Brytyjska budka telefoniczna

Czerwona budka telefoniczna (model K2) w centrum Londynu

Brytyjska budka telefoniczna (także jako czerwona butka telefoniczna) – charakterystyczna czerwona budka telefoniczna, powszechnie stosowana w Wielkiej Brytanii od lat 20. XX wieku, a także na Malcie, Bermudach i w Gibraltarze. Jej tradycyjne modele uznawane są za jeden z symboli Wielkiej Brytanii i jedno z najlepszych osiągnięć brytyjskiego designu.

Historia

Brytyjska budka telefoniczna: model K2 (po lewej) i K6

Pierwsza brytyjska budka telefoniczna – model K1 – powstała w 1920 r. Gdy powzięto pomysł ustawienia budek telefonicznych na terenie Londynu, przeprowadzono konkurs na projekt wzorcowej budki telefonicznej, którym kierowała Royal Fine Art Commission. W efekcie konkursu wybrano projekt znanego architekta Gilesa Gilberta Scotta – na jego podstawie powstał model K2. Budka była prosta i elegancka, z oszklonymi ścianami z trzech stron i dachem o kształcie płytkiej kopuły. Budki z tej serii wykonywane były z żeliwa i malowane na czerwono. Model K2 zaczęto powszechnie używać w Londynie[1].

W ciągu kolejnych kilku lat przygotowano kolejne modele budek – K3 (również według projektu Scotta, wykonywany z innego materiału, nieco tańszy od K2), K4 (z dołączoną na zewnątrz skrzynką pocztową i maszyną do stemplowania listów) i K5 (przeznaczony do tymczasowego wykorzystania, np. na wystawach). W 1935 r., z okazji srebrnego jubileuszu króla Jerzego V Scott zaprojektował kolejny model budki – K6. Była to nieco zmniejszona i uproszczona wersja budki K2. Projektant nawiązał do art déco, ograniczył elementy dekoracyjne i uprościł ramy okienne. W efekcie ograniczono koszty produkcji budek i ilość zajmowanego przez nie miejsca. Model zaczęto powszechnie stosować w całej Wielkiej Brytanii[1]. W 1968 zaprojektowano model K8 nawiązujący do wzoru wprowadzonego przez Scotta, ale bardziej uproszczony (m.in. z oknami bez podziałów)[2].

Po prywatyzacji brytyjskiej poczty w 1980 r. pojawił się pomysł przemalowania budek na kolor żółty czyli firmowy kolor British Telecom. Wywołał on szeroką akcję sprzeciwu w brytyjskim społeczeństwie, w efekcie której zmian zaniechano. Wkrótce wprowadzono natomiast model budki KX100 (później także jego następców) zrywający z projektem Scotta, którym rozpoczęto zastępować starsze budki[3].

Znaczenie

czerwona butka telefoniczna na Malcie

Początkowo budki zaprojektowane przez Scotta były krytykowane – uważano, że wcześniejszy model, bogatszy, był bardziej odpowiedni[1]. Z czasem jednak modele K2 i K6 zaczęły być uznawane są za jeden z symboli Wielkiej Brytanii[3] oraz jedno z najlepszych osiągnięć brytyjskiego designu[4]. Próby usuwania budek z brytyjskiego krajobrazu często spotykały się z protestami, a wiele z nich objęto ochroną – w 1986 r. pierwszą z nich wpisano na brytyjską listę dziedzictwa[2][5]. Wobec zmniejszającego się zapotrzebowania na usługi publicznych telefonów, British Telecom prowadzi akcję Adopt a Kiosk, w ramach której odsprzedaje budki lokalnym społecznościom na inne cele za symbolicznego funta[6]. Wiele z nich znalazło zastosowanie jako wiejskie mini-biblioteki[7][8]. Są wykorzystywane także w innych celach, np. zrealizowano projekty wykorzystania budek jako zasilane energią słoneczną punkty ładowania telefonów komórkowych[9] czy umieszczono w takiej budce defibrylator[10].

Przypisy

  1. ↑ a b c Nigel R. Jones: Architecture of England, Scotland, and Wales. Westport – London: Greenwood Press, 2005, s. 205–206, seria: Reference Guides to Architecture. ISBN 0-313-31850-6. [dostęp 2016-12-27].
  2. ↑ a b Richard Coltman: Story. [w:] The Telephone Box [on-line]. [dostęp 2016-12-27].
  3. ↑ a b Jonathan: Great British Icons – A History of the Red Telephone Box. [w:] The Anglotopia Magazine [on-line]. 2016-03-25. [dostęp 2016-12-27].
  4. ↑ Kashmira Gander: Top 25 British designs revealed: The iconic red phone box is voted nation's favourite. [w:] Independent [on-line]. 2015-03-16. [dostęp 2016-12-27].
  5. ↑ K3 type telephone kiosk underneath the portals of the parrot house. [w:] The Heritage List [on-line]. Historic England. [dostęp 2016-12-27].
  6. ↑ Welcome to the Adopt a Kiosk Scheme. BT.com. [dostęp 2018-05-04].
  7. ↑ Steven Morris: Ringing the changes: phone box becomes mini-library. [w:] The Guardian [on-line]. 2009-11-30. [dostęp 2016-12-27].
  8. ↑ Telephone box libraries – a gazetteer. Association of Independent Libraries. [dostęp 2016-12-27].
  9. ↑ Phone boxes turn green to charge mobiles. [w:] BBC News [on-line]. 2014-10-02. [dostęp 2016-12-27].
  10. ↑ Defibrillator revives Glendaruel village phone box. [w:] BBC News [on-line]. 2011-11-07. [dostęp 2016-12-27].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

London - Telefonzellen.jpg
Autor: Oxfordian Kissuth, Licencja: CC BY-SA 3.0
Telefonzellen an den Royal Courts of Justice im Bell Yard, London, England.
London Big Ben Phone box.jpg
Autor: , wiki+spam@eindruckschinderdomain.de, Licencja: CC BY-SA 2.5
Classic red telephone box and London double-decker bus in front of the Houses of Parliament clocktower. This particular phone box was, however, erected here only in around 1990. The bus is London United VLE45 (reg. PO54 OOG).
Tas-Sliema. Triq il-Kbira u Santa Marija 2.jpg
Autor: Enrique Íñiguez Rodríguez (Qoan)
Credit information

This work was created by Enrique Íñiguez Rodríguez (Qoan). You are free to use it for any purpose as long as you credit me properly (e.g. © Enrique Íñiguez Rodríguez (CC-BY-SA); other variants are acceptable, let me know if in doubt).

Reuse:

  • If you use this image outside of Wikimedia projects, I would be happy to hear from you.
  • If you use this image in a printed publication, I would love to get a copy for my archives.

Contact me:

  • If you're unsure about how you can use this picture.
  • If you have any questions about attribution or other topics related to my files.
, Licencja: CC BY-SA 4.0
Sliema.