s. 162.
- ↑ a b ZBoWiD. Odzn. ↓, s. 161, 165.
- ↑ ZBoWiD. Odzn. ↓, s. 164.
- ↑ a b ZBoWiD. Odzn. ↓, s. 162, 164.
- ↑ ZBoWiD. Odzn. ↓, s. 162, 165.
- ↑ a b c d e f g h i j k l ZBoWiD. Odzn. ↓, s. 165.
- ↑ ZBoWiD. Odzn. ↓, s. 160, 165.
- ↑ Ogłoszenie o zagubieniu dokumentu upoważniającego do pobierania renty. „Nowiny”. Nr 242, s. 5, 11 października 1967.
- ↑ Historia 1889 – 1918 – 1945 – 1999. sokolsanok.pl, 31 maja 2009. [dostęp 2014-07-24].
- ↑ Paweł Sebastiański, Bronisław Kielar: Wykazy członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. W: 125 lat sanockiego „Sokoła” 1889–2014. Sanok: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, 2014, s. 158. ISBN 978-83-939031-1-5.
- ↑ Władysław Stachowicz. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990, s. 156, 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X.
- ↑ Zofia Bandurka: Wykaz imienny zaproszonych i obecnych na Zjeździe – przygotowała mgr Zofia Bandurkówna. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 140.
- ↑ Księga wtóropisów aktów małżeńskich za lata 1936–1945. T. „K”. Cz. II. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 363.
- ↑ Gefängnis in Sanok. Księga więźniów śledczych 1939-1940 (zespół 134, sygn. 97). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 138 (poz. 1444).
- ↑ Obwieszczenia sądowe. Uznanie za zmarłego i stwierdzenie faktu śmierci (Monitor Polski nr 109 z 21 października 1946). monitorpolski.gov.pl. s. 4. [dostęp 2016-11-01].
- ↑ Księga wtóropisów aktów małżeńskich za lata 1936–1945. T. K. Cz. II. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 43.
- ↑ Księga wtóropisów aktów małżeńskich za lata 1936–1945. T. K. Cz. II. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 230.
- ↑ Bronisław Polityński. katowicebonifratrow.artlookgallery.com. [dostęp 2018-11-09].
- ↑ Stefania Jurek. katowicebonifratrow.artlookgallery.com. [dostęp 2018-11-09].
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 244.
- ↑ Piętnastolecie L. O. P. P.. Warszawa: Wydawnictwo Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 1938, s. 287.
- ↑ Auszug aus dem Verordnungsblatte Nr. 117 für das k. u. k. Heer vom 24. Juni 1916. „Feldblatt”. Nr 603, s. 4, 25 czerwca 1916 (niem.).
- ↑ Auszug aus dem Verordnungsblatte Nr. 16 für das k. u. k. Heer vom 30. Jänner 1918. „Feldblatt”. Nr 1187, s. 4, 30 stycznia 1918 (niem.).
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1934.
- ZBoWiD w Sanoku. Odznaczenia. Sanok.
Media użyte na tej stronie
Lesser coat of arms of the Austrian Empire form the Congress of Vienna in 1815 until the Austro-Hungarian Compromise of 1867. It then represented the Cisleithanian territories of Austria-Hungary in the Reichsrat until 1915.
It shows the arms of Habsburg-Lorraine encircled by the chain of the Order of Golden Fleece, surmounted on the crowned Austrian imperial double-headed eagle clutching in its claws the Imperial orb, sceptre and sword, with the Imperial Crown of Rudolf above.
After 1915 the inescutcheon only displayed the red-white-red arms of Austria.Baretka: Krzyż Walecznych (1920).
Baretka: Złoty Medal Zwycięstwa i Wolności
Baretka Krzyża Wojskowego Karola – Austro-Węgry. (Karl-Truppenkreuz)
Baretka: Wstążka Wojenna (Kriegsbande) z okuciem złotych mieczy dla odznaczeń austro-węgierskich (m.in.: Militär-Verdienstkreuz; Militär-Verdienstmedaille (Signum Laudis); Franz-Joseph-Orden; Tapferkeitsmedaille).
Baretka: Wstążka Wojenna (Kriegsbande) dla odznaczeń austro-węgierskich (m.in.: Militär-Verdienstkreuz; Militär-Verdienstmedaille (Signum Laudis); Franz-Joseph-Orden; Tapferkeitsmedaille).
Naramiennik majora Wojska Polskiego (1919-39).