Bruno Abakanowicz

Bruno Abakanowicz

Data i miejsce urodzenia	6 października 1852 Wiłkomierz
Data i miejsce śmierci	29 sierpnia 1900 Parc St. Maur
profesor nauk technicznych
Alma Mater	Politechnika w Rydze
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Politechnika Lwowska
Okres zatrudn.	1876-1881
Odznaczenia

Bruno Abdank-Abakanowicz (ur. 6 października 1852 w Wiłkomierzu, zm. 29 sierpnia 1900 w Parc St. Maur) – matematyk, wynalazca i elektrotechnik polski^[1](w Encyclopaedia Britannica wymieniany jako „matematyk litewski”).

Życiorys

Pochodził ze szlacheckiej rodziny o tatarskim rodowodzie^[2]. Córka Brunona, Zofia, znalazła się pod opieką prawną Sienkiewicza^[3]. Ukończył szkołę politechniczną w Rydze, następnie habilitował się w zakresie mechaniki w Akademii Technicznej we Lwowie, gdzie w latach 1876-1881 był docentem prywatnym i płatnym: geometrii położenia, statyki wykreślnej i mechaniki budowniczej^[1].

W 1881 osiadł we Francji, gdzie założył własną pracownię elektrotechniczną. Zamieszkał w willi pod Paryżem, miał posiadłość w Champigny oraz wysepkę Costaérès w Perros-Guirec Ploumanac’h w Bretanii z domem własnego pomysłu, kochał sztukę i wybranych artystów. Zmarł nagle w swojej paryskiej willi goszcząc wielkiego malarza Aleksandra Gierymskiego, któremu mecenasował.

Abakanowicz stanowi ponoć pierwowzór młodego Tatara imieniem Selim w noweli Sienkiewicza Hania. Jest to prawdopodobne, bowiem znał doskonale pisarza, któremu dopomagał w trakcie pracy nad Krzyżakami i Rodziną Połanieckich. Przez wiele lat przyjaźnił się z fizykiem Zygmuntem Wróblewskim.

W 1889 był reprezentantem Stanów Zjednoczonych na wystawie powszechnej w Paryżu za co otrzymał Krzyż Legii Honorowej^[1]

Wynalazki

Wynalazł szereg wynalazków^[1]

• integraf – odmiana integratora, przyrząd służący do obliczania wartości liczebnej całek metodą graficzną (opatentowany w 1880 i odtąd produkowany przez szwajcarskie przedsiębiorstwo Coradi)^[1]
• parabolograf^[1]
• spirograf^[1]
• dzwonek elektryczny przeznaczony do zastosowania na liniach kolejowych^[1]
• lampę elektryczną własnego systemu^[1]

Publikacje

Opublikował szereg rozpraw naukowych w polskich czasopismach „Pamiętniku akademii umiejętności", w „Kosmosie', w „Ateneum" i w „Tygodniu", przy którym w r. 1877 redagował dodatek p.t. ,,Wystawa krajowa, rolnicza i przemysłowa", będący urzędowym organem komitetu lwowskiej wystawy rolniczej. Swój integrator opisał również w sposób popularny w Ognisku, księdze zbiorowej ku czci Teodora Tomasza Jeża (Warszawa 1882)^[1].

Po wyjeździe do Francji od 1883 był członkiem redakcji francuskiego pisma „Lareićre electriclue". Wydał w języku francuskim „Les intógraphes, la courbe integrale et ses applications etude sur un nouveau synteme d'integrateurs mecaniques' (Paryż 1886), która w przekładzie niemieckim wyszła w 1888^[1].

Ważniejsze dzieła^[1]:

• Zarys statyki wykreślnej^[4], Lwów 1876;
• Integrator, krzywa całkowa i jej zastosowanie w mechanice budowniczej^[5]
• „Nowy sposób budowy zwojów do machin dynamo-elektrycznych" (Kraków 1884)^[1].

Przypisy

Bibliografia

• Marjan Grotowski, w: Polski Słownik Biograficzny. T. 1. Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935, s. 1.
• Saturnin Sikorski: Wielka encyklopedia powszechna ilustrowana, t.I. Warszawa: Nakład i druk S. Sikorskiego, 1890, s. 14-15.

Linki zewnętrzne

• Prace Bruna Abakanowicza dostępne w Sieci (Katalog HINT)
• Prace Bruna Abakanowicza w serwisie Polona