Budynek gimnazjum żeńskiego besarabskiego ziemstwa gubernialnego

Budynek gimnazjum żeńskiego besarabskiego ziemstwa gubernialnego

Clădirea fostului gimnaziu pentru fete al zemstvei basarabene

nr rej. 206[1]
Elewacja budynku
Państwo	Mołdawia
Miejscowość	Kiszyniów
Adres	Strada Bucureşti 64
Styl architektoniczny	neorenesans
Architekt	G. Łonski
Inwestor	besarabskie ziemstwo gubernialne
Rozpoczęcie budowy	1881
Ukończenie budowy	1882
Właściciel	liceum "Gheorghe Astachi"
Położenie na mapie Kiszyniowa Budynek gimnazjum żeńskiego besarabskiego ziemstwa gubernialnego
Położenie na mapie Mołdawii Budynek gimnazjum żeńskiego besarabskiego ziemstwa gubernialnego
47°01′14,3″N 28°49′47,8″E/47,020639 28,829944

Budynek gimnazjum żeńskiego besarabskiego ziemstwa gubernialnego – zabytkowy budynek szkolny w Kiszyniowie, u zbiegu ulic Puszkina i Bucureşti. Od początku funkcjonowania był użytkowany jako szkoła. Od 2006 r. mieści się w nim liceum teoretyczne im. Gheorghe'a Asachi^[2].

Historia

W 1880 r. ziemstwo guberni besarabskiej wykupiło działkę budowlaną na rogu ówczesnych ulic Gubernialnej (ob. Puszkina) i Podolskiej z przeznaczeniem na budowę nowej siedziby gimnazjum żeńskiego^[3]. Ziemstwo przejęło bowiem opiekę nad prywatnym gimnazjum żeńskim Bielugowej, założonym w 1864 r., przekształconym w 1866 r. w gimnazjum żeńskie pod opieką zgromadzenia szlachty guberni besarabskiej^[2]. Budowa nowego obiektu przeznaczonego dla gimnazjum trwała od maja 1881 do sierpnia 1882. Autorem projektu budynku był G. Łonski^[3].

W 1895 r. sąsiadujący ze szkołą budynek przy ul. Gubernialnej został przebudowany według projektu Aleksandra Bernardazziego, by pomieścić kaplicę szkolną^[4]. Fundatorami tak powstałej świątyni prawosławnej byli Jewfrosinija Wiaziemska i Fiodor Krupienski. Z powodu tragicznego wypadku, jaki zdarzył się w pomieszczeniu ołtarzowym gotowej już cerkwi, nie została ona jednak zgodnie z planem wyświęcona^[4] - nie godziła się na to fundatorka^[5]. Zamiast niej na pocz. XX wieku na jednym z dziedzińców gimnazjum wzniesiono budynek, w którym na pierwszej kondygnacji znajdowała się sala sportowa, zaś na piętrze - szkolna kaplica św. Mikołaja, najprawdopodobniej według projektu Michaiła Sierocinskiego^[3].

Po upadku Imperium Rosyjskiego, a następnie włączeniu Besarabii w granice państwa rumuńskiego gimnazjum żeńskie prowadzone przez ziemstwo zostało przekształcone w rumuńskie liceum żeńskie im. królowej Marii, które działało do 1940^[2]. W 1922 r. dokonano konsekracji wzniesionej w 1895 r. szkolnej cerkwi, nadając jej wezwanie św. Teodora Tyrona^[4].

W latach 1941-1944 w budynku działało żeńskie liceum handlowe. Po przyłączeniu Besarabii do ZSRR i utworzeniu Mołdawskiej SRR funkcjonowała tu najpierw do 1946 r. mołdawska szkoła średnia nr 1, następnie dwie odrębne szkoły żeńska (nr 1) i męska (nr 4). W 1956 r. budynek zajęła szkoła średnia im. Grigorija Kotowskiego z mołdawskim językiem wykładowym. W 1991 r. na jej miejscu stworzono liceum teoretyczne im. Gheorghe'a Asachi (w latach 1991-2006 liceum rumuńsko-francuskie)^[2].

Budynek jest wpisany do rejestru zabytków Mołdawii o znaczeniu narodowym^[3]. W 2018 r. rozpoczęto w nim prace restauracyjne^[6].

Architektura

Budynek dawnego gimnazjum jest dwukondygnacyjny, z wejściem frontowym w narożniku ulic. Wejście to zdobione jest portykiem z dwiema kolumnami w porządku doryckim, wspierającym balkon połączony z loggią, zdobiony z kolei rzędem czterech kolumn jońskich. Kolumny wspierają zwieńczenie z tondem^[3]. Budynek jest skromnie zdobiony detalami nawiązującymi do włoskiej architektury renesansowej^[3].

Główne wejście do budynku prowadzi do obszernego westybulu, z którego można dostać się do obydwu skrzydeł budynku. Klatka schodowa prowadzi na korytarz na pierwszym piętrze, do którego przylega rząd sal lekcyjnych^[3].

Przypisy