Budynek Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Krakowie (ul. Piłsudskiego)

Budynek
Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”
(Sokolnia)

nr rej. A-651 z 15 maja 1984[1]
Państwo	Polska
Miejscowość	Kraków
Adres	ul. J. Piłsudskiego 27
Typ budynku	hala sportowa
Architekt	Karol Knaus Teodor Talowski
Rozpoczęcie budowy	1889
Pierwszy właściciel	TG Sokół
Obecny właściciel	PTG Sokół
Położenie na mapie Krakowa Sokolnia
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Sokolnia
Położenie na mapie województwa małopolskiego Sokolnia
50°03′35,5″N 19°55′36,5″E/50,059861 19,926806

Budynek Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” – zabytkowa sala sportowa znajdująca się w Krakowie w dzielnicy I przy ul. J. Piłsudskiego 27, na Piasku.

Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” powstało w 1885 roku. Miało na celu duchowe i fizyczne odrodzenie społeczeństwa przez kultywowanie tradycji narodowych, wychowanie patriotyczne oraz uprawianie ćwiczeń sportowych, głównie o charakterze paramilitarnym. Towarzystwo popularyzowało turystykę, gimnastykę i różne sporty: wioślarstwo, strzelectwo, szermierkę, łucznictwo, pływanie, lekką atletykę i inne.

W roku 1889 wybudowano własny budynek, sokolnię, przy ówczesnej ulicy Wolskiej. Znajdowała się w nim największa w Galicji sala gimnastyczna wyposażona w najnowocześniejsze urządzenia sportowe. Gmach zaprojektował Karol Knaus.

W 1894 roku sokolnię rozbudowano. Dobudowano wschodnią część zaprojektowaną przez Teodora Talowskiego.

Po II wojnie, od 1957 roku, budynkiem administrowało TKKF. „Sokół” odzyskał swój budynek w 1990 roku.

Część zachodnia budynku

Powstała w 1889 według projektu Karola Knausa. Ścianę frontową zdobi fryz sgraffito z napisem „Towarzystwo Gimnastyczne Sokół”, herbami Orła Białego i Krakowa oraz sentencjami będącymi mottami Towarzystwa: „W zdrowym ciele, zdrowy duch” Juwenalisa i „Sława młodzieńca jest jego siłą”. W tej części budynku znajduje się sala gimnastyczna.

• 

  Widok ogólny

• 

  Fasada

• 

  Sala gimnastyczna

• 

  Sgraffito

• 

  Tabliczka z markerem upamiętniająca falę powodziową z dnia 11 lipca 1899 roku, wmurowana w dolną część elewacji budynku

Część wschodnia budynku

Powstała w 1894 według projektu Teodora Talowskiego. Nad wejściem umieszczono, w 1934 roku, tablicę upamiętniająca członków „Sokoła” walczących w I wojnie światowej o odzyskanie niepodległości. Szczyt bocznej ściany od strony ul. Wenecja zdobią alegoryczne polichromie. W nadświetlu wewnętrznych drzwi znajduje się współczesny witraż z symbolami Towarzystwa. Wykonany został w 2005 roku, według projektu Heleny Papée-Bożyk, przez Krakowski Zakład Witrażów S.G. Żeleński.

• 

  Ogólny widok

• 

  Tablica pamiątkowa

• 

  Polichromie

• 

  Witraż

Przypisy

Źródła

• Praca zbiorowa Zabytki Architektury i budownictwa w Polsce. Kraków, Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, Warszawa 2007, ISBN 978-83-922906-8-1
• Praca zbiorowa Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Kraków 2000, ISBN 83-01-13325-2