Browar we Wrzeszczu

Browar w Gdańsku-Wrzeszczu
b. Danziger Aktien-Bierbrauerei

Państwo	Polska
Siedziba	Gdańsk
Data założenia	XVIII wiek
Data zamknięcia	2001
Właściciel	Danziger Aktien-Bierbrauerai-Kleinhammer, Danziger Aktien Bierbrauerei, Państwowy Browar Nr 1 w Gdańsku-Wrzeszczu, Gdańskie Zakłady Piwowarskie, Gdańskie Zakłady Piwowarskie im. Jana Heweliusza, Hevelius Brewing Company Ltd.
Produkcja piwa	piwa górnej i dolnej fermentacji
Marki	do 1945: Artus-Bräu, Artus-Gold, Artus-Pils, Bankenbräu, Caramel, Edelpils, Jopenbier, Jopenquell, Maltzbier, Münchener, Putziger, Uhrbock, Weißbier od 1945: Artus, Gdańskie, Gdańskie Eksportowe, Hevelius, Jasne, Kaper królewski, Karmelowe, Krzepkie, Menora, Mentor, Morskie, Napój piwny, Neptun, Patrycjusz, Pełne, Porter, Prazdrój Gdański, Regatowe, Remus, Special,
Dane adresowe
ul. Kilińskiego 6-7 (Labesweg) Gdańsk-Wrzeszcz
Położenie na mapie Gdańska Browar we Wrzeszczu
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Browar we Wrzeszczu
Położenie na mapie województwa pomorskiego Browar we Wrzeszczu
54°23′00,6″N 18°36′20,4″E/54,383500 18,605667

Browar we Wrzeszczu – nieczynny browar w gdańskim Wrzeszczu, położony na osiedlu Kuźniczki.

Historia

Początki

Początki browaru we Wrzeszczu sięgają początków rozkwitu osady dworskiej Kuźniczki (niem. Kleinhammer) w XVI wieku. Wtedy to w Kuźniczkach powstała osada dworska wraz z parkiem, ogrodem oraz obiektami gospodarczymi. W XVIII wieku nad Stawem Parkowym powstał niewielki drewniany browar.

Rewolucja przemysłowa

Browar na planie z 1899

Browar i wypływająca z jego terenu Strzyża, w środku willa dyrektora z 1914, po prawej magazyn

Pod koniec XVIII wieku browar przeżywał kryzys, lecz w 1869 w związku z budową linii kolejowej Gdańsk Główny – Wejherowo, z powrotem zainteresowali się nim inwestorzy. W 1871 browar przeszedł w ręce spółki Danziger Aktien-Bierbrauerei (DAB), która zburzyła drewniane osiemnastowieczne zabudowania i wybudowała w jego miejsce nowoczesny zakład przemysłowy, dostosowany do standardów narzuconych przez drugą rewolucję przemysłową, który zaczął pracę już w 1873 i osiągał zdolność produkcyjną 60 000 hl piwa rocznie. W tym czasie do browaru doprowadzono także istniejącą do dziś bocznicę ze stacji Gdańsk Wrzeszcz. W 1908 w browarze było zatrudnionych 166 pracowników.

Zakład został dodatkowo rozbudowany w latach 1910-1913, co przyczyniło się do osiągnięcia zdolności produkcyjnej 175 000 hl piwa na rok.

W 1913 spółka przejęła browar w Gdańsku (Alte Danziger Schloßbrauerei), w 1917 słodownię w Wejherowie (Mälzerei Neustadt/Westpr.), oraz w 1918 browar w Sopocie (Bergschlösschen Brauerei Zoppot)^[1].

Lata międzywojenne

W dwudziestoleciu międzywojennym browar ponownie przeżywał głęboki kryzys ekonomiczny, lecz nie przeszkodziło to w budowie nowoczesnych, jak na ówczesne czasy, budynków zarządu zakładu. W 1929 zakłady przejęły kolejny browar w Gdańsku (Bierbrauerei Leonhard Waas).

Po II wojnie światowej

Browar w Kuźniczkach ocalał po II wojnie światowej, więc od razu mógł wznowić produkcję. Do 1946 znaczna część produkcji była przeznaczona na rzecz Armii Czerwonej. Formalnie browar upaństwowiono i został wchłonięty przez firmę Państwowe Zjednoczone Browary, jako Państwowy Browar Nr 1 w Gdańsku-Wrzeszczu, któremu w 1950 zmieniono nazwę na Gdańskie Zakłady Piwowarskie. W 1962 browar otrzymał nagrodę jako najlepszy zakład piwowarski. W latach 60. XX wieku przeprowadzono dalszą rozbudowę i zwiększono zdolność produkcyjną do 300 000 hl piwa rocznie. Piwo eksportowane było do ZSRR i Bułgarii.

Współczesność

W 1988 zakładom nadano im. Jana Heweliusza, w 1991 browar został sprywatyzowany pod nazwą Hevelius Brewing Company Ltd., zaś w 2001 zakończono produkcję, m.in. z powodu braku dalszej możliwości rozbudowy browaru i dużej konkurencyjności marek zachodnich. W 1991 browar zatrudniał 480 pracowników^[2].

Zabytki

Budynek dyrekcyjny z 1937

Zespół browaru przy ul. Kilińskiego 1-5 (dawne 25), zbudowany w latach 1871-1930: piwnice słodowni i leżakowni (po 1870), warzelnia (z 1885), szalet (z 1885), magazyn zbożowy (z 1903), stajnia (z 1903), piwnice „wodne” (z 1903), hale obciągu piwa, piwa butelkowego i przeładunku (z 1903), maszynownia (z 1913), willa dyrektora (z 1914), magazyn i suszarnia słodu (z 1927), bednarnia (z 1929), transformatornia (z 1929), budynek dyrekcyjny (z 1937)^[3][4].

Przyszłość

W styczniu 2006 teren browaru został sprzedany deweloperowi – Przedsiębiorstwu Budowlanemu Górski, które ma wybudować na jego miejscu osiedle mieszkaniowe, zachowując jednocześnie na nim tradycję warzelniczą. Ma tam powstać bowiem minibrowar^[5].

Marki piwa

Produkowane do 1945

Produkowane po 1945

Zobacz też

• Gdańsk Wrzeszcz
• Park Kuźniczki
• Strzyża
• Staw Browarny
• Indiańska Wioska
• Browarnictwo w Gdańsku

Przypisy

Bibliografia

• Abramowicz, Mieczysław: Gdańsk według Guntera Grassa, Urząd Miejski Gdańsk 2007, s. 11

Linki zewnętrzne

• Historia browaru w Kuźniczkach
• Gdańskie browary. sabaoth.infoserve.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-06-16)].