Bronisław Wojciech Linke

Bronisław Wojciech Linke
Ilustracja
Bronisław Wojciech Linke (1939)
Data i miejsce urodzenia

23 kwietnia 1906
Dorpat

Data i miejsce śmierci

6 października 1962
Warszawa

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

sztuki plastyczne

Ważne dzieła

Autobus (1959–1961)

Grób Linkego na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (2013)

Bronisław Wojciech Linke (ur. 23 kwietnia 1906 w Dorpacie, zm. 6 października 1962 w Warszawie) – polski malarz, rysownik i grafik, tworzący kompozycje o tematyce politycznej i społecznej; członek ugrupowania artystycznego Loża Wolnomalarska.

Życiorys

Był synem notariusza Juliusza Ferdynanda i Marii ze Starorypińskich. W 1919 rodzina Linkego została repatriowana do kraju i zamieszkała w Kaliszu.

Początkowo studiował w Szkołach Przemysłu Artystycznego – w latach 1922–1923 w Bydgoszczy, a w 1924–1926 w Krakowie, następnie w latach 1926–1931 w ASP w Warszawie, pod kierownictwem cenionego malarza Tadeusza Pruszkowskiego. Należał do Loży Wolnomalarskiej i po wojnie do grupy „Powiśle”.

Jako grafik debiutował na łamach „Szpilek” w 1936 r., ponadto współpracował jako rysownik z „Dziennikiem Ludowym”, „Nowym Życiem”, „Sygnałami”, „Tygodnikiem Robotnika”, a po II wojnie światowej z „Polityką” i „Trybuną Ludu”.

Był artystą pracującym cyklami. Jego najwcześniejszy cykl rysunków nosi tytuł „Wojna” (z lat 1931–1932), a następny „Miasto” (z lat 1931–1935).

Przyjaźnił się ze Stanisławem Ignacym Witkiewiczem, z którym odbył podróż na Śląsk. Efektem podróży był cykl trzydziestu prac zatytułowany Śląsk. W maju 1938 roku wystawa tego cyklu w Instytucie Propagandy Sztuki została zamknięta przez władze z powodu jej potencjalnej szkodliwości społecznej[1].

Po wybuchu II wojny światowej zmuszony był do wyjazdu z żoną do Lwowa, w obawie przed represjami Niemców za karykatury Adolfa Hitlera, które rysował do prasy. W 1942 roku został zesłany do Orska na Uralu, skąd do Polski udało mu się wrócić w 1946 r.

Po powrocie do Warszawy namalował swój najsłynniejszy cykl obrazów „Kamienie krzyczą” (1946–1956). Była to przerażająca wizja ruin stolicy po powstaniu w getcie warszawskim i po powstaniu warszawskim[2]. Reprodukcje prac z tego cyklu zostały w 1959 r. wydane w albumie Kamienie krzyczą ze wstępem Marii Dąbrowskiej.

W okresie powojennym rzadko wystawiał swoje dzieła, ponieważ jego sztuka nie odpowiadała kanonom socrealizmu.

Spoczywa na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera 4A-2-3)[3].

Twórczość

Twórczość Linkego bywa określana jako realizm metaforyczny. Istotą jego sztuki jest wizualizacja, czyli obrazowanie metafor literackich. Kompozycja jego obrazów, a także sposób konstruowania cyklów, ma wybitnie narracyjny charakter.

Większość jego prac to prace na papierze. Artysta łączył akwarelę, gwasz, kredki, ołówek i tusz, często drapał i wycierał powierzchnię papieru, stosował collage.

Najbardziej znanym (zarazem jednym z ostatnich) dziełem artysty jest zapewne obraz Autobus[4], nawiązujący w swej wymowie do dramatu Stanisława Wyspiańskiego Wesele. Podobnie jak bohaterowie Wesela tak i osoby z obrazu są niewolnikami stojącymi na przeszkodzie do własnego wyzwolenia. Obrazowi poświęcił piosenkę Czerwony autobus[5] w 1981 r. poeta Jacek Kaczmarski (inspirowany obrazem Linkego jest także inny wiersz Kaczmarskiego, Kanapka z człowiekiem[6]). Innym znanym obrazem Linkego jest Modlitwa zamordowanych z 1942 r.

W 1991 r. ukazał się film dokumentalny Bronisława Linkego opisywanie świata w reżyserii Grzegorza Dubowskiego.

Sztuka artysty wywarła wpływ m.in. na twórczość Zdzisława Beksińskiego[7].

Przypisy

  1. ↑ Magdalena Wróblewska, Bronisław Wojciech Linke, grudzień 2010.
  2. ↑ Bronisław Linke: Kamienie krzyczą. Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa” 1959.
  3. ↑ Juliusz Jerzy Malczewski: Cmentarz komunalny (dawny Wojskowy) na Powązkach. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1975, s. 26.
  4. ↑ Bronisław Wojciech Linke, „Autobus”. [w:] Culture.pl Dzieła [on-line]. [dostęp 2020-01-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-08)]. (pol.).
  5. ↑ Jacek Kaczmarski, Czerwony autobus, [w:] Ale źródło wciąż bije, Warszawa 2002, s. 87 (nagranie na płycie Muzeum).
  6. ↑ Jacek Kaczmarski, Kanapka z człowiekiem, [w:] Ale źródło wciąż bije, Warszawa 2002, s. 88 (nagranie na płycie Muzeum).
  7. ↑ Piotr Sarzyński, Bronisław Wojciech Linke: artysta osobny, polityka.pl, 2021 [dostęp 2022-03-22] (pol.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Bronisław Linke.jpg
Autor: Brak, Licencja: CC0
Bronisław Linke - artysta malarz
Bronisław Wojciech Linke (grób) 2.JPG
Autor: Mateusz Opasiński, Licencja: CC BY-SA 3.0
Grób malarza i grafika Bronisława Wojciecha Linke (1906-1962) na Wojskowych Powązkach w Warszawie