Budynek Banku Gospodarstwa Krajowego w Warszawie
 nr rej. 761-A z 1 lipca 1965[1] | |
 Gmach BGK od strony ronda de Gaulle’a | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Styl architektoniczny | modernizm klasycyzujący |
| Architekt | |
| Inwestor | |
| Rozpoczęcie budowy | 1928 |
| Ukończenie budowy | 1931 |
| Ważniejsze przebudowy | 1949, od 2020 |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°13′53″N 21°01′13″E/52,231389 21,020278 | |
Budynek Banku Gospodarstwa Krajowego w Warszawie – zabytkowy gmach znajdujący się w śródmieściu Warszawy, w Alejach Jerozolimskich 7.
Modernistyczny, monumentalny budynek został wzniesiony w latach 1928–1931 według projektu Rudolfa Świerczyńskiego dla Banku Gospodarstwa Krajowego, ozdobiony płaskorzeźbami Jana Szczepkowskiego[2][3], wielokrotnie przebudowywany; w latach 1957–2001 siedziba Polskiej Agencji Prasowej.
Opis
Pierwotny projekt konkursowy przewidywał zabudowę wzdłuż Alej Jerozolimskich na odcinku między Nowym Światem a ulicą Bracką o powierzchni zabudowy 8247 m². Na rogu Alej Jerozolimskich i Nowego Światu znajdowała się wtedy mleczarnia „Nadświdrzańska“ z ogródkiem[4].
Przed wojną zrealizowano tylko część zajętą przez Bank Gospodarstwa Krajowego o powierzchni zabudowy 4835 m² z dwiema elewacjami od Alej Jerozolimskich i Nowego Światu. Budynek od strony Alej Jerozolimskich liczył 7 kondygnacji nadziemnych, od Nowego Światu i zaplecza 5 kondygnacji. Nad IV kondygnacją elewację wieńczył gzyms o dużym wysięgu, wyższe kondygnacje cofały się uskokami. Działka przedwojennej części została zabudowana w 100%, trzy dziedzińce w parterze zostały pokryte szklanymi dachami, tworząc sale operacyjne banku.
Budowę rozpoczęto 21 maja 1928, budynek przekazano do użytku 6 grudnia 1931. Żelbetową konstrukcję budynku posadowiono na palach. Fundamenty sąsiednich budynków zostały pogłębione. Projektant konstrukcji inż. Ludwik Tylbor zastosował zbrojenie ponad potrzeby wynikające z obliczeń statycznych. Ściany zewnętrzne wykonano z cegły dziurawki, ścianki działowe z cegły trocinowej.
Elewacje oblicowano płytami z małopolskiego andezytu. We wnętrzach reprezentacyjnych zastosowano okładziny kamienne z marmuru i alabastru. Zastosowano metalowe elementy wykończeniowe z powłokami galwanicznymi i ze stali nierdzewnej. Posadzki wykonano z płyt kamiennych z krajowych marmurów: Bolechowice, Zelejowa, Dębnik, Szewce i Morawica. Na korytarzach zastosowano wykładziny tekstylne i gumowe. W pokojach biurowych ułożono klepkę.
Przy wystroju plastycznym wnętrz współpracowali m.in. Wojciech Jastrzębowski (witraże) oraz Felicjan Szczęsny Kowarski, Wacław Borowski i Romuald Kamil Witkowski (malarstwo).
Gmach nie został zniszczony w czasie II wojny światowej[5][6]. Po 1945 w budynku mieściły się m.in. biura Zarządu Miejskiego m.st. Warszawy[7].
W okresie powojennym dzięki przebiciu ulicy Mysiej na przedłużeniu ulicy Nowogrodzkiej gmach został rozbudowany. Powstały nowe skrzydła od ulic Brackiej i Mysiej. Obiekt projektowany przed wojną w zabudowie obrzeżnej stał się budynkiem wolnostojącym. Projektanci powojennej rozbudowy zastosowali w elewacjach detale architektoniczne pierwotnego projektu, dzięki czemu powstał obiekt o jednorodnej architekturze.
W 1965 gmach został wpisany do rejestru zabytków[1].
W 2020 rozpoczęła się gruntowna modernizacja wnętrz budynku według projektu biura JEMS Archtitekci[8][9].
Przypisy
- ↑ a b Zestawienie zabytków nieruchomych. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 30 czerwca 2020 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 23. [dostęp 2020-10-13].
- ↑ Karol Mórawski, Wiesław Głębocki, Bedeker warszawski: w 400-lecie stołeczności Warszawy, Warszawa: „Iskry”, 1996, s. 239, ISBN 83-207-1525-3, OCLC 830113055.
- ↑ Jerzy Pańkowski, Gmach Banku Gospodarstwa Krajowego w Warszawie, Architektura i Budownictwo nr 10/1932, s. 301.
- ↑ Józef Galewski, Ludwik B. Grzeniewski: Warszawa zapamiętana. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1961, s. 136.
- ↑ Jan Górski: Drugie narodziny miasta. Warszawa 1945. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1976, s. 51.
- ↑ Maciej Piekarski: Tak zapamiętałem. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 19879, s. 260. ISBN 83-06-00115-X.
- ↑ Karol Małcużyński, Wacław Wojnacki: Zwiedzamy nową Warszawę. Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy „Kraj”, 1950, s. 83.
- ↑ Centrala, BGK [dostęp 2022-09-08] (pol.).
- ↑ JEMS ARCHITEKCI | Bank Gospodarstwa Krajowego, jems.pl [dostęp 2022-09-08].
Linki zewnętrzne
- Archiwalne zdjęcia budynku w bibliotece Polona
Media użyte na tej stronie
(c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5
Mapa Warszawy - podkład lokalizacyjny
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.55N
- S: 50.95 N
- W: 19.15 E
- E: 23.25 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Gmach Banku Gospodarstwa Krajowego w Warszawie, widok od strony ul. Nowy Świat
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Gmach Banku Gospodarstwa Krajowego przy Alejach Jerozolimskich 7. w Warszawie