Brunon Kowalski

Brunon Kowalski

fotografia Brunona Kowalskiego z 1930
Data i miejsce urodzenia	31 lipca 1886 Mezowo
Data i miejsce śmierci	9 lutego 1935 Gdańsk
Wpływy	styl zakopiański
Praca
Styl	modernizm
Biuro	„B. Kowalski, Budowniczy – Przedsiębiorstwo Budowlane”
Budynki	Willa Orla w Gdyni

Kamienica T. Górskiego, projektu Brunona Kowalskiego, 1931 rok. Gdynia, ul. Starowiejska 17

Brunon Bolesław Kowalski (ur. 31 lipca 1886 w Mezowie, zm. 9 lutego 1935 w Gdańsku) – budowniczy, architekt miasta Gdyni, przedsiębiorca budowlany, członek Magistratu Gdyni (1926)^[1], członek Komisji Budowlanej, członek Komitetu Rozbudowy Miasta Gdyni.

Życiorys

Brunon Kowalski urodził się jako drugi syn z pięciorga rodzeństwa w rodzinie kaszubskiej o tradycjach budowlanych. Ojciec Brunona Kowalskiego Jan Kowalski prowadził i był właścicielem dużej cegielni w Łapalicach koło Kartuz.

Nagrobek Brunona Bolesława Kowalskiego

Zmarł na zapalenie płuc na Akademii Medycznej w Gdańsku 9 lutego 1935. Został pochowany na Cmentarzu Witomińskim w Gdyni (kwatera 3-6-15).

Działalność budowlano-architektoniczna

Brunon Kowalski ukończył Państwową Szkołę Budownictwa w Poznaniu. Po zakończeniu nauki przybył do Kartuz, gdzie odbył praktykę u niemieckiego przedsiębiorcy budowlanego Wilhelma Tribes (przy ul. Jeziornej). W 1921 przeprowadził się do Gdyni, gdzie mieszkał początkowo na Kamiennej Górze. W 1927 nabył od rodziny Górskich plac pod budowę własnej willi przy ulicy Świętojańskiej 134. 26 stycznia 1928 zarejestrował przedsiębiorstwo budowlane „B. Kowalski, Budowniczy – Przedsiębiorstwo Budowlane”, mające swoją siedzibę w niezachowanej obecnie oficynie na tyłach willi jego autorstwa przy ulicy Świętojańskiej 127 (ob. 134). Firma zatrudniała wielu członków rodziny Kowalskiego jak i Kaszub.^[2]

Villa "Orla", ul. Kasprowicza 2, Gdynia Kamienna Góra.

Brunon Kowalski jest autorem projektów kilku willi na Kamiennej Górze w Gdyni:

• willa przy ul. Sienkiewicza 10 (pocz. lat 20.; pierwszy właściciel płk inż. arch. Lemeis, Warszawa; styl dworkowy);
• willa „Rusałka” przy ul. Mariackiej 4 (1926-1931; pierwszy właściciel Józef Raźniewski, dyrektor kopalni "Saturn" w Sosnowcu; styl klasycyzm tzw. warszawski);
• willa przy ul. Wyspiańskiego 25 (pierwszy właściciel Bogna Bogdańska, Warszawa; styl historyczny nawiązujący do renesansu włoskiego);
• willa „Orla” przy ul. Kasprowicza 2 (1927 - 1928; pierwszy właściciel inż. Franciszek Drobniak, Kraków; styl zakopiański);
• willa "Zgoda" przy ul. Paderewskiego 17 (1927, wzniesiona dla Antoniny Erbrichówny, Warszawa, styl dworkowy, nie istnieje)^[3].

W 1927 budowlaniec - architekt rozbudował pensjonat "Belweder" przy ul. Korzeniowskiego 9 (nie istnieje).

Większość tych realizacji utrzymana jest jeszcze w stylistyce historyzmu romantyczno-narodowego oraz w stylu zakopiańskim – willa Orla. W stylu klasycyzmu akademickiego została zaprojektowana i wybudowana według planów Kowalskiego jego własna willa przy ulicy Świętojańskiej 134 (1926) .

W późniejszej fazie, budowniczy projektował już w duchu wczesnego modernizmu, czego przykładem jest kilka domów na Oksywiu oraz kamienice wielkomiejskie w centrum Gdyni: Franciszka Schrödera, przy ul. Starowiejskiej 16 (1928) i Teodora Górskiego, przy ul. Starowiejskiej 17 (1931)^[4].

W czerwcu 1927 Magistrat miasta Gdynia polecił Kowalskiemu wykonanie prac ziemnych, murarskich, kamieniarskich oraz ciesielskich przy budowie szkoły powszechnej przy ulicy 10 Lutego^[5].

Po śmierci Brunona Kowalskiego jego przedsiębiorstwo zostało przejęte przez inż. Józefa Langiewicza, architekta budowlanego (do 1939). Przedsiębiorstwo istniało pod nazwą „Przedsiębiorstwo Robót Budowlanych Józef Langiewicz, dawniej B. Kowalski”^[6]. J. Langiewicz zaprojektował modernistyczny dom (1936) dla rodziny Kowalskich w Mezowie (k. Kartuz).

Brunon Kowalski żywo zaangażowany w budowie miasta i portu w Gdyni, był członkiem wielu komisji związanych z jego budową:

• członek Komisji Budowlanej (od 1927)^[7];
• członek Komitetu Rozbudowy Miasta Gdyni (od 1926)^[8];
• członek Związku Przemysłowców Budowlanych w Gdyni (od 1927)^[9];
• członek Komisji Walących się Domów (od 1927)^[10];
• członek Komisji Szacunkowej dla I strefy obejmującej ul.Świętojańską – Szosę Gdańską do ul. Podjazdowej^[11];
• członek specjalnej komisji powołanej w sprawie budowy wiaduktu Świętojańskiego (1930)^[12].

Przypisy