Brzeźnica (gmina Srokowo)

Brzeźnica
osada
Ilustracja
Zabytkowy dwór
Państwo

 Polska

Województwo

 warmińsko-mazurskie

Powiat

kętrzyński

Gmina

Srokowo

Liczba ludności (2022)

41[1]

Strefa numeracyjna

89

Kod pocztowy

11-420[2]

Tablice rejestracyjne

NKE

SIMC

0488310

Położenie na mapie gminy Srokowo
Mapa konturowa gminy Srokowo, blisko górnej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Brzeźnica”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Brzeźnica”
Położenie na mapie powiatu kętrzyńskiego
Mapa konturowa powiatu kętrzyńskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Brzeźnica”
Ziemia54°19′08″N 21°29′05″E/54,318889 21,484722

Brzeźnica (niem. Birkenfeld) – osada w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Srokowo.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Zabudowania gospodarcze majątku ziemskiego w Brzeźnicy leżą tuż przy granicy z obwodem kaliningradzkim. Po II wojnie światowej w okresie od 9 maja 1945 do 30 listopada 1946 wieś znajdowała się na terenie powiatu gierdawskiego (od 16 sierpnia 1945 po wytyczeniu granicy państwowej siedziba powiatu gierdawskiego była w Skandawie).

Dojazd do Brzeźnicy ze Srokowa przez Srokowski Dwór, Bajory Małe i Bajory Wielkie. W Bajorach Małych można skręcić do wsi Wyskok – jest tam punkt widokowy na rezerwat przyrody Jezioro Siedmiu Wysp. W pobliżu Bajor Małych, na Kanale Mazurskim jest także rezerwat przyrody Bajory.

Historia wsi

W roku 1469 zakon krzyżacki przekazał w zastaw rodzinie Schliebenów cały okręg gierdawski, zarządzany wcześniej przez prokuratora krzyżackiego. Zobowiązania finansowe Krzyżaków wobec najemników sprowadzonych z Niemiec powstały w czasie wojny trzynastoletniej. Zakon zobowiązań nie spłacił, dzięki czemu Schlibenowie zostali właścicielami dwóch miast: Gierdawy i Nordenborka (z zamkami i folwarkami) oraz 24 wsi o powierzchni około 750 łanów, w tym i Brzeźnicy.

W Brzeźnicy urodził się 26 grudnia 1638 wojewoda inflancki i starosta rogoziński Jan Teodor Schlieben.

W XVII w. Brzeźnica należała do rozległego klucza rodziny Schliebenów, do którego należały m.in.: starostwo Gierdawa, Nordenbork, Bejnuny Małe, Zastawno, Głowbity, Łankiejmy, Kałki, Mołtajny, Nunkajmy, Pokrzywno i Suśnik. Przedstawiciele rodziny Schliebenów (w różnym okresie) posiadali majątki w Sorkwitach, majątki w okolicach Pruskiej Iławy, a także na Kujawach w Płowcach i Dobrem. Brzeźnica była w posiadaniu hrabiów Schliebenów do roku 1824. We wsi funkcjonowała karczma.

Po Schliebenach Brzeźnica była w posiadaniu rodziny Totenhoefer. Do rodziny tej należał również majątek ziemski w Kałkach. W latach 1929-1944 Brzeźnica należała do Erny Koch z domu Totenhofer.

Dwór

Istniejący dwór w Brzeźnicy wybudowany został w pierwszej połowie XIX w. Dwór był zniszczony w czasie wojny w 1914 roku, po czym odbudowany. Dwór wybudowany był na planie prostokąta, jako budowla parterowa z dwukondygnacyjnymi ryzalitami w części środkowej budynku, od frontu i ogrodu. Ryzalit od frontu budynku posiada przeszklony ganek z czterema kolumnami podtrzymującymi taras z ozdobną balustradą. Przy dworze znajduje się park krajobrazowy z zachowanym starodrzewem. W części gospodarczej majątku znajduje się zespół budynków wybudowanych z czerwonej cegły. Znajdująca się tam gorzelnia ponownie została uruchomiona w 1961 roku (za Licharewą). Na dachach budynków gospodarczych i dworu znajduje się około 20 gniazd bocianich.

Od 1945 majątek ziemski w Brzeźnicy funkcjonował jako PGR. Przed likwidacją PGR był zakładem rolnym (wraz z obiektem rolnym Kałki) w ramach PPGR Srokowo. Majątek Brzeźnica po przejęciu przez AWRSP przekazany został w użytkowanie osoby fizycznej.

W lesie ok. 1 km od Brzeźnicy znajduje się cmentarz rodowy właścicieli majątku z zachowanymi nagrobkami.

Kościoły

Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych, Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 99 [zarchiwizowane 2022-10-26].

Bibliografia

  • Marian Biskup, Gerard Labuda, "Dzieje zakonu krzyżackiego w Prusach" (str. 454 – Schliebenowie), Wydawnictwo Morskie Gdańsk, 1986, ISBN 83-215-7220-0.
  • Tadeusz Oracki, "Słownik biograficzny Prus Książęcych i Ziemi Malborskiej od połowy XV do końca XVIII wieku L-Ż", Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, Olsztyn, 1988.
  • Andrzej Wakar, "Martwa granica", Borussia 1/1992 (str. 51-58), Wspólnota Kulturowa Borussia, Olsztyn, 1992, Pl ISNN 0867-6402.
  • Max Toeppen "Historia Mazur" (w przekładzie Małgorzaty Szymańskiej-Jasińskiej i opracowaniu Grzegorza Jasińskiego)[informacje o Schliebenach na terenie Mazur], Kulturowa "Borussia", Olsztyn 1995, ISBN 83-900380-3-X.
  • Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Mirosław Garniec "Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich" (Wydanie III poszerzone i uzupełnione), wyd. Studio ARTA, Olsztyn 2001, ISBN 83-912840-2-6
  • Jezioro Oświn i okolice, Monografia przyrodniczo-kulturowa, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, 2005. ISBN 83-60247-19-6 (Str. 398 Brzeźnica)
  • Mapa Schroettera 1796-1802 (karczma).
Gmina Srokowo
Wsie
Osady
Przysiółki
Osady leśne
Integralne cz.
miejscowości
POL gmina Srokowo COA.svg

Media użyte na tej stronie

Warmian-Masurian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Warmian-Masurian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.52 N
  • S: 53.07 N
  • W: 19.05 E
  • E: 22.95 E
Kętrzyn County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Kętrzyn County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 54.37 N
  • S: 53.92 N
  • W: 21.00 E
  • E: 21.62 E