Brygada KOP „Wilno”
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Nazwa wyróżniająca | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy | płk Stefan Pasławski |
| Ostatni | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
Brygada KOP „Wilno” – brygada piechoty Korpusu Ochrony Pogranicza.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Na posiedzeniu Politycznego Komitetu Rady Ministrów, w dniach 21–22 sierpnia 1924 roku, zapadła decyzja powołania Korpusu Wojskowej Straży Granicznej. 12 września 1924 roku Ministerstwo Spraw Wojskowych wydało rozkaz wykonawczy w sprawie utworzenia Korpusu Ochrony Pogranicza[1], a 17 września instrukcję określającą jego strukturę[2]. 6 Brygada Ochrony Pogranicza zorganizowana została w trzecim etapie formowania Korpusu Ochrony Pogranicza. Podstawę stanowiło rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych nr 1099 ze stycznia 1926 roku. Do czasu powstania brygady w rejonie m. Słobódka granicę polsko-łotewską ochraniał odwodowy 19 batalion graniczny oraz 18 i 19 szwadrony kawalerii. Na początku marca w skład 6 Brygady OP wchodziły: 20 batalion graniczny „Nowe Święciany”, 21 batalion graniczny „Niemenczyn”, 22 batalion graniczny „Nowe Troki”, 23 batalion graniczny „Orany”, 24 batalion graniczny „Sejny”, 18., 19. i 20. szwadron kawalerii. Brygada ochraniała pas o szerokości 583 km i głębokości 30 km. Dowództwo brygady rozmieszczono w Wilnie[3][4]. W 1931 roku mieściło się przy ulicy Ostrobramskiej 7[5].
W 1926 roku zorganizowano na szczeblu brygady szkołę podoficerską dla niezawodowych podoficerów piechoty[6]. Szkoła stacjonowała w Wilnie przy 21 batalionie granicznym[7].
W 1927 roku sformowane zostało Dowództwo 6 Półbrygady Ochrony Pogranicza, 29 batalion odwodowy i trzy kompanie graniczne dla 19, 22 i 23 batalionów granicznych[6]. Dowódcy 6 Półbrygady Ochrony Pogranicza podporządkowane zostały trzy bataliony (23, 24 i 29) i 19 szwadron kawalerii. Pozostałe pododdziały pozostały w bezpośredniej podległości dowódcy 6 Brygady Ochrony Pogranicza.
Latem 1928 roku zlikwidowana została szkoła podoficerska. W jej miejsce, oraz w miejsce identycznych szkół funkcjonujących w pozostałych brygadach, utworzony został Batalion Szkolny KOP w twierdzy Osowiec[6]. Aby zapewnić odpowiednią liczbę żołnierzy o wyszkoleniu saperskim, z dniem 1 kwietnia 1928 roku utworzono brygadowy ośrodek wyszkolenia pionierów przy 21 batalionie granicznym w Wilnie[8].
W lipcu 1929 roku połączono 3 i 6 Brygady KOP tworząc Brygadę KOP „Wilno”, zlikwidowano Dowództwo 6 Półbrygady, utworzono Pułk KOP „Głębokie” i Pułk KOP „Wilejka” oraz wydzielono część pododdziałów dla nowo powstałej Brygady KOP „Grodno”. Jednocześnie pododdziały KOP otrzymały nazwy miejscowości, w których stacjonowały.
W 1931 roku[a] zorganizowano kompanie saperów dla poszczególnych brygad Korpusu Ochrony Pogranicza[9]. Dzieliły się na cztery typy, a nazwy przybierały od macierzystych jednostek. Brygada „Wilno” otrzymała kompanię typu II. Składała się ona z dowódcy kompanii, drużyny gospodarczej oraz trzech plutonów saperów po trzy drużyny. Łącznie liczyła 106 żołnierzy w tym 4 oficerów, 11 podoficerów i 91 szeregowców[10].
Rozkazem dowódcy KOP z 23 lutego 1937 roku została zapoczątkowana pierwsza faza reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza „R.3”. Jej wynikiem było między innymi rozformowanie Brygady KOP „Wilno”. Jej pułki zostały samodzielnymi oddziałami, podporządkowanymi bezpośrednio dowódcy KOP[11].
| Struktura 6 Brygady OP w grudniu 1927[12] | Struktura Brygady KOP „Wilno” w 1934[13] | ||
|---|---|---|---|
| Dowództwo 6 Brygady Ochrony Pogranicza | Dowództwo Brygady KOP „Wilno” | ||
| 6 Półbrygada Ochrony Pogranicza | pułk KOP „Głębokie” | ||
| 19 batalion graniczny | pułk KOP „Wilejka” | ||
| 20 batalion graniczny | batalion KOP „Słobódka” | ||
| 21 batalion graniczny | batalion KOP „Nowe Święciany” | ||
| 22 batalion graniczny | batalion KOP „Niemenczyn” | ||
| 18 szwadron kawalerii | batalion KOP „Troki” | ||
| 20 szwadron kawalerii | kompania saperów KOP „Wilno” | ||
Obsada personalna dowództwa brygady
Dowódcy brygady:
- płk piech. Stefan Wiktor Pasławski (III 1926 – VI 1927 → główny inspektor Straży Celnej)
- płk sap. Artur Włodzimierz Górski (16 VI 1927[14] – 23 II 1929)[15]
- płk piech. Franciszek Korewo (23 II 1929[14] – 1930)
- płk piech. Stanisław Schuster-Kruk (I 1931[15] – III 1935)
- płk piech. Marian Józef Ocetkiewicz (III 1935 – III 1937[15])
Szefowie sztabu:
- mjr dypl. Czesław Szymkiewicz (29 I 1930 – 1 IX 1931 → dowódca batalionu 53 pp[16])
- mjr dypl. Józef Kuta (1 IX 1931 – 26 I 1934 → dowódca detaszowanego batalionu 75 pp[17])
- kpt. dypl. Franciszek Buczek (26 I – 22 XII 1934)
- kpt. / mjr dypl. Mieczysław Słowikowski (22 XII 1934 – IV 1937 → szef sztabu Brygady KOP „Grodno”)
I oficerowie sztabu brygady:
- kpt. SG Hipolit Słabicki[18]
II oficerowie sztabu brygady:
- kpt. piech. Wiktor Dunin-Wąsowicz (od 25 VIII 1926[19])
Uwagi
- ↑ Cutter w swoich publikacjach podaje, że kompanie saperów zorganizowano w 1934 roku → Cutter 2005 ↓, s. 50. Zdaniem Prochwicza informacja ta jest błędna, a właściwa data to rok 1931 → Prochwicz 2003 ↓, s. 43.
Przypisy
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 11–12.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 111.
- ↑ Prochwicz 3/1994 ↓, s. 152.
- ↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 6/1927.
- ↑ Spis abonentów 1931 ↓, s. 565.
- ↑ a b c Prochwicz 3/1994 ↓, s. 153.
- ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 54.
- ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 51.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 43.
- ↑ Cutter 2005 ↓, s. 50.
- ↑ Prochwicz 3/1994 ↓, s. 157.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 31.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 46.
- ↑ a b Jednodniówka 1929 ↓, s. 19.
- ↑ a b c Wiśniewska i Promińska 2013 ↓, s. 10.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 3 z 29 stycznia 1930 roku, s. 36. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 7 z 23 października 1931 roku, s. 345.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 7 z 23 października 1931 roku, s. 323. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 2 z 26 stycznia 1934 roku, s. 19.
- ↑ Gwara, Lewnau i Czekaj-Wiśniewska 2006 ↓, s. 109.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 34 z 25 sierpnia 1926 roku, s. 278.
Bibliografia
- Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
- Zdzisław Józef Cutter: Saperzy II Rzeczypospolitej. Warszawa [etc.]: Pat, 2005. ISBN 83-921881-3-6.
- Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
- Henryk Dominiczak: Ochrona granicy wschodniej w latach 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Akademia Spraw Wewnętrznych. Katedra Historii i Archiwistyki, 1983.
- Spis abonentów Państwowych i Koncesjonowanych Sieci Telefonicznych w Polsce (z wyjątkiem m. st. Warszawy) 1931/32 r.. Wydawnictwo Ministerstwa Poczt i Telegrafów, 1931.
- Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
- Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), s. 148–160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
- Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część II. Przemiany organizacyjne i przygotowania wojenne KOP w 1939 roku. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 4 (150), s. 148–160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
- Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
- Jerzy Prochwicz. Walki oddziałów KOP na obszarach północno-wschodniej Polski. „Białoruskie Zeszyty Historyczne”. 13, 2000. Białystok. ISSN 1232-7468.
- Małgorzata Gwara, Magdalena Lewnau, Beata Czekaj-Wiśniewska: Korpus Ochrony Pogranicza. Jednodniówki w zbiorach Centralnej Biblioteki Wojskowej. Warszawa: Wydawnictwo Polonia Militaris, 2006. ISBN 83-60619-03-4.
- Iwona Wiśniewska, Katarzyna Promińska, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Brygada Korpusu Ochrony Pogranicza «Wilno»”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2013.
- Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Rozmieszczenie Korpusu Ochrony Pogranicza w 1931