Bronisław Wróblewski

Bronisław Wróblewski
Data i miejsce urodzenia

13 listopada 1888
Twer

Data i miejsce śmierci

26 sierpnia 1941
Wilno

Zawód, zajęcie

wykładowca akademicki, prawnik

Rodzice

Józef, Julia

Małżeństwo

Krystyna Wróblewska

Dzieci

Andrzej Wróblewski, Jerzy Wróblewski

Krewni i powinowaci

Walery Wróblewski, Piotr Antoni Wróblewski

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Grób Bronisława Wróblewskiego na Cmentarzu Na Rossie w Wilnie

Bronisław Wróblewski (ur. 13 listopada 1888 w Twerze, zm. 26 sierpnia 1941 w Wilnie[1]) – teoretyk prawa i kryminolog, profesor prawa karnego na Uniwersytecie Stefana Batorego (USB) w Wilnie.

Życiorys

Maturę uzyskał jako ekstern w Warszawie w roku 1910. Studia filozoficzne i prawnicze odbył w Krakowie (Uniwersytet Jagielloński), Dorpacie (obecnie Tartu) (Konwent Polonia) i Moskwie. Edukację uzupełniał również w Paryżu i Rzymie. Dyplom I stopnia uzyskał w 1915. W tym samym roku pracował na Wydziale Prawnym Uniwersytetu w Moskwie jako asystent u boku Leona Petrażyckiego, a następnie w latach 1917/18 wykładał na Wyższych Kursach dla urzędników skarbowych w Moskwie. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w latach 1918–1921 pracował w Wydziale Prawnym Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Warszawie. Równocześnie prowadził wykłady z prawoznawstwa karnego w Wolnej Wszechnicy Polskiej. W 1921 r. objął Katedrę Prawa i Postępowania Karnego na Uniwersytecie Stefana Batorego (USB) w Wilnie[2]. Trzydziestotrzyletni wówczas Wróblewski rozpoczął pracę naukową, której spuścizna zawiera najważniejsze działa Jego kariery zawodowej, skupiającej się zagadnień z prawa karnego, w tym z etyki, filozofii, teorii oraz socjologii prawa, polityki kryminalnej, jak również lingwistyki prawniczej, metodologii kryminologicznej, oraz penologii. W 1922 roku w ramach zastępstwa objął prowadzenie wykładów z „prawa i procedury karnej”. Rok później został mianowany profesorem nadzwyczajnym tego przedmiotu. W latach 1934–1936 Bronisław Wróblewski objął funkcję dziekana Wydziału Prawa i Nauk Społecznych USB oraz w latach 1936–1937 funkcję prodziekana tegoż Wydziału. Nie będąc już studentem pozostał członkiem korporacji akademickiej Konwent Polonia, którą wspierał duchowo i finansowo.

Życie prywatne

Był synem szlachcica, Józefa Wróblewskiego, i Julii ze Smolechowskich[3]. 26 listopada 1921 roku w Warszawie zawarł związek małżeński z Krystyną Marią Karoliną Hirschberg, córką Karola i Marianny z domu Jędrzejewskiej. Z tego związku miał dwójkę dzieci - malarza Andrzeja Wróblewskiego i teoretyka prawa Jerzego Wróblewskiego.[4]

Zmarł na atak serca bądź udar mózgu podczas rewizji jego wileńskiego mieszkania przez hitlerowców[5], czego świadkiem była cała rodzina profesora.

Miejsce spoczynku

Pochowany na Cmentarzu na Rossie.[6].

Praca naukowa

W swojej pracy naukowej inspirował się dziełami francuskiego pioniera nowoczesnej socjologii Emila Durkheima, który to zajmował się m.in. socjologiczną funkcją języka i pierwotnym znaczeniem świadomości w badaniu zjawisk społecznych (inaczej np. niż Marks). W tym względzie Wróblewski rozwijał idee Durkheima, kładąc szczególny nacisk na aspekt socjologiczny w badaniu zjawisk prawnych. Do dziś dla wielu teoretyków prawa jest to jedyna droga poznania i badania zjawisk prawnych (realizm prawniczy).

Definicja i zakres polityki kryminalnej stworzone przez Wróblewskiego są obowiązujące obecnie, a w ciągu ubiegłych kilku dekad ulegały licznym zmianom. Ujęcie polityki kryminalnej jako działu kryminologii badającego działania organów władzy oraz społeczeństwa, skierowanych na zapobieganie i zwalczanie przestępczości jest również w myśl Wróblewskiego — ogółem zasad, wedle których państwo powinno postępować w walce z przestępstwem, a ponadto ułatwiać społeczeństwu walkę z przestępstwem.

W późniejszym okresie twórczości profesora uwagę Wróblewskiego przykuł negatywny stosunek społeczeństwa do sędziów. Po części z tegoż powodu, wraz ze swoim wieloletnim uczniem Witoldem Świdą postanowił przyjrzeć się baczniej osobie sędziego, przeprowadzając pierwsze w Polsce empiryczne badania poglądów sędziów na stosowanie prawa[7]. To z kolei zapoczątkowało dyskurs nad sędziowskim wymiarem kary, czyli jedną z fundamentalnych kwestii wymiaru sprawiedliwości. Do dnia dzisiejszego jest to ważki temat kryminologii.

Wprowadził przyjmowane powszechnie do dziś rozróżnienie między językiem prawnym (językiem, w którym są formułowane są akty rangi ustawowej) oraz językiem prawniczym (językiem, w którym formułowane są wypowiedzi o aktach rangi ustawowej, a zatem językiem stanowiącym metajęzyk w stosunku do języka prawnego).

Oddziaływanie twórczości Wróblewskiego możemy dostrzec u wspomnianego już Witolda Świdy, Jerzego Wróblewskiego, Igora Andrejewa, Tomasza Kaczmarka, Stanisława Stommy, Marii Boruckiej-Arctowej i wielu innych badaczy.

Ostatnia książka karnisty "Język prawny i prawniczy" ukazała się pośmiertnie w 1948 roku nakładem Polskiej Akademii Umiejętności, za sprawą Romana Ingardena i Władysława Woltera. Traktat o wojnie, nad którym w ostatnich miesiącach życia pracował profesor, nigdy nie został wydany. Rękopis pozostaje zaginiony.

W 2020 roku, w serii Horyzonty Filozofii Prawa, Biblioteka Palestry ukazała się książka poświęcona osobie oraz wybranym poglądom wileńskiego uczonego, autorstwa Tomasza Snarskiego, pt. Wróblewski[8].

„Wróblewski” Tomasza Snarskiego, książka dedykowana mieszkańcom Wilna, byłym i obecnym, w serii wydawniczej Horyzonty Filozofii Prawa, Biblioteka Palestry, Sopot 2020,  poświęcona myśli wileńskiego uczonego związanego z Uniwersytetem Stefana Batorego w Wilnie -  Bronisława Wróblewskiego, twórcy pierwszej teorii polityki kryminalnej na gruncie nauki polskiej, prekursora penologii, składająca się z dwóch części (wraz z szeroką listą źródeł): pierwszej zawierającej tekst źródłowy wileńskiego profesora pt. „Prawo karne a moralność. Szkoła humanistyczna prawa karnego” i drugiej autorstwa wykładowcy Wydziału Prawa Uniwersytetu Gdańskiego pt. „Bronisław Wróblewski jako filozof prawa karnego. Kilka uwag na temat moralnego i pedagogicznego uwikłania prawa karnego”, z podkreśleniem Tomasza Snarskiego:  „Dorobek naukowy Bronisława Wróblewskiego, pomimo upływu lat, pozostaje aktualny wobec wielu zagadnień współczesnej nauki prawa karnego, jak i refleksji filozoficznej nad karą, prawem karnym czy sprawiedliwością.” i zamykającym dzieło gdańszczanina (z wileńskimi korzeniami) pytaniem: „Czy jesteśmy przygotowani, by ustawicznie poszerzać nasze horyzonty filozofii prawa karnego?”[9].

Odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ Jerzy J. Kolarzowski: Definicja i funkcje polityki kryminalnej w pracach Bronisława Wróblewskiego. www2.wpia.uw.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-29)]., w: Studia Iuridica, t. 31 (1996 r.), ostatni dostęp: 20 grudnia 2009 r.
  2. ↑ Księga pamiątkowa ku uczczeniu CCCL rocznicy założenia i X wskrzeszenia Uniwersytetu Wileńskiego, T. II. Wilno: Skład Główny w Księgarni J. Zawadzkiego, 1929, s. 270.
  3. ↑ Stanisław Łoza (red): Czy wiesz kto to jest? (Warszawa, 1938 r.), s. 821.
  4. ↑ Przemysław Marcin Żukowski. Bronisław Wróblewski – Stefan Glaser. Sprawa katedr prawa i procesu karnego na Wydziale Prawa i Nauk Społecznych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa”. Zeszyt 3, s. 331-354, 3 września 2021. (pol.). 
  5. ↑ W niektórych opracowaniach pojawia się błędna informacja, że byli to Sowieci z NKWD. Tak jest m.in. w książce Andrzej Wróblewski nieznany (Kraków, 1993 r.) i w wielu późniejszych publikacjach. Jednak Krystyna Wróblewska, wdowa po nim, wielokrotnie prostowała ten błąd w prasie.
  6. ↑ Dokumentacja nagrobka
  7. ↑ Bronisław Wróblewski, Witold Świda: Sędziowski wymiar kary w II Rzeczypospolitej. Ankieta (Wydawnictwo Uniwersytetu Stefana Batorego, Wilno, 1938 r.).
  8. ↑ Wróblewski, Księgarnia Internetowa PWN [dostęp 2020-10-09] (pol.).
  9. ↑ Leonard Drożdżewicz, „Wróblewski” Tomasza Snarskiego, „Znad Wilii”, nr 4 (84), 2020, s. 146-147.
  10. ↑ 10 listopada 1938 „za zasługi na polu pracy naukowej” M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 592

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Rossa-Wróblewski.JPG
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Bonio (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY-SA 3.0
Grób Bronisława Wróblewskiego