Brzoza smoleńska

Funkcjonariusze rosyjskich służb mundurowych przy złamanej brzozie smoleńskiej w dniu 10 kwietnia 2010 roku
Fotografia brzozy smoleńskiej z wbitymi w nią elementami samolotu Tu-154M nr 101 opublikowana w raporcie końcowym Międzypaństwowego Komitetu Lotniczego (MAK) z 2011 roku[1]
Brzoza smoleńska w czasie uroczystości 10 października 2010 roku
Minister Bogdan Zdrojewski kładzie różę na brzozie 10 kwietnia 2012 roku

Brzoza smoleńska[2] – określenie nadane brzozie rosnącej około 855 m na wschód od progu drogi startowej rosyjskiego lotniska wojskowego Smoleńsk-Siewiernyj.

Według raportów końcowych Międzypaństwowego Komitetu Lotniczego (ros. Межгосударственный авиационный комитет, MAK) oraz polskiej Komisji Badania Wypadków Lotniczych Lotnictwa Państwowego (KBWLLP), 10 kwietnia 2010 roku polski samolot Tu-154M nr boczny 101 w wyniku uderzenia w pień tego drzewa utracił część skrzydła co pociągnęło za sobą dalszy ciąg zdarzeń podczas katastrofy lotniczej w Smoleńsku.

Możliwość utraty fragmentu skrzydła przez samolot Tu-154M wskutek zderzenia z drzewem została zakwestionowana przez współpracujących z powołanym przez parlamentarzystów Prawa i Sprawiedliwości zespołem parlamentarnym do spraw wyjaśnienia przyczyn katastrofy Tu-154 działającym w Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej[3][4] i wywołała dyskusje[4]. Wśród przeciwników wniosków oficjalnych raportów KBWLLP i MAK zyskała miano „pancernej”[5]; stała się również tematem publicystyki w polskich środkach masowego przekazu[6]. W odpowiedzi na narastające zarzuty eksperci i członkowie komisji badania wypadku wielokrotnie wypowiadali się, że fakt uderzenia w brzozę jest ewidentny, udostępniono także zdjęcie brzozy zrobione tuż po katastrofie z tkwiącymi w niej odłamkami skrzydła samolotu[7][8].

Lokalizacja drzewa i badania MAK oraz KBWLLP

W 2010 roku brzoza smoleńska rosła na śmietnisku ok. 855 m na wschód od progu drogi startowej lotniska wojskowego Smoleńsk-Siewiernyj, na lewo od osi pasa. Według raportu końcowego MAK znajdowała się w odległości 856 metrów od progu pasa, 61 m na lewo od jego osi, w punkcie o współrzędnych geograficznych 54°49.494′ szerokości północnej i 32°03.422′ długości wschodniej[9], a według raportu końcowego KBWLLP w odległości 855 metrów od progu pasa, 63 m na lewo od jego osi, w punkcie o współrzędnych geograficznych 54°49′30.01″ szerokości północnej i 32°03′25.51″ długości wschodniej[10]. Według raportu końcowego MAK rosła na wysokości 248 m n.p.m.[9], natomiast według raportu końcowego KBWLLP na wysokości 250 m n.p.m.[10] Zgodnie z ustaleniami MAK i KBWLLP średnica pnia drzewa wynosiła 30–40 cm[9][10].

Według raportów MAK i KBWLLP w ostatniej fazie lotu samolot Tu-154M nr 101 uderzył w pień brzozy lewym skrzydłem, co miało doprowadzić do utraty jego części i spowodować wejście maszyny w niekontrolowany obrót w lewą stronę[9][10]. Według raportu MAK zderzenie z brzozą nastąpiło o godz. 8:41:00 UTC+2[9], a według raportu KBWLLP o godz. 8:41:02,8 UTC+2[10]. Według raportu MAK po zderzeniu z brzozą samolot utracił fragment skrzydła o długości 6,5 m[9], natomiast według raportu KBWLLP o długości 6,1 m[10]. Zgodnie z ustaleniami MAK i KBWLLP uderzenie skrzydła w brzozę nastąpiło na wysokości ok. 5 m nad powierzchnią gruntu[9][10]. Według raportu końcowego KBWLLP w chwili zderzenia z brzozą zarejestrowano następujące parametry lotu maszyny[11]:

  • kąt natarcia: 15,78°;
  • kąt pochylenia: 12,8°;
  • kąt przechylenia: –2,5° (w lewo);
  • wysokość lotu nad terenem: 5,1 m;
  • wysokość radiowa: 6,2 m;
  • prędkość przyrządowa: 269 km/h.

Według raportu końcowego MAK w chwili kolizji z brzozą w jej pień wbiły się drobne fragmenty odłamanego skrzydła; w raporcie MAK zamieszczono fotografię przełamu drzewa z wbitymi metalowymi częściami. Zdjęcia złamanej brzozy smoleńskiej opublikowano również w raporcie końcowym KBWLLP. Po katastrofie w rejonie lotniska Siewiernyj dokonano masowej wycinki drzew mogących stwarzać zagrożenie dla bezpieczeństwa lotów[12], jednak brzozę smoleńską pozostawiono[13]. Mimo uszkodzenia dolna część drzewa pozostała żywa[14]. W kwietniu 2011 roku teren przy drzewie uporządkowano i przygotowano niewielką drewnianą platformę przeznaczoną na kwiaty i znicze[15].

Badania zderzenia skrzydła samolotu z brzozą

Badania Wojskowej Prokuratury Okręgowej w Warszawie

W grudniu 2011 roku dwaj eksperci lotniczy i geodeta zbadali na lotnisku Siewiernyj brzozę smoleńską na zlecenie Wojskowej Prokuratury Okręgowej w Warszawie pod kierunkiem ppłk. Karola Kopczyka[13]. Wyniki badań oraz pomiarów nie zostały opublikowane[16].

W październiku 2012 roku polscy prokuratorzy wojskowi i biegli przebywający w Smoleńsku przeprowadzili szczegółowe badania drzewa m.in. przy użyciu promieni rentgena[17]. W trakcie badań prowadzonych w październiku 2012 roku przez biegłych m.in. z Centralnego Biura Śledczego pobrano 3,2 m fragment drzewa[18], oprócz tego zabezpieczono liczne fragmenty gałęzi[19][7] oraz próbki drewna[20]. Łącznie pobrano ponad 200 próbek[21].

Badania naukowe poza oficjalnymi postępowaniami

Kwestia zderzenia skrzydła z brzozą jest badana przez naukowców zajmujących się wytrzymałością materiałów i modelowaniem matematycznym dynamicznych zjawisk kontaktowych, a także aerodynamiką. W 2011 roku stała się przedmiotem badań polskiego naukowca Wiesława Biniendy, pracującego w Stanach Zjednoczonych[3], a w 2012 roku Pawła Artymowicza astrofizyka pracującego w Kanadzie[22] oraz Kazimierza Nowaczyka[23] i Chrisa Cieszewskiego[24] naukowców pracujących w Stanach Zjednoczonych. W 2012 roku na temat brzozy smoleńskiej powstała również praca Jana Błaszczyka z Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie[2].

Zespół Parlamentarny ds. Zbadania Przyczyn Katastrofy Tu-154M z 10 kwietnia 2010 roku

W sierpniu 2012 roku Zespół Parlamentarny ds. Zbadania Przyczyn Katastrofy Smoleńskiej działający w Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej opublikował raport zatytułowany „28 miesięcy po Smoleńsku”, w którym na podstawie opinii Wiesława Biniendy i Kazimierza Nowaczyka, ekspertów zespołu, przedstawiono tezę, że samolot Tu-154M nr 101 nie uderzył w brzozę, lecz przeleciał nad nią[25].

Uroczystości pod brzozą smoleńską

W październiku 2010 roku, pół roku po katastrofie, do Smoleńska przyjechało 170 członków rodzin i przyjaciół osób, które zginęły w katastrofie[26]. Wspólnie z żonami prezydentów Rosji i Polski Anną Komorowską i Swietłaną Miedwiediewą uczcili pamięć ofiar katastrofy i w czasie pobytu na lotnisku Siewiernyj przeszli pod brzozę smoleńską[26].

9 kwietnia 2011 roku, w ramach obchodów pierwszej rocznicy katastrofy, pod brzozą smoleńską zebrały się 103 osoby reprezentujące ponad 30 rodzin ofiar, które przybyły do Smoleńska wraz z polską pierwszą damą Anną Komorowską[27].

10 kwietnia 2012 roku, w drugą rocznicę katastrofy, pod brzozę smoleńską udali się krewni ofiar, którzy przybyli do Smoleńska wraz z polską delegacją pod przewodnictwem ministra kultury Bogdana Zdrojewskiego, by oddać hołd ofiarom katastrofy[28].

Brzoza smoleńska w sztukach plastycznych i poezji

Motyw brzozy smoleńskiej wykorzystano na srebrnej monecie okolicznościowej o nominale 20 złotych upamiętniającej ofiary katastrofy w Smoleńsku, wyemitowanej w 2011 roku przez Narodowy Bank Polski[29], na pomniku ofiar katastrofy smoleńskiej w kościele św. Anny w Warszawie[30] oraz na projekcie pomnika, który ma stanąć w miejscu katastrofy[31]. Stała się także tematem dwóch rysunków Andrzeja Krauzego; pierwszy z nich, opatrzony podpisem: Prokuratura wzywa brzozę smoleńską do złożenia zeznań, opublikowano w kwietniu 2012 roku w dzienniku „Rzeczpospolita”[32], a drugi, z podpisem: Śledztwo nabiera tempa: Już w 2 i pół roku po katastrofie brzoza smoleńska zostaje wzięta w krzyżowy ogień pytań, ukazał się w październiku 2012 roku w tygodniku „Uważam Rze”[33].

W 2012 roku drzewo stało się tematem wiersza poety Aleksandra Szumańskiego pt. „Brzoza smoleńska”[34].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Final Report on the accident on 10 April 2010, on Smolensk „Severny” airdrome, to the Tupolev Tu-154M tail number 101 of the Republic of Poland, mak.ru, 12 stycznia 2011, s. 75 [dostęp 2012-12-04] [zarchiwizowane z adresu 2012-10-10] (ang.).
  2. ↑ a b Jan Błaszczyk: Brzoza smoleńska – aspekty wytrzymałościowe struktury skrzydła samolotu Tu-154. „Konferencja smoleńska 22 X 2012. Program”, konferencja.home.pl [dostęp 2012-11-08] [zarchiwizowane z adresu 2012-11-19].
  3. ↑ a b Wiesław Binienda, Analysis of the Presidential Plane Crash in Smolensk, Russia, on April 10, 2010, ecgf.uakron.edu [dostęp 2012-06-14] [zarchiwizowane z adresu 2012-06-05] (ang.).
  4. ↑ a b Gregory Szuladzinski: Raport No. 456: Niektóre aspekty techniczno-konstrukcyjne smoleńskiej katastrofy, s. 22, Analytical Service Pty Ltd, maj 2012.
  5. ↑ Maria Szonert-Binienda, Ideologia jak pancerna brzoza, „Uważam Rze”, 8(55)/2012, 20 lutego 2012, s. 58–59, ISSN 2082-8292 [zarchiwizowane z adresu 2013-05-04].
  6. ↑ Janusz Wojciechowski, Wojciechowski: Po rehabilitacji generała czas na rehabilitację brzozy, fronda.pl, 14 stycznia 2012 [dostęp 2012-06-23]., Krystyna Naszkowska, Prawica chce rehabilitacji brzozy smoleńskiej, Wyborcza.pl, 14 stycznia 2012 [dostęp 2012-06-23]., Piotr Lisiewicz, Ułańska fantazja pilotów i pancerna brzoza w Smoleńsku, wp.pl, 7 lutego 2012 [dostęp 2012-06-23]., Krzysztof Łoziński, Łoziński ws. ekspertyzy Biniendy: Każdy wieśniak wie, że brzoza nie jest miękka, Gazeta.pl, 20 kwietnia 2012 [dostęp 2012-06-23].
  7. ↑ a b Wojciech Czuchnowski, Komisja smoleńska broni swojego raportu, Wyborcza.pl, 30 stycznia 2013 [dostęp 2013-02-02].
  8. ↑ Ekspert ws. Smoleńska: zderzenie z brzozą ewidentne, Polskie Radio, 30 grudnia 2012 [dostęp 2013-02-02].
  9. ↑ a b c d e f g Międzypaństwowy Komitet Lotniczy (MAK): Final Report on the accident on 10 April 2010, on Smolensk „Severny” airdrome, to the Tupolev Tu-154M tail number 101 of the Republic of Poland, s. 13, 74–76, 87–88, 104, 168, 180 (ang.), 12 stycznia 2011.
  10. ↑ a b c d e f g Komisja Badania Wypadków Lotniczych Lotnictwa Państwowego (KBWLLP): Raport końcowy w sprawie ustalenia okoliczności i przyczyn katastrofy samolotu TU-154M Nr 101 pod Smoleńskiem, s. 17, 66, 216, 27 lipca 2011.
  11. ↑ Komisja Badania Wypadków Lotniczych Lotnictwa Państwowego (KBWLLP): Protokół badania zdarzenia lotniczego nr 192/2010/11 przez KBWLLP. Załącznik nr 4.7. Geometria zderzenia samolotu, s. 278, 5 września 2011.
  12. ↑ Uwagi Rzeczypospolitej Polskiej do projektu Raportu końcowego z badania wypadku samolotu Tu-154M nr boczny 101, który wydarzył się 10 kwietnia 2010, opracowanego przez Międzypaństwowy Komitet Lotniczy MAK, mak.ru, s. 88–95 [dostęp 2012-06-14] [zarchiwizowane z adresu 2012-10-29].
  13. ↑ a b Piotr Falkowski, Oględziny brzozy, Nasz Dziennik, 8 grudnia 2011 [dostęp 2012-06-14].
  14. ↑ Smoleńska brzoza zazieleniła się na wysypisku śmieci, fakt.pl, 5 lipca 2012 [dostęp 2012-08-04].
  15. ↑ Piotr Falkowski, Badania brzozy w Moskwie, naszdziennik.pl, 1 grudnia 2012 [dostęp 2012-12-01] [zarchiwizowane z adresu 2012-12-14].
  16. ↑ Apel do śledczych: Udostępnijcie badania skrzydła i brzozy, tvn24.pl, 22 kwietnia 2012 [dostęp 2012-07-18].
  17. ↑ Smoleńska „pancerna” brzoza prześwietlona rentgenem, Dziennik.pl, 9 października 2012 [dostęp 2012-10-15].
  18. ↑ Pobrano fragment brzozy ze Smoleńska. Przesłuchano 11 osób. TVN24, 2012-10-16. [dostęp 2013-02-09].
  19. ↑ Katarzyna Pawlak, Ścięto brzozę w Smoleńsku, gpcodziennie.pl, 30 listopada 2012 [dostęp 2012-11-30] [zarchiwizowane z adresu 2012-12-03].
  20. ↑ Piotr Falkowski, Pobrania z wraku, Nasz Dziennik, 10 października 2012 [dostęp 2012-10-21].
  21. ↑ Pobrano fragment brzozy ze Smoleńska. Przesłuchano 11 osób, TVN24.pl, 16 października 2012 [dostęp 2021-01-12].
  22. ↑ Paweł Artymowicz, Aerodynamiczne obliczenia ostatnich sekund lotu PLF 101 w porównaniu z danymi zebranymi przez komisje badania wypadków, planets.utsc.utoronto.ca, s. 3, 40 [dostęp 2012-06-18].
  23. ↑ Kazimierz Nowaczyk, Analiza wizualizacji katastrofy w Smoleńsku, smolenskcrash.com [dostęp 2012-10-06]. oraz Kazimierz Nowaczyk, Czy raporty MAK i KBWLLP są wiarygodne?, smolenskcrash.com [dostęp 2012-10-06].
  24. ↑ Piotr Falkowski, Nietypowe ułożenie, Nasz Dziennik, 23 października 2012 [dostęp 2012-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2012-10-27].
  25. ↑ 28 miesięcy po Smoleńsku, sekcje 3.4. „Tu-154M nie uderzył w brzozę”, 4.1. „Tu-154M nie zszedł poniżej 18 m oraz 4.2. „Brzoza nie mogła złamać skrzydła Tu-154M”, smolenskzespol.sejm.gov.pl, sierpień 2012, s. 115–116, 122, 124–125 [dostęp 2012-10-29].
  26. ↑ a b Marcin Wojciechowski, Rodziny ofiar Smoleńska: 10 kwietnia nasze życie rozpadło się na tysiąc kawałków, Wyborcza.pl, 9 października 2010 [dostęp 2012-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2010-10-13].
  27. ↑ Modlitwy przy smoleńskiej brzozie, rp.pl, 9 kwietnia 2011 [dostęp 2012-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2014-01-02].
  28. ↑ Zdrojewski: ta tragedia przez lata pozostanie w pamięci Polaków, Polskie Radio, 10 kwietnia 2012 [dostęp 2012-06-20].
  29. ↑ M.P. z 2011 r. nr 24, poz. 258 oraz Smoleńsk – pamięci ofiar 10.04.2010, 20 zł, Mennica Polska [dostęp 2018-04-02] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-02].
  30. ↑ Warszawa: kard. Nycz poświęcił pomnik ofiar katastrofy smoleńskiej, niedziela.pl, 26 listopada 2012 [dostęp 2012-11-28].
  31. ↑ Brzoza jednym z symboli pomnika smoleńskiego, Nowy Dziennik, 30 marca 2012 [dostęp 2012-06-14].
  32. ↑ Andrzej Krauze, Komentarz rysunkowy. Brzoza smoleńska, rp.pl, 16 kwietnia 2012 [dostęp 2012-06-14] [zarchiwizowane z adresu 2013-05-04].
  33. ↑ Andrzej Krauze, „Uważam Rze”, 44(91)/2012, 29 października 2012, s. 4, ISSN 2082-8292.
  34. ↑ Aleksander Szumański, Brzoza smoleńska, aleksanderszumanski.pl, 26 maja 2012 [dostęp 2012-06-23] [zarchiwizowane z adresu 2014-01-02].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Brzoza smoleńska.jpg
Autor: Happa, Licencja: CC BY 3.0
Minister Bogdan Zdrojewski kładzie różę na brzozie w Smoleńsku 10 kwietnia 2012 roku
Tu-154-crash-in-smolensk-20100410-04.jpg
Autor: Serge Serebro, Vitebsk Popular News, Licencja: CC BY-SA 3.0
Domniemana brzoza, o którą miał zahaczyć prezydencki samolot Tu 154 10 kwietnia 2010
Brzoza smoleńska 2010.JPG
Autor: Happa, Licencja: CC BY-SA 3.0
Uroczystości pod brzozą smoleńską 10 października 2010 roku
Tree of Polish Air Force Tu-154 crash (MAK report).jpg
At a distance of 244 m from the first impact with lateral deviation of 61 m left from the extended runway centerline at a height of about 5 meters the aircraft hit this birch with a trunk measuring 30-40 cm in the diameter.