Budynek dawnej Komory Wodnej w Warszawie
 nr rej. 547 z 1.07.1965[1] | |
 Budynek Komory Wodnej, w tle bloki osiedla Panieńska | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Rozpoczęcie budowy | 1824 |
| Ukończenie budowy | 1825 |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°14′56,054″N 21°01′39,950″E/52,248904 21,027764 | |
Budynek dawnej Komory Wodnej w Warszawie, także dom Mostowy, dom Pod Kolumnami – zabytkowy budynek znajdujący się w Warszawie w dzielnicy Praga-Północ przy ul. ks. Ignacego Kłopotowskiego 1/3.
Historia
Klasycystyczny budynek został wybudowany w latach 1824–1825 według projektu Antonia Corazziego jako miejsce poboru opłat za przejazd przez most łyżwowy łączący ulice Bednarską i Brukową (obecnie ul. ks. I.Kłopotowskiego) (za jego odpowiednik na lewym brzegu Wisły niesłusznie uważa się budynek łazienek Teodozji Majewskiej przy ul. Bednarskiej 2/4)[2].
W II poł. XIX wieku z powodu złego stanu technicznego przebudowany i podwyższony. Pierwotną formę przywrócono podczas renowacji w latach 1975−1978.
Budynek został uszkodzony w czasie II wojny światowej. W 1945 zajmowali go saperzy radzieccy budujący most wysokowodny[3]. Po 1945 został odbudowany na siedzibę Biura Turystyki Zagranicznej „Juventur”[4]. W latach 1964–1967 w sąsiedztwie wzniesiono osiedle Panieńska[5].
W 1965 roku budynek został wpisany do rejestru zabytków[1]. Jest jednym z najstarszych zabytków Pragi[6]. Obecnie mieści się w nim Urząd Stanu Cywilnego m. st. Warszawy Dzielnicy Praga-Północ[7].
Opis
Składający się z trzech przęseł ryzalit środkowy rozczłonkowany jest masywnymi filarami, pomiędzy którymi osadzono pary kolumn jońskich wspierających imposty na których rozpięte są arkady. Zwieńczeniem ryzalitu jest trójkątny tympanon w polu którego znajduje się płaskorzeźba dłuta Tomasza Accardiego przedstawiająca Neptuna na rydwanie zaprzężonym w konie o rybich ogonach.
Portyk kryje elewację z drzwiami na osi środkowej flankowanymi trzema osiami okien z każdej strony. Ponad gzymsem w partii wszystkich osi znajdują się płyciny z płaskorzeźbami. Elewacja z wyjątkiem półpiętra ozdobiona jest pasowym boniowaniem. Oba jednokondygnacyjne skrzydła boczne mają liczące po pięć przęseł portyki i zwieńczone są pełnymi attykami.
Na budynku zachowały się tabliczki informujące o rekordowo wysokich stanach Wisły m.in. w latach 1813 i 1844[3].
Galeria
Komora Wodna (po prawej) na chromolitografii Juliana Ceglińskiego, 1859 
Budynek widziany ze skrzyżowania ulic ks. I.Kłopotowskiego i Panieńskiej Tablice z zaznaczonymi poziomami wody podczas powodzi w latach 1844, 1813 i 1839
Przypisy
- ↑ a b Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) − stan na 30 czerwca 2022 roku. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 16. [dostęp 2022-07-24].
- ↑ Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 16.
- ↑ a b Jerzy Kasprzycki, Marian Stępień: Pożegnania warszawskie. Warszawa: Arkady, 1971, s. 190.
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 349. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Lech Chmielewski: Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej Warszawie. Warszawa: Agencja Omnipress i Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita”, 1987, s. 144–145. ISBN 83-85028-56-0.
- ↑ Michał Pilich: Warszawska Praga. Przewodnik. Warszawa: Fundacja Centrum Europy, 2005, s. 40. ISBN 83-923305-7-9.
- ↑ Siedziba USC w Dzielnicy Praga-Północ. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl. [dostęp 2022-07-25].
Bibliografia
- Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 349. ISBN 83-01-08836-2.
Media użyte na tej stronie
(c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5
Mapa Warszawy - podkład lokalizacyjny
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.55N
- S: 50.95 N
- W: 19.15 E
- E: 23.25 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Warszawa od strony Pragi. Chromolitografia Juliana Ceglińskiego
(c) Dariusz Kowalczyk, CC BY-SA 4.0
Tablica na ścianie filaru dawnej Komory Wodnej w Warszawie na Pradze Północ z zaznaczonymi poziomami wód Wisły podczas rekordowych powodzi.
Tekst:
d:26.Lipca 22stóp9cali 1844. roku.
NAYWYŻSZY STAN WODY
d:29.Sierpnia 21.Stóp 1813. roku.
d:28.Sierpnia 1839. roku.
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Komora Wodna przy ul. I. Kłopotowskiego 1/3 w Warszawie
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Komora Wodna przy ul. I. Kłopotowskiego 1/3 w Warszawie