Budowla piętrząca

Budowle piętrzące
Zapora betonowa (Zapora Solińska)
Zapora ziemno-betonowa (Jezioro Czorsztyńskie)
Zapora ziemna (Zbiornik Świnna Poręba)
Jaz z zamknięciem klapowym (Jaz Elektrowni Wodnej Wrocław II)
Jaz kozłowo-iglicowy (Jaz Psie Pole)
Wał przeciwpowodziowy (Wrocław, Grobla Szczytnicko-Bartoszowicka)
Stopień wodny (Stopień Wodny Rędzin)

Budowla piętrząca – rodzaj budowli hydrotechnicznej umożliwiający stałe lub okresowe piętrzenie wody (a także innych substancji płynnych lub półpłynnych)[a], ponad przyległy teren albo akwen. Podstawowym aktem prawnym w Polsce definiującym wymagania techniczno-budowlane dla budowli piętrzących jest wydane na podstawie odpowiedniej delegacji ustawowej, zawartej w Prawie budowlanym[b], rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle hydrotechniczne i ich usytuowanie[1][2].

Budowlami piętrzącymi są między innymi:

W każdej budowli piętrzącej można wyróżnić stanowisko górne i dolne. Przeprowadzenie wody ze stanowiska górnego do dolnego odbywa się poprzez odpowiednie urządzenia upustowe takie jak przelewy, spusty czy sztolnie. Budowle piętrzące mogą być wyposażone w zamknięcia lub być budowlami bez zamknięć. Przykładem budowli piętrzącej bez zamknięć jest jaz stały. Wiele budowli piętrzących wyposażonych jest w zamknięcia umożliwiające sterowanie w określonym zakresie wielkością przepływu oraz poziomem wody stanowiska górnego.

Uwagi

  1. Podstawowe rozporządzenie dotyczące budowli piętrzących określające warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budowle hydrotechniczne i ich usytuowanie określa, że budowla piętrząca umożliwia piętrzenie wody oraz innych substancji płynnych lub półpłynnych; tym samym używane w dalszej części artykułu określenie woda, należy rozumieć jak w wymienionym przepisie: że dotyczyć to może nie tylko wody, ale i innych substancji płynnych lub półpłynnych.
  2. Odpowiednia delegacja ustawowa zawarta jest w art. 7 ust. 2 pkt 2 Prawa budowlanego.

Przypisy

  1. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle hydrotechniczne i ich usytuowanie (Dz.U. z 2007 r. nr 86, poz. 579).
  2. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. z 2021 r. poz. 2351).

Bibliografia

  • Wiesław Depczyński, Andrzej Szamowski: Budowle i zbiorniki wodne. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 1997, seria: Inżynieria Środowiska. ISBN 83-87012-66-1. (pol.)
  • Zbigniew Szling, Jan Winter: Drogi wodne śródlądowe. Wrocław: Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, 1988, seria: skrypt budownictwo. (pol.)
  • Jan Kulczyk, Jan Winter: Śródlądowy transport wodny. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2003. (pol.)

Media użyte na tej stronie

Wrocław, Park Wschodni 10, Jaz.jpg
Autor: Joee, Licencja: CC BY-SA 3.0
Wrocław, Park Wschodni, jaz stały kierujący przepływem do Dolnej Oławy
Sciezki wroclaw grobla 1.jpg
Autor: Zergu, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Bicycle path (ścieżka rowerowa), Grobla, Wrocław, Poland
WyspaRedzinska-GK.JPG
Autor: Grzegorz Kilian, Licencja: CC BY-SA 3.0
Wyspa Rędzińska we Wrocławiu z lotu ptaka z północnego zachodu. Widoczne dwie równoległe Śluzy Rędzińskie (po lewej stronie Wyspy) i Jaz Rędziński (po prawej).
Po lewej stronie kadru widoczne pola irygacyjne, po prawej (na południowym brzegu rzeki) - Las Maślicki. Widoczne w oddali po prawej stronie zgrupowanie bloków z wielkiej płyty to osiedle Kozanów. W oddali widoczny przerzucony nad Odrą wantowy Most Milenijny. Za mostem Milenijnym widoczny drugi most (konstrukcja częściowo kratownicowa) - kolejowy, a za nim (w tym ujęciu nieco na lewo) - dwa wysokie kominy wrocławskiej elektrociepłowni.
Zdjęcie wykonane przed rozpoczęciem budowy Autostradowej Obwodnicy Wrocławia, która przecina Odrę nad Wyspą Rędzińską bodowanym od 2008 r. Mostem Rędzińskim
Jaz w Iławie 2.jpg
Autor: Marcin n® , Licencja: CC BY-SA 2.5
Zabytkowy Jaz w Iławie
Niedzica zapora wodna.jpg
Zapora wodna na Zbiorniku Czorsztyńskim
Świnna Poręba.jpg
Autor: Gambitek, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zapora Świnna Poręba
Zapora solinska.JPG
Zapora solińska w zimie