Brzeżawa

Ten artykuł od 2012-09 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Brzeżawa

wieś
Zabytkowa cerkiew w Brzeżawie
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	przemyski
Gmina	Bircza
Liczba ludności (2011)	292[1][2]
Strefa numeracyjna	16
Kod pocztowy	37-751[3]
Tablice rejestracyjne	RPR
SIMC	0599066[4]
Położenie na mapie gminy Bircza Brzeżawa
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Brzeżawa
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Brzeżawa
Położenie na mapie powiatu przemyskiego Brzeżawa
49°40′37″N 22°21′22″E/49,676944 22,356111

Brzeżawa – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przemyskim, w gminie Bircza^[5][4]. Leży na Pogórzu Przemyskim.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.

Części wsi

Historia

Wieś powstała na początku XV wieku. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1464 roku, kiedy to Brzeżawa należała do majątku birczańskiego, nosząc nazwę Twardego Wolya. Wieś prawa wołoskiego, położona była na początku XVI wieku w ziemi sanockiej województwa ruskiego^[6].

Spis z 1510 roku wykazał podatki płacone z: 10 łanów, młyna, karczmy, popa i 200 owiec.

25 stycznia 1648 roku Stanisław Humnicki, wojski sanocki, sprzedał za 300 zł popom: Ihnatowi i Iwanowi Maniawskim (braciom), popostwo we wsi Bryżawa.

W XIX wieku wieś była własnością Ludwika Dobrzyńskiego i Kazimierza Gazdowicza. Istniał tu również zaścianek szlachecki. Kornel Lewicki z Brzeżawy, zarejestrował 17 kwietnia 1862 roku w wiedeńskim urzędzie patentowym na trzy lata patent dotyczący wynalezienia produktu kosmetycznego, zwanego: Schönheits-Thauwasser za pewne opartego o wodę z ropą naftową, która wypływała ze źródeł znajdujących się w okolicy wsi^[7]. W II połowie XIX wieku Dobrzyńscy sprzedali wieś z dworem Żydowi Ozjaszowi Wernerowi. W 1892 roku Ozjasz Werner będąc właścicielem także okolicznych lasów sprzeciwiał się budowie publicznej drogi do Ulucza aby nie dopuścić by chłopi brzeżawscy zaopatrywali się w tańszy opał i ściółkę w lasach uluckich^[8]. Pomimo ingerencji władz galicyjskich droga do 1895 roku nie powstała a jedyną drogą dojazdową do wsi był trakt ze wsi Lipa^[9]. W okresie międzywojennym właścicielami dworu, obszarów ziemskich i lasów była żydowska rodzina Izaaka i Natana Steinów^[10].

Demografia

• 1785 – 375 grekokatolików, 44 łacinników i 10 żydów
• 1840 – 513 grekokatolików (brak informacji o innych wyznaniach)
• 1859 – 694 grekokatolików
• 1879 – 867 grekokatolików
• 1899 – 1084 grekokatolików
• 1926 – 1190 grekokatolików
• 1929 – 1265 mieszkańców
• 1938 – 1212 grekokatolików, 97 łacinników, 21 żydów, 61 zielonoświątkowców

Religia

Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi Kościół rzymskokatolicki oraz Kościół Zielonoświątkowy.

Zabytki

• Cerkiew greckokatolicka pw. Michała Archanioła – wzniesiona w 1843 r., obecnie kościół rzymskokatolicki pw. Św. Michała Archanioła. Ściany wewnątrz zdobione figuralno-ornamentalną polichromią ścienną z końca XIX wieku.

Znane osoby związane z wsią

• Ludwika Dobrzyńska-Rybicka – profesor Uniwersytetu Poznańskiego
• Julian Gbur – biskup greckokatolicki diecezji stryjskiej
• Michał Hydzik – były naczelny prezbiter Kościoła Zielonoświątkowego w Polsce
• Omelan Mazuryk – malarz
• Mykoła Mazuryk – rzeźbiarz

Przypisy