Brusy
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
 Ulica 2 Lutego | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Prawa miejskie | 1 stycznia 1988[1] | ||||
| Burmistrz | Witold Ossowski | ||||
| Powierzchnia | 5,2 km² | ||||
| Populacja (31.12.2017) • liczba ludności • gęstość | |||||
| Strefa numeracyjna | 52 | ||||
| Kod pocztowy | 89-632 | ||||
| Tablice rejestracyjne | GCH | ||||
Położenie na mapie gminy Brusy _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Brusy") | |||||
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||||
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu chojnickiego  | |||||
 53°53′08″N 17°43′19″E/53,885556 17,721944 | |||||
| TERC (TERYT) | 2202024 | ||||
| SIMC | 0928848 | ||||
Urząd miejski ul. Na Zaborach 189-632 Brusy | |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
Brusy (dodatkowa nazwa w j. kaszub. Brusë, niem. Bruß, dawniej Bruski)[4] – miasto w Polsce, w województwie pomorskim, w powiecie chojnickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Brusy. Brusy są położone w Borach Tucholskich na południowych Kaszubach.
W latach 1975–1998 miejscowość należała województwa bydgoskiego.
Według danych z 1 stycznia 2018 Brusy liczyły 5 209 mieszkańców[2].
Historia
W 1351 r. wieś Brusy była lokowana na prawie chełmińskim. Po wojnie trzynastoletniej Brusy były wsią królewską, należącą do klucza kosobudzkiego w starostwie tucholskim.
W latach okupacji hitlerowskiej na terenach przylegających działała Tajna Organizacja Wojskowa Gryf Pomorski. Z tego też powodu w sąsiednich miejscowościach Małe Chełmy i Wielkie Chełmy stacjonowały jednostki SS i Wehrmachtu, przeznaczone do walki z partyzantką. Filią obozu koncentracyjnego Stutthof były Dziemiany, a nie jak podaje się w nazwach z podziału administracyjnego z czasów okupacji Bruss-Sophienwalde (Brusy-Dziemiany), powiat Konitz, Westpreußen (Prusy Zachodnie) 24 sierpnia 1944…31 marca 1945. Na części powierzchni zajmowanej przez Zakłady Spożywcze „Las” mieściły się baraki więzienne (zmodernizowane w latach 50. XX wieku) oraz podziemny zbiornik po oddziale szpitalnym. Wśród więźniów było wielu powstańców warszawskich.
1 stycznia 1988 r. Brusy uzyskały prawa miejskie[1]. W 2007 r. w Brusach odbył się IX Zjazd Kaszubów. 17 października 2010 r. jedyne rondo w Brusach nazwano Rondem Macieja Płażyńskiego Marszałka Sejmu RP, który zginął w katastrofie lotniczej w Smoleńsku[5]. W marcu 2012 r. w Brusach odbył się VIII Dzień Jedności Kaszubów.
Charakterystyka
Brusy są położone na skrzyżowaniu drogi wojewódzkiej nr 235 z drogą wojewódzką nr 236, z bezpośrednim połączeniem kolejowym z Chojnicami i Kościerzyną ze stacji w Brusach.
W Brusach funkcjonuje m.in. jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej włączona w 1995 r. do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego.
Zabytki
Według rejestru zabytków NID[6] na listę zabytków wpisane są: kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych oraz cmentarz przykościelny, 1876-1879, nr rej.: A-1220 z 3.07.2001.
Demografia
Wedle danych z 31 grudnia 2012 r. w Brusach mieszkało 4985 osób[7].
- Piramida wieku mieszkańców Brus w 2014 roku [2].
Sport
W mieście swą siedzibę ma klub piłkarski Tęcza Brusy. Aktualnie występuje w Klasa A (grupa Gdańsk III).
- Pełna nazwa: Miejski Ludowy Klub Sportowy Tęcza Brusy
- Rok założenia: 1946
- Adres: ul. Armii Krajowej 1, 89-632 Brusy
- Stadion: Stadion w Brusach
- pojemność: 500
- oświetlenie: brak
- Najwyższa klasa rozgrywkowa: Klasa okręgowa (grupa Gdańsk II)
Przypisy
- ↑ a b Uchwała Rady Państwa z dnia 18 grudnia 1987 r. w sprawie utworzenia miasta Brusy w województwie bydgoskim (M.P. z 1987 r. nr 38, poz. 326).
- ↑ a b c Brusy w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2018r.
- ↑ F. Lorentz, Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem, ISBN 83-60437-22-X, ISBN 978-83-60437-22-3.
- ↑ Maria Sowisło: Powiat chojnicki. Rondo w Brusach nosi imię Macieja Płażyńskiego. Polskapresse Sp. z o.o., 2010-10-18. [dostęp 2013-08-09]. (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022, s. 7 [dostęp 2016-12-19].
- ↑ Ireneusz Budzyński i inni, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2014 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 24 lipca 2014, ISSN 1505-5507 [dostęp 2014-11-07] (pol.).
Bibliografia
Borzyszkowski Józef (red.), Historia Brus i okolicy; Instytut Kaszubski, Gdańsk 2006
Zobacz też
- Brusy (stacja kolejowa)
- Kalwaria Wielewska
- Park Narodowy „Bory Tucholskie”
Linki zewnętrzne
- Historia Żydów w Brusach w portalu Wirtualny Sztetl
- Brusy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 392.
| Miasta na prawach powiatu | |
|---|---|
| Miasta powiatowe | |
| Miasta gminne |
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 54.92 N
- S: 53.40 N
- W: 16.65 E
- E: 19.75 E
Autor: Przykuta, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kościół Wszystkich Świętych w Brusach
Autor: Polskawliczbach, Licencja: CC BY-SA 2.5 pl
Piramida wieku mieszkańców Brus, 2014
Autor: Przykuta, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ulica 2 lutego w Brusach
Autor:
Mapa gminy Brusy, Polska
Autor:
Mapa powiatu chojnickiego, Polska
