Bułgarska Partia Socjaldemokratyczna (1891)

Bułgaria Ten artykuł jest częścią serii: Ustrój i polityka Bułgarii Ustrój polityczny Ustrój polityczny Bułgarii Konstytucja Konstytucja Bułgarii Władza ustawodawcza Zgromadzenie Narodowe (Lista) Władza wykonawcza Prezydent: Wiceprezydent Premier Rząd Władza sądownicza Wymiar sprawiedliwości Sąd Konstytucyjny Naczelny Sąd Administracyjny Naczelny Sąd Kasacyjny Kontrola państwowa Kontrola państwowa Finanse Narodowy Bank Bułgarii Samorząd terytorialny Podział administracyjny Samorząd terytorialny Partie polityczne Partie polityczne Obywatele na rzecz Europejskiego Rozwoju Bułgarii Bułgarska Partia Socjalistyczna Ruch na rzecz Praw i Wolności WMRO – Bułgarski Ruch Narodowy Ataka Polityka zagraniczna Polityka zagraniczna Ministerstwo Spraw Zagranicznych Bułgarii Wikiprojekt Polityka

Bułgarska Partia Socjaldemokratyczna (bułg. Българска социалдемократическа партия, BPSd) – partia polityczna utworzona w 1891 r. podczas tzw. kongresu buzłudżańskiego. Na jej czele stanął marksista Dimityr Błagojew. W 1894 r. partia przekształciła się w Bułgarską Robotniczą Partię Socjaldemokratyczną.

Kongres buzłudżański

Założycielski kongres BPSd odbył się[1 sierpnia 1891 (lub 20 lipca 1891 według kalendarza juliańskiego obowiązującego w Bułgarii do 1916 roku) na szczycie górskim Buzłudża w Starej Płaninie. Inicjatorem zebrania był marksista Dimityr Błagojew. Oprócz niego w spotkaniu wzięło udział około dwudziestu delegatów nieformalnych stowarzyszeń socjalistycznych z Wielkiego Tyrnowa, Gabrowa, Sliwena, Kazanłyka, Starej Zagory i innych miast.

Zebranie miało charakter tajny, ponieważ ówczesny reżim Stambołowa silnie ograniczał swobodę stowarzyszeń w Bułgarii. Miejsce spotkania (szczyt Buzłudża) jak i jego data zostały tak dobrane, by zbiegły się z masowymi uroczystościami upamiętniającymi rocznicę śmierci Hadżiego Dimityra, bohatera narodowego Bułgarów, którego oddział starł się w 1868 roku na Buzłudży z wojskami osmańskimi. Dzięki temu zebranie socjalistów pozostało niezauważone przez lokalne władze i przebiegło niezakłócenie.

Podczas kongresu zatwierdzono powstanie BPSd i przyjęto jej statut oraz program. Ten ostatni został utworzony poprzez przystosowanie do warunków bułgarskich programu belgijskiej socjaldemokracji. Brak zbudowanego od podstaw własnego programu jak również niejasne warunki członkostwa w partii dowodzą, iż jej założyciele nie byli dobrze przygotowani od strony teoretycznej do działalności politycznej. W statucie BPSd przyjęto zasadę decentralizacji struktur partyjnych i przyznania lokalnym stowarzyszeniom autonomii. Naczelnym organem partii został Zarząd Generalny BPSd, którego siedzibę ulokowano w Wielkim Tyrnowie. Przyjęto także uchwały o wydawaniu tygodnika (organu prasowego partii), stworzeniu biblioteki o profilu socjaldemokratycznym i wykorzystaniu czasopisma "Dzień" (bułg. Ден) jako organu teoretycznego partii. Kongres Buzłudżański zakończył wstępną fazę formowania ruchu socjalistycznego w Bułgarii i zapoczątkował zorganizowaną działalność partyjną socjalistów.

Rozpad i przekształcenie partii

Błagojew i skupieni wokół niego marksiści dążyli do powiązania ruchu robotniczego z socjalistycznym. Kierunek ten nie przypadł do gustu tzw. reformistom związanym z Jankiem Sakyzowem, którzy uważali, iż walka ruchu robotniczego powinna mieć charakter ekonomiczny, nie zaś polityczny. Z powodu tej różnicy ideologicznej w 1892 Sakyzow wraz z grupą zwolenników utworzyli Bułgarski Związek Socjaldemokratyczny (bułg. Български социалдемократически съюз), z własnym organem prasowym. Ponieważ przywódcy obu partii zdawali sobie sprawę z faktu, że podziały wśród socjaldemokratów osłabiają ruch robotniczy, w 1894 roku BPSd i Bułgarski Związek Socjaldemokratyczny połączyły się tworząc Bułgarską Robotniczą Partię Socjaldemokratyczną (bułg. Българска работническа социалдемократическа партия). Mimo połączenia partii, nie udało się załagodzić różnic ideologicznych, w związku z czym w następnych latach doszło do kolejnych podziałów wśród socjaldemokratów. Jedna z frakcji BRPSd (tzw. wąscy socjaliści – tesniacy, bułg. тесни социалисти) w późniejszym okresie przekształciła się w Bułgarską Partię Komunistyczną, która w latach 1946-1990 sprawowała władzę w Ludowej Republice Bułgarii.

Współczesna bułgarska socjaldemokracja

Na przełomie lat 80. i 90. XX wieku, po upadku reżimu Todora Żiwkowa, uformowała się nowa Bułgarska Partia Socjaldemokratyczna, która odwołuje się do tradycji partii Błagojewa.

Linki zewnętrzne

• Historia/Historyczna spuścizna (seria artykułów na temat historii BPSd w portalu współczesnej Bułgarskiej Partii Socjaldemokratycznej) (bułg.)