Budynek szkoły ewangelickiej w Katowicach-Giszowcu

Budynek szkoły ewangelickiej
w Katowicach-Giszowcu
Symbol zabytku nr rej. 1348/87 z 23 czerwca 1987 roku[1]
Ilustracja
Budynek dawnej szkoły ewangelickiej od strony południowo-wschodniej
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Katowice

Adres

ul. Działkowa 32
40-460 Katowice

Architekt

Georg i Emil Zillmannowie

Inwestor

Georg von Giesches Erben

Ukończenie budowy

1907

Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, po prawej znajduje się punkt z opisem „Budynek szkoły ewangelickiejw Katowicach-Giszowcu”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Budynek szkoły ewangelickiejw Katowicach-Giszowcu”
Ziemia50°13′18,3″N 19°04′10,2″E/50,221750 19,069500

Budynek szkoły ewangelickiej w Katowicach-Giszowcu – zabytkowy budynek w katowickiej jednostce pomocniczej Giszowiec, przy ulicy Działkowej 32, powstały wraz z budową osiedla patronackiego Giszowiec[2]. Został on zaprojektowany przez Georga i Emila Zillmannów[3]. Znajduje się przy parku Giszowieckim, przy ul. Działkowej 32[4]. W budynku tym pierwotnie na parterze znajdowały się trzy sale szkolne przeznaczone dla dzieci wyznania ewangelickiego oraz kaplica do nabożeństw[4], natomiast na poddaszu zagospodarowano dwa mieszkania dla nauczycieli[5]. Toaleta znajdowała się poza szkołą, w osobnym budynku[4].

Historia

Budynek dawnej szkoły ewangelickiej od strony ul. Przyjaznej

Budynek szkoły ewangelickiej powstał wraz z całym osiedlem patronackim Giszowiec[2] z inicjatywy ówczesnego dyrektora generalnego spółki Georg von Giesches ErbenAntona Uthemanna. Został on zaprojektowany przez Georga i Emila Zillmannów z Charlottenburga koło Berlina[3]. Oddano go do użytku w 1907 roku[4]. Szkoła ewangelicka w budynku specjalnie do tego przeznaczonym przy ówczesnej ulicy Bergtalstraße (obecnie ulica Działkowa) została powołana 1 kwietnia 1917 roku. W pierwszym roku działalność uczęszczało do niej 11 dzieci[5].

Budynek szkoły ewangelickiej był jednym z trzech obiektów na obszarze dworskim Giszowiec, gdzie zorganizowano plebiscyt 20 marca 1921 roku[6]. W latach międzywojennych dalej funkcjonowała w budynku szkoła ewangelicka. Dzieci uczyły się wówczas w dwóch oddziałach – polskim i niemieckim, a także miały osobnych nauczycieli. W 1937 roku szkołę ewangelicką zlikwidowano[7]. W budynku 4 lutego 1926 roku rozpoczęła działalność ochronka, do którego uczęszczało początkowo 80 dzieci. W późniejszym czasie przeniesiono je do szkoły powszechnej nr 6[8].

W budynku szkoły ewangelickiej organizowano spotkania stowarzyszeń ewangelickich. 25 lutego 1934 roku odbyło się tu zebranie założycielskie Towarzystwa Polaków Ewangelików. Liczyło ono wówczas 70 członków. 6 września 1934 roku odprawiono w sali zborowej pierwsze nabożeństwo ewangelickie po polsku[9]. W czasie II wojny światowej, w latach 1940–1942 mieszkał w budynku działacz NSDAP i dyrektor szkoły w Giszowcu – Robert Pormann[4].

Po II wojnie światowej, w związku z potrzebą powstania nowej parafii rzymskokatolickiej w Giszowcu, jedną z propozycji na zorganizowanie tymczasowego kościoła, wysłana pismem przez ks. Alfonsa Tomaszewskiego do Katowickiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego w dniu 24 września 1945 roku, było urządzenie kaplicy w budynku dawnej szkoły ewangelickiej[10]. W budynku działało po II wojnie światowej przedszkole. W latach 50. XX wieku przeniesiono je do dawnej willi dyrektora kopalni Giesche[11].

Piętro budynku zostało zajęte przez nauczycieli, a z powodu problemów z salami lekcyjnymi w budynku dawnej szkoły katolickiej, na parterze urządzono ponownie sale lekcyjne, w tym pracownię biologiczna[4]. Po przeniesieniu Szkoły Podstawowej nr 54 do budynku przy ul. Wojciecha we wrześniu 1978 roku[12], sale klasowe przekształcono w mieszkania. Budynek ten obecnie nadal pełni funkcje mieszkalne[4].

Przypisy

  1. Narodowy Instytut Dziedzictwa: Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków. Województwo śląskie. www.nid.pl. [dostęp 2020-11-04]. (pol.).
  2. a b Tofilska 2016 ↓, s. 30.
  3. a b Tofilska 2016 ↓, s. 28.
  4. a b c d e f g Paweł Grzywocz: Dawna szkoła ewangelicka. www.giszowiec.info. [dostęp 2020-11-09]. (pol.).
  5. a b Tofilska 2016 ↓, s. 45.
  6. Tofilska 2016 ↓, s. 63.
  7. Tofilska 2016 ↓, s. 87.
  8. Tofilska 2016 ↓, s. 88.
  9. Tofilska 2016 ↓, s. 97.
  10. Tofilska 2016 ↓, s. 164.
  11. Tofilska 2016 ↓, s. 153.
  12. Tofilska 2016 ↓, s. 151.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Katowice location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokacyjna miasta Katowice. Punkty graniczne mapy:
  • N: 50.30 N
  • S: 50.125 N
  • W: 18.885 E
  • E: 19.125 E
Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Katowice Giszowiec.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC BY-SA 2.5
Katowice-Giszowiec 175.jpg
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice-Giszowiec. Ulica Działkowa. Dawna szkoła ewangelicka
Katowice-Giszowiec 176.jpg
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice-Giszowiec. Ulica Działkowa. Dawna szkoła ewangelicka