Brzegówka mała

Brzegówka mała
	Riparia paludicola
	(Vieillot, 1817)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	jaskółkowate
Podrodzina	jaskółki
Rodzaj	Riparia
Gatunek	brzegówka mała
Synonimy
	Hirundo paludicola Vieillot, 1817; Riparia cowani (Sharpe, 1882); Riparia chinensis (J.E. Gray, 1830);
	Hirundo paludicola Vieillot, 1817; Riparia cowani (Sharpe, 1882); Riparia chinensis (J.E. Gray, 1830);
Podgatunki
	R. p. mauritanica (Meade-Waldo, 1901); R. p. minor (Cabanis, 1850); R. p. schoensis Reichenow, 1920; R. p. newtoni Bannerman, 1937; R. p. ducis Reichenow, 1908 ; R. p. paludicola (Vieillot, 1817); R. p. cowani (Sharpe, 1882); R. p. chinensis (J.E. Gray, 1830); R. p. tantilla Riley, 1935;
	R. p. mauritanica (Meade-Waldo, 1901); R. p. minor (Cabanis, 1850); R. p. schoensis Reichenow, 1920; R. p. newtoni Bannerman, 1937; R. p. ducis Reichenow, 1908 ; R. p. paludicola (Vieillot, 1817); R. p. cowani (Sharpe, 1882); R. p. chinensis (J.E. Gray, 1830); R. p. tantilla Riley, 1935;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; Zasięg występowania brzegówki małej (Afryka) i jej podgatunków uznawanych przez niektórych za osobne gatunki – brzegówki madagaskarskiej (Madagaskar) i brzegówki szarogardłej (Azja)

Brzegówka mała (Riparia paludicola) – gatunek małego ptaka z rodziny jaskółkowatych (Hirundinidae), występujący w środkowej, południowej i północno-zachodniej Afryce.

Systematyka

Systematyka tego gatunku jest nadal kwestią sporną. Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia 7 podgatunków R. paludicola^[4]:

Riparia paludicola mauritanica – zachodnie Maroko.
Riparia paludicola minor – Senegal i Gambia do północnej Etiopii.
Riparia paludicola schoensis – środkowa Etiopia.
Riparia paludicola newtoni – północno-wschodnia Nigeria i zachodni Kamerun.
Riparia paludicola ducis – wschodnia Demokratyczna Republika Konga, Uganda, Kenia i północna oraz środkowa Tanzania.
brzegówka mała (Riparia paludicola paludicola) – Angola do południowej Tanzanii i na południe do RPA.
brzegówka madagaskarska (Riparia paludicola cowani) – Madagaskar. Autorzy Handbook of the Birds of the World podnoszą ją do rangi osobnego gatunku Riparia cowani^[2].

Autorzy Kompletnej listy ptaków świata wliczają jeszcze do tego gatunku brzegówkę szarogardłą (R. p. chinensis)^[5], zamieszkującą południową i południowo-wschodnią Azję, jednak Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny i autorzy Handbook of the Birds of the World uznają ją za osobny gatunek Riparia chinensis, obejmujący także podgatunek R. c. tantilla z Filipin^[2]^[4]^[6].

Morfologia

Opis gatunku^[7]^[8]

Najmniejsza jaskółka w miejscu swojego występowania. Ubarwienie brązowobrunatne z ciemną głową i gardłem. Spód ciała szarobiały. Od brzegówki różni się brakiem wyraźnej ciemnej przepaski na piersi, jest też nieco jaśniejsza z wierzchu i ma słabiej wcięty ogon. Młode z jaśniejszymi brzegami piór na wierzchu.

Średnie wymiary

Długość ciała: 11–12 cm^[2]
Rozpiętość skrzydeł: 26–27 cm^[2]
Masa ciała: 8–17 g^[2]

Ekologia i zachowanie

Jaja

Biotop

Piaszczyste, gliniaste, wysokie brzegi rzek.

Pożywienie

Niewielkie owady, które łowi w locie.

Rozmnażanie

Rozmnaża się w dużych koloniach. Samica składa 2–4 jaja w norze wykopanej w stromym brzegu, a następnie wspólnie z samcem wysiaduje je ok. 17 dni.

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) stosuje ujęcie systematyczne według listy ptaków świata opracowywanej we współpracy BirdLife International z autorami Handbook of the Birds of the World^[6] i od 2016 roku dzieli ten takson na trzy osobne gatunki, które klasyfikuje następująco^[6]:

brzegówka mała (R. paludicola) – gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern); liczebność populacji nie została oszacowana, ptak ten jest pospolity na niektórych obszarach, np. w Maroku i Afryce Południowej, bardzo liczny w Afryce Wschodniej; trend liczebności uznawany za spadkowy^[3]
brzegówka madagaskarska (R. cowani) – gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern); liczebność populacji nie została oszacowana; trend liczebności uznawany za spadkowy^[9]
brzegówka szarogardła (R. chinensis) – gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern); liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako szeroko rozpowszechniony i zazwyczaj pospolity; trend liczebności uznawany za spadkowy^[10]

Przypisy

↑ Riparia paludicola, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Turner, A. & Kirwan, G.M.: African Plain Martin (Riparia paludicola). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-09)].
↑ ^a ^b Riparia paludicola, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-10-26]. (ang.).
↑ Nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Hirundinidae Rafinesque, 1815 - jaskółkowate - Swallows, martins (wersja: 2021-04-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-10-26].
↑ ^a ^b ^c HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6.0b, lipiec 2022 [dostęp 2022-10-26] .
↑ LarsL. Jonsson LarsL., Ptaki Europy i obszaru śródziemnomorskiego, Muza, 2006, ISBN 83-7319-927-6 .
↑ LarsL. Svensson LarsL., KillianK. Mullarney KillianK., DanD. Zetterstrom DanD., Collins Bird Guide, 2009, ISBN 978-0-00-726814-6 .
↑ Riparia cowani, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2022-10-25] (ang.).
↑ Riparia chinensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2022-10-25] (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy – brzegówka szarogardła R. (p.) chinensis. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Riparia paludicola, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[hbwa-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Turner, A. & Kirwan, G.M.: African Plain Martin (Riparia paludicola). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-09)].

[iucn-3] Riparia paludicola, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).

[ioc-4] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-10-26]. (ang.).

[mk-5] Nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Hirundinidae Rafinesque, 1815 - jaskółkowate - Swallows, martins (wersja: 2021-04-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-10-26].

[hbwcheck6-6] HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6.0b, lipiec 2022 [dostęp 2022-10-26] .

[:0-7] LarsL. Jonsson LarsL., Ptaki Europy i obszaru śródziemnomorskiego, Muza, 2006, ISBN 83-7319-927-6 .

[:1-8] LarsL. Svensson LarsL., KillianK. Mullarney KillianK., DanD. Zetterstrom DanD., Collins Bird Guide, 2009, ISBN 978-0-00-726814-6 .

[iucn2-9] Riparia cowani, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2022-10-25] (ang.).

[iucn3-10] Riparia chinensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2022-10-25] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne