Bubo (rodzaj)

Bubo[1]
Duméril, 1805[2]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – puchacz indyjski (B. bengalensis)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

sowy

Rodzina

puszczykowate

Podrodzina

puszczyki

Rodzaj

Bubo

Typ nomenklatoryczny

Strix bubo Linnaeus, 1758

Gatunki

zobacz opis w tekście

Bubo – rodzaj ptaka z podrodziny puszczyków (Striginae) w rodzinie puszczykowatych (Strigidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji, Afryce i Ameryce[29].

Morfologia

Długość ciała 38–72 cm, rozpiętość skrzydeł 100–190 cm; masa ciała samic 525–4200 g, samców 485–2800 g[29].

Systematyka

Etymologia

  • Bubo: epitet gatunkowy Strix bubo Linnaeus, 1758; łac. bubo, bubonis „puchacz”, od gr. βυας buas „puchacz”[30].
  • Bubotus: łac. bubo, bubonis „puchacz”; otus „mała, uszata sowa”, od gr. ωτος ōtos „uszata sowa”[30].
  • Nyctea: epitet gatunkowy Strix nyctea Linnaeus, 1758; gr. νυκτια nuktia „nocny”, od νυξ nux, νυκτος nuktos „noc”[30]. Gatunek typowy: Strix erminea Shaw, 1809 (= Strix nyctea Linnaeus, 1758 (= Strix scandiaca Linnaeus, 1758)).
  • Gymnopus: gr. γυμνος gumnos „goły, nagi”; πους pous, ποδος podos „stopa”[30]. Gatunek typowy: Strix leschenault Temminck, 1820 (= Strix ceylonensis Latham, 1790).
  • Ketupa: epitet gatunkowy Strix ketupu Horsfield, 1821; malajska nazwa Ketupok dla ketupy płowej[30]. Gatunek typowy: Ketupa javanensis Lesson, 1830 (= Strix ketupu Horsfield, 1821).
  • Cultrunguis: łac. culter, cultri „nóż”; unguis „pazur, szpon”[30]. Gatunek typowy: Cultrunguis flavipes Hodgson, 1836.
  • Huhua: ogólna, nepalska onomatopeja Huhu dla sów[30]. Gatunek typowy: Bubo nipalensis Hodgson, 1836.
  • Glaux: gr. γλαυξ glaux, γλαυκος glaukos „sowa”[30]. Gatunek typowy: Strix scandiaca Linnaeus, 1758.
  • Ascalaphia: gr. ασκαλαφος askalaphos „ptak” wspomniany przez Arystotelesa, zazwyczaj identyfikowany jako rodzaj jakiejś sowy[30]. Gatunek typowy: Bubo ascalaphus Savigny, 1809.
  • Heliaptex: gr. ἡλιας hēlias „z słońca”, od ἡλιος hēlios „słońce”; πτηξις ptēxis, πτηξεως ptēxeōs „terror”, od πτησσω ptēssō „straszyć”[30]. Gatunek typowy: Strix (Bubo) arctica Swainson, 1837 (= Strix virginiana J.F. Gmelin, 1788).
  • Urrua: autor nie wyjaśnił etymologii nazwy; niewątpliwie jest to nepalska nazwa dla sowy[30]. Gatunek typowy: Urrua cavearea Hodgson, 1837 (= Otus bengalensis Franklin, 1831).
  • Byas: gr. βυας buas „puchacz”[30]. Gatunek typowy: Byas nobilis Morris, 1837 (= Strix bubo Linnaeus, 1758).
  • Syrnium: gr. συρνιον surnion „gatunek jakiejś sowy”[30]. Gatunek typowy: Syrnium niveum Morris, 1837 (= Strix scandiaca Linnaeus, 1758).
  • Haemeria: gr. αἱμηρος haimēros „poplamiony krwią, morderczy”, od αἱμα haima, αἱματος haimatos „krew”[30]. Gatunek typowy: Haemeria nivia Zander, 1838 (= Strix scandiaca Linnaeus, 1758).
  • Feliceps: łac. feles, felis „kot”; -ceps „-głowy”, od caput, capitis „głowa”[30]. Gatunek typowy: Strix bubo Linnaeus, 1758.
  • Etoglaux: gr. αετος aetos „orzeł”; γλαυξ glaux, γλαυκος glaukos „sowa”[30]. Nowa, klasyczna nazwa dla Huhua Hodgson, 1836.
  • Mesomorpha: gr. μεσος mesos „środkowy”; μορφη morphē „rodzaj, wygląd, forma”[30]. Nowa, klasyczna nazwa dla Urrua Hodgson, 1837.
  • Aibryas: gr. αετος aetos „orzeł”; βρυας bruas „puchacz”, od βυας buas „puchacz”[30]. Gatunek typowy: Strix (Bubo) arctica Swainson, 1837 (= Strix virginiana J.F. Gmelin, 1788).
  • Nyctaetus: gr. νυξ nux, νυκτος nuktos „noc”; αετος aetos „orzeł”[30]. Gatunek typowy: Strix aquilina M.H.C. Lichtenstein, 1842 (= Strix leschenault Temminck, 1820 (= Strix ceylonensis Latham, 1790)) (Gloger, 1841); Strix lactea Temminck, 1820 (Le Maout, 1853).
  • Nisuella: epitet gatunkowy Strix nisuella Daudin, 1800; rodzaj Nisus Lacépède, 1799 (jastrząb); łac. przyrostek zdrabniający -ella[30]. Gatunek typowy: Strix nisuella Daudin, 1800 (= Strix africana Temminck, 1821.
  • Scotopelia: gr. σκοτος skotos „ciemność, mrok”; epitet gatunkowy Strix peli Bonaparte, 1850[30]. Gatunek typowy: Strix peli Bonaparte, 1850.
  • Megaptynx: gr. μεγας megas, μεγαλη megalē „wielki”; πτυγξ ptunx, πτυγγος ptungos „sowa”[30]. Gatunek typowy: Strix magellanicus Lesson, 1828[a].
  • Pachyptynx: gr. παχυς pakhus „wielki, gruby”; πτυγξ ptunx, πτυγγος ptungos „sowa”[30]. Gatunek typowy: Strix crassirostris Vieillot, 1817 (= Strix lactea Temminck, 1820).
  • Ptiloskelos: gr. πτιλον ptilon „pióro”; σκελος skelos „noga”[30]. Gatunek typowy: Ptiloskelos amherstii Tickell, 1859 (= Bubo nipalensis Hodgson, 1836).
  • Scotoglaux: gr. σκοτος skotos „ciemność, mrok”; γλαυξ glaux, γλαυκος glaukos „sowa”[30]. Gatunek typowy: Strix peli Bonaparte, 1850.
  • Leuchybris: gr. λευκος leukos „biały”; ὑβρις hubris, ὑβριδος hubridos „puchacz”[30]. Gatunek typowy: Strix scandiaca Linnaeus, 1758.
  • Smilonyx: gr. σμιλη smilē „nóż”; ονυξ onux, ονυχος onukhos „pazur”[30]. Gatunek typowy: Strix ketupu Horsfield, 1821.
  • Ophtalmomegas: gr. οφθαλμος ophthalmos „oko”; μεγας megas „wielki”[30]. Gatunek typowy: †Ophtalmomegas lamarmorae Dehaut, 1911.
  • Stringonax: gr. στριγξ strinx „sowa”; αναξ anax, ανακτος anaktos „król”[30]. Gatunek typowy: Bubo blakistoni Seebohm, 1884.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[31]:

  • Bubo scandiacus (Linnaeus, 1758) – puchacz śnieżny
  • Bubo virginianus (J.F. Gmelin, 1788) – puchacz wirginijski
  • Bubo bubo (Linnaeus, 1758) – puchacz zwyczajny
  • Bubo ascalaphus Savigny, 1809 – puchacz pustynny
  • Bubo bengalensis (Franklin, 1831) – puchacz indyjski
  • Bubo capensis A. Smith, 1834 – puchacz przylądkowy
  • Bubo africanus (Temminck, 1821) – puchacz plamisty
  • Bubo poensis Fraser, 1854 – puchacz ciemnolicy
  • Bubo lacteus (Temminck, 1820) – puchacz mleczny
  • Bubo shelleyi (Sharpe & Ussher, 1872) – puchacz prążkowany
  • Bubo peli (Bonaparte, 1850) – rybiarka duża
  • Bubo ussheri (Sharpe, 1871) – rybiarka kreskowana
  • Bubo bouvieri (Sharpe, 1875) – rybiarka marmurkowa
  • Bubo sumatranus (Raffles, 1822) – puchacz malajski
  • Bubo nipalensis Hodgson, 1836 – puchacz jarzębaty
  • Bubo coromandus (Latham, 1790) – puchacz brunatny
  • Bubo leucostictus Hartlaub, 1855 – puchacz białoplamy
  • Bubo philippensis Kaup, 1851 – puchacz kreskowany
  • Bubo blakistoni Seebohm, 1884 – puchacz japoński
  • Bubo zeylonensis (J.F. Gmelin, 1788) – ketupa bosonoga
  • Bubo flavipes (Hodgson, 1836) – ketupa rdzawa
  • Bubo ketupu (Horsfield, 1821) – ketupa płowa

oraz wymarłe, plejstoceńskie gatunki:

  • Bubo ibericus Meijer, Pavia, Madurell-Malapeira & Alba, 2016[32]
  • Bubo insularis Mourer-Chauviré & Weesie 1986[33] (syn. Ophtalmomegas lamarmorae Dehaut, 1911[27][33] – nomen oblitum[34])

Uwagi

  1. ↑ Podgatunek B. virginianus.

Przypisy

  1. ↑ Bubo, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ A.M.C. Duméril: Zoologie analytique, ou, Méthode naturelle de classification des animaux: rendue plus facile a l’aide de tableaux synoptiques. Paris: Allais, libraire, 1806, s. 34. (fr.).
  3. ↑ C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteu, 1815, s. 69. (fr.).
  4. ↑ J.F. Stephens: Family IV.— Strigidæ. W: G. Shaw: General zoology, or Systematic natural history. T. 13: Aves. Cz. 2. London: Printed for G. Kearsley, 1826, s. 63. (ang.).
  5. ↑ J. Brookes: A catalogue of the Anatomical and Zoological Museum of Joshua Brookes. T. 2. London: Richard Taylor, 1828, s. 80. (ang.).
  6. ↑ R.P. Lesson: Traité d’ornithologie, ou, Tableau méthodique des ordres, sous-ordres, familles, tribus, genres, sous-genres et races d'oiseaux : ouvrage entièrement neuf, formant le catalogue le plus complet des espèces réunies dans les collections publiques de la France. Bruxelles: Chez F.G. Levraul, 1831, s. 114. (fr.).
  7. ↑ B.H. Hodgson. On a new Piscatory Genus of the Strigine Family. „The journal of the Asiatic Society of Bengal”. 5, s. 363, 1836. (ang.). 
  8. ↑ B.H. Hodgson. Notices of the Ornithology of Népàl. V.—New species of the Strigine family. „Asiatic researches”. 19 (1), s. 173, 1836. (ang.). 
  9. ↑ P. Rylands. On the Quinary, or Natural, System of M’Leay, Swainson, Vigors, &c.. „Magazine of natural History”. 9 (60), s. 179, 1836. (ang.). 
  10. ↑ I. Geoffroy Saint-Hilaire. „L’Écho du monde savant et l’Hermès”. 3, s. 4, 1837. (fr.). 
  11. ↑ W. Swainson: On the natural history and classification of birds. Cz. 1. London: John Taylor, 1836, s. 327, seria: Cabinet cyclopaedia. Natural history. (ang.).
  12. ↑ B.H. Hodgson. On some new Genera of Raptores. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 6 (1), s. 372, 1837. (ang.). 
  13. ↑ a b F.O. Morris. A new system of nomenclature, illustrated by a list of British birds. „The Naturalist”. 2 (9), s. 123, 1837. (ang.). 
  14. ↑ H.D.F. Zander: Naturgeschichte der Vögel Mecklenburgs. Wismar: H. Schmidt u.v., Cossel’s Rathsbuchhandlung, 1837, s. 123, 128. (niem.).
  15. ↑ G.R. Gray: A list of the genera of birds: with their synonyma an indication of the typical species of each genus. London: R. and J.E. Taylor, 1840, s. 6. (ang.).
  16. ↑ a b B.H. Hodgson. Classical terminology of Natural History. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 10 (1), s. 28, 1841. (ang.). 
  17. ↑ Gloger 1842 ↓, s. 225.
  18. ↑ Gloger 1842 ↓, s. 228.
  19. ↑ R.-P. Lesson. Index ornithologique. „L’Écho du monde savant et l’Hermès”. 10 (2), s. 469, 1843. (fr.). 
  20. ↑ Ch.L. Bonaparte: Conspectus generum avium. T. 1. Lugduni Batavorum: Apud E.J. Brill, 1850, s. 44. (łac.).
  21. ↑ J.E.M. Le Maout: Histoire naturelle des oiseaux: suivant a classification de M. Isidore Geoffroy-Saint-Hilaire, avec l’indication de leurs moeurs et de leurs rapports avec les arts, le commerce et l’agriculture. Paris: L. Curmer, 1853, s. 72, 82. (fr.).
  22. ↑ Ch.L. Bonaparte. Tableau des Oiseaux de proie. „Revue et Magasin de Zoologie pure et Appliquée”. 2e Série. 6, s. 542, 1854. (fr.). 
  23. ↑ G.R. Gray: Catalogue of the genera and subgenera of birds contained in the British Museum. London: The Trustees, 1855, s. 135. (ang.).
  24. ↑ S.R. Tickell. Itinerary, with Memoranda, chiefly Topographical and Zoological, through the southerly portions of the district of Amherst, Province of Tenasserim. With a Map. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 28, s. 448, 1859. (ang.). 
  25. ↑ F. Heine. Catalogue of Birds collected on the rivers Camma and Ogobai, Western Africa, by Mr. P. B. du Chailluin 1858, with notes and descriptions of new species by John Cassin. „Journal für Ornithologie”. 8, s. 196, 1860. (niem.). 
  26. ↑ a b C.J. Sundevall: Methodi naturalis avium disponendarum tentamen: försök till fogelklassens naturenliga uppställnung. Stockholm: Samson & Wallin, 1873, s. 105. (łac.).
  27. ↑ a b E.G. Dehaut. Animaux fossiles du Cap Figari. „Matériaux pour Servir à l’Histoire Zoologique et Paléontologique des îles de Corse et de Sardaigne”. 3, s. 55, 1911. (fr.). 
  28. ↑ W.D. Miller. Three new genera of birds. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 34, s. 515, 1915. (ang.). 
  29. ↑ a b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Owls (Strigidae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.strigi1.01. [dostęp 2020-06-09]. (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  30. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac Etymologia za: The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World [online], S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
  31. ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Striginae Leach, 1820 - puszczyki (Wersja: 2020-01-13). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-01-25].
  32. ↑ H.J.M. Meijer, M. Pavia, J. Madurell-Malapeira & D.M. Alba. A revision of fossil eagle owls (Aves: Strigiformes: Bubo) from Europe and the description of a new species, Bubo ibericus, from Cal Guardiola (NE Iberian Peninsula). „Historical Biology: An International Journal of Paleobiology”. 29 (6), s. 822–832, 2017. DOI: 10.1080/08912963.2016.1247836. (ang.). 
  33. ↑ a b A. Louchart, Les oiseaux du Pléistocène de Corse, et de quelques localités sardes - écologie, évolution, biogéographie et extinctions, „Docum. Lab. Géol. Lyon”, 155, 2002, s. 76 (fr.).
  34. ↑ Fossil owls. Center for Biological Diversity, 2007-10-15. [dostęp 2022-10-21]. (ang.).

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Closed Access logo alternative.svg
Autor: Jakob Voß, influenced by original art designed at PLoS, modified by Wikipedia users Nina and Beao, Licencja: CC0
Closed Access logo, derived from PLoS Open Access logo. Alternative version.
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Bengalese Eagle Owl.jpg
Photo of a Bengalese Eagle Owl (Bubo bengalensis)