Brynica (dopływ Czarnej Przemszy)
 Brynica widziana z mostu w Wojkowicach (2018) | |
| Kontynent | Europa |
|---|---|
| Państwo |  Polska |
| Województwo |  śląskie |
| Rzeka | |
| Długość | 57,2 km |
| Powierzchnia zlewni | 482,7 km² |
| Źródło | |
| Miejsce | Mysłów |
| Współrzędne | 50°34′05,2″N 19°12′00,1″E/50,568111 19,200028 |
| Ujście | |
| Recypient | Czarna Przemsza |
| Miejsce | Mysłowice |
| Wysokość | 243,8 m n.p.m.[1] |
| Współrzędne | 50°15′32″N 19°08′14″E/50,258889 19,137222 |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Brynica (niem. Brinitz) – rzeka, prawy dopływ Czarnej Przemszy[2] o długości 57,2 km[3] i powierzchni dorzecza 482,7 km².
Rzeka płynie w województwie śląskim. Jej źródła znajdują się w Mysłowie, na wysokości 350 m n.p.m. Płynie przez Miasteczko Śląskie, Świerklaniec, Piekary Śląskie, Bobrowniki, Wojkowice, Czeladź, Będzin, Siemianowice Śląskie, Katowice, Sosnowiec i Mysłowice. W Mysłowicach, przy granicy z Sosnowcem, uchodzi do Czarnej Przemszy.
Rola kulturalna i historyczna
W średniowieczu słynęła z siedlisk bobrów, które rozciągały się od jeziora Oparów (niedaleko Ożarowic) po Milowice, uniemożliwiając na tym odcinku żeglugę. Obecnie, w dolnym i średnim biegu, jest bardzo zanieczyszczona, choć w ostatnich latach jej stan wyraźnie się poprawił. Jest siedliskiem kaczek głównie krzyżówek i łabędzi, najczęściej niemych.
Jej brody i mosty były miejscem przepraw kupców, co sprzyjało rozwojowi osadnictwa nad jej brzegami. Nad jednym z takich brodów, później mostów powstała Czeladź. W 1840 roku koryto rzeki na terenie dzisiejszego Sosnowca przesunięto w kierunku zachodnim, a w 1935 roku w Kozłowej Górze zbudowano na niej zbiornik wody pitnej (pojemność ok. 15,8 mln m³).
Odcinek Brynicy stanowi historyczną granicę między Śląskiem a Zagłębiem Dąbrowskim, także częściowo granicę administracyjną między Katowicami a Sosnowcem. Dawniej była to granica pomiędzy państwem Habsburgów (potem Prusami) a Rzecząpospolitą, następnie granica pomiędzy Prusami (później Niemcami) a Rosją; w latach 1918–1922 stanowiła granicę niemiecko-polską. 20 czerwca 1922 roku, zgodnie z postanowieniami konwencji o podziale Górnego Śląska z 15 maja 1922, wojska polskie, pod dowództwem gen. broni Stanisława Szeptyckiego, przekroczyły most między Szopienicami a Sosnowcem, przejmując wschodnią część Górnego Śląska pod polską administrację. Wkraczających żołnierzy powitała Maria Kamińska (babka Kazimierza Kutza). Jeden z powstańców śląskich – Janusz Howaniec symbolicznie rozerwał kajdany niewoli. Wydarzenie to upamiętnione jest znajdującą się tutaj tablicą[4].
Rzeka w przeszłości zwana była Brzennyczą, Braną (za czasów Bolesława Chrobrego), Brzeźnicą oraz Brenicą.
Zobacz też
- Rzeki Polski
Przypisy
- ↑ Brynica (dopływ Czarnej Przemszy) na mapie Geoportalu Polskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej. Główny Geodeta Kraju. [dostęp 2017-07-12].
- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady. Główny Urząd Geodezji i Kartografii. s. 23. [dostęp 2017-07-12].
- ↑ Brynica na mapie Geoportalu Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej >> Moduł: Obszary Dorzeczy (wynik wyszukiwania). Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej. [dostęp 2017-07-12].
- ↑ Na trasie Balkan Ekspresu, druk: Warsztaty szkolne Zespołu Szkół Poligraficzno-Mechanicznych, ISBN 978-83-907011-6-5
Bibliografia
- Władysław Mroziński: B – jak Brynica w „Kurier Związkowy”
Linki zewnętrzne
- Brynica, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 395.
- Brynica w Encyklopedii Zagłębia Dąbrowskiego
Media użyte na tej stronie
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Relief Location map of Silesian Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 51.1617 N
- S: 49.2956 N
- W: 17.8872 E
- E: 20.0559 E
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
Brynica z mostu w Wojkowicach, pomiędzy Piekarami Śląskimi-Kamieniem (kierunek w lewo) a Wojkowicami-Kamycami.
Autor: Jacek Juszkiewicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rzeka Brynica na wysokości Stadionu Ludowego w Sosnowcu