Brzoza żółta

Brzoza żółta
Ilustracja
Kora brzozy żółtej
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządróżopodobne
Rządbukowce
Rodzinabrzozowate
Rodzajbrzoza
Gatunekbrzoza żółta
Nazwa systematyczna
Betula alleghaniensis Britton
Bull.Torrey Bot.Club31:166, 1904).
Synonimy
  • Betula lutea auct.
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
Status iucn3.1 LC pl.svg

Brzoza żółta (Betula alleghaniensis Britton) – gatunek drzewa należący do rodziny brzozowatych (Betulaceae Gray). Występuje w stanie dzikim w północno-wschodniej Ameryce Północnej, Krainie Wielkich Jezior; na zachód sięga po Dakotę i Arizonę. Jeden z podstawowych gatunków lasotwórczych w południowo-wschodniej Kanadzie.

Morfologia

Pokrój
Liście
Rozwijający się kwiatostan
Pokrój
Jest to małe drzewo bądź ogromny krzew. Dorasta do 20 m wysokości. Średnica pnia osiąga do 80 cm. Posiada jajowaty pokrój. Gałęzie są uniesione ku górze[4].
Kora
Kora jest bardzo gładka. Łuszczy się okrężnie cienkimi płatami. Kora młodych roślin ma żółtawo szarobrązową barwę, lecz z wiekiem staje się matowa jasnokremowo-szara[4].
Pędy
Młode pędy są owłosione, lecz później stają się nagie. Przerwane wydzielają aromat podobny do środka odkażającego (podobny do olejku golterii)[4]. Pędy mają oliwkowozieloną barwę, lecz zimą stają się jasnobrązowe.
Pąki
Pąki mają zieloną barwę i są częściowo owłosione.
Liście
Liście są długie. Mają 8-12 cm długości. Mają jajowaty lub podłużnie jajowaty kształt, zaostrzony na wierzchołku, natomiast u nasady zaostrzone lub niesymetrycznie sercowate. Z wierzchu są matowozielone. Są podobne do liści grabu. Brzegi są drobno i nieregularnie podwójnie piłkowane. Od spodu mają długie włoski w kącikach nerwów. Nerwy są proste, nierozgałęzione, równoległe, występują w liczbie 9-11 (czasem nawet do 14) par. Ogonek liściowy pokryty jest długimi włosami[4].
Kwiaty
Kwiaty zebrane w kwiatostanach zwanymi kotkami. Są wniesionych ku górze. Kwiatostany żeńskie mają owłosione łuski[4].
Owoce
Owłosione (czasem tylko na czubkach) oskrzydlone orzeszki w pojedynczych jajowatych bądź kulistych owocostanach. Są one grube i osadzone na krótkich trzoneczkach. Mają 2-3 cm długości i 1,5-2 cm szerokości. Długo się nie rozpadają. Łuski owocostanów są owłosione. Klapki są wąskie i podniesione. Klapka środkowa często bywa dłuższa od bocznych.

Biologia i ekologia

Roślina wieloletnia, fanerofit. Drzewo leśne, rośnie na glebach piaszczysto-gliniastych, wilgotnych i bagnistych. Występuje wspólnie m.in. z klonem cukrowym (Acer saccharum), bukiem wielkolistnym (Fagus grandifolia), dębem czerwonym (Quercus rubra), lipą amerykańską (Tilia americana) i jesionem amerykańskim (Fraxinus americana). Drzewo dożywa do wieku 300 lat. W Polsce całkowicie wytrzymałe na mróz, jednak starsze okazy spotykane rzadko. Wymaga gleb żyznych, głębokich i świeżych. Sadzić należy pojedynczo lub w małych grupach.

Biurko wykonane z drewna brzozy żółtej

Zastosowanie

W południowo-wschodniej Kanadzie jest najważniejszym gospodarczo drzewem tego obszaru. W Europie jest sadzone jako drzewo ozdobne od drugiej połowy XVIII wieku. Jest oryginalnym drzewem ze względu na nietypowe dla brzozy liście, charakterystyczną korę oraz zapach młodych pędów.

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-03] (ang.).
  3. Betula alleghaniensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  4. a b c d e Johnson O., More D.: Drzewa. Warszawa: Multico, 2009, s. 184. ISBN 978-83-7073-643-9.

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 LC pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Bouleau jaune.jpg
Autor: unknown, Licencja: Copyrighted free use
Yellow birch bark.jpg
Autor: © Sue Sweeney, Licencja: CC-BY-SA-3.0
River Birch.
Betula alleghaniensis a1.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Betula alleghaniensis
Betula alleghaniensis Keltakoivu Gulbjörk C IMG 6142.JPG
Autor: Anneli Salo, Licencja: CC BY-SA 3.0
Yellow Birch (Betula alleghaniensis) fruiting in Viikki Arboretum in Helsinki, Finland