Budynki w zespole dawnej kopalni Preussen

Budynki w zespole dawnej kopalni Preussen[1]
Symbol zabytku nr rej. A/486/2017 oraz A/487/2017 z 22 marca 2017[1]

Budynek maszyny wyciągowej szybu Zachodniego (2012)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Bytom-Miechowice

Adres

ul. Szyb Zachodni[2][1]

Typ budynku

nadszybie, budynek maszyny wyciągowej

Styl architektoniczny

historyzm[2]

Ukończenie budowy

1908

Pierwszy właściciel

Preussengrube AG

Położenie na mapie Bytomia
Mapa konturowa Bytomia, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Budynki w zespole dawnej kopalni Preussen”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Budynki w zespole dawnej kopalni Preussen”
Ziemia50°21′06,2″N 18°49′00,4″E/50,351722 18,816778

Budynki w zespole dawnej kopalni Preussen – budynki nadszybia szybu wentylacyjnego i maszyny wyciągowej z 1908 roku, w Bytomiu, wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego[1].

Zabytkowe budynki wentylacyjnego szybu Zachodniego wybudowane w stylu historyzmu należały do zlikwidowanej kopalni węgla kamiennego Miechowice w Bytomiu.

Historia

Wieża wyciągowa (nieistniejąca) i zabudowania szybu Zachodniego
Nadszybie szybu Zachodniego (2017)

Wentylacyjny i zjazdowy[3] szyb Zachodni kopalni węgla kamiennego Preussen, która rozpoczęła wydobycie w 1905 roku[4] rozpoczęto głębić w 1906 roku w celu zapewnienia wentylacji północnego pola wydobywczego[5]. 11 stycznia 1908 roku osiągnięto głębokość 122,6 metra. W 1909 roku jego drążenie do 257 metrów głębokości zostało zakończone[6]. Przepływ powietrza pierwszym wydechowym[7] szybem wentylacyjnym kopalni[6] uzyskano w grudniu 1909 roku[6]. W 1910 roku oddano do użytku budynek maszyny wyciągowej[2], nadszybia i dom dla pracowników dozoru. Budynki wzniesiono w stylu historyzmu, obecnie są one otoczone lasem[2]. Zamontowano wentylator firmy Capell o wydajności 3000 m³ na minutę[8], oraz elektryczny kompresor o wydajności 4000 m³ na godzinę[9]. Aby połączyć szyb z poziomem 370 m wybito pozostałe 113 metrów poprzez nadsięwłom o wielkości 2×2 metry z tegoż poziomu, prace te zakończono w 1914 roku[3].

Na poziomie 150 m zostało zabudowane źródło wody słodkiej, utworzone w celu awaryjnego zapewnienia wody przemysłowej dla kopalni[10]. W lipcu 1944 roku jego wydajność wynosiła 1600 litrów na minutę; woda ta była wykorzystywana do picia, pracy kotłowni i łaźni[11].

W czasie II wojny światowej w barakach położonych w pobliżu szybu przetrzymywano jeńców wojennych[12].

W 1945 roku w barakach przy szybie zakwaterowano robotników z kopalni węgla kamiennego Flora, którzy powiększyli skład załogi kopalni Miechowice[13].

W 1939 roku zgłębiono szyb do poziomu 720 m[14].

Szyb został wyłączony z systemu wentylacyjnego kopalni w 1965 roku, co umożliwiło likwidację jego filara ochronnego; w tym samym roku uruchomiono nowy wentylacyjno-podsadzkowy szyb Ignacy[15].

Z oryginalnych zabudowań zachowały się: budynek maszynowni, jeden z budynków pomocniczych oraz dwa baseny. Nie przetrwała wieża wyciągowa i pobliskie budynki mieszkalne[12].

W pobliżu dawnych zabudowań szybu mieści się zakład murarsko-betoniarski[16] oraz przedsiębiorstwo skupujące surowce wtórne[17].

Przypisy

  1. ↑ a b c d Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022, s. 25 [dostęp 2017-08-28].
  2. ↑ a b c d Śląsk 2006 ↓.
  3. ↑ a b Dybeł i Hebliński 2002 ↓, s. 421.
  4. ↑ Dybeł i Hebliński 2002 ↓, s. 322.
  5. ↑ Dybeł i Hebliński 2002 ↓, s. 351.
  6. ↑ a b c Dybeł i Hebliński 2002 ↓, s. 323.
  7. ↑ Dybeł i Hebliński 2002 ↓, s. 350.
  8. ↑ Dybeł i Hebliński 2002 ↓, s. 353.
  9. ↑ Dybeł i Hebliński 2002 ↓, s. 326–327.
  10. ↑ Dybeł i Hebliński 2002 ↓, s. 329.
  11. ↑ Dybeł i Hebliński 2002 ↓, s. 376.
  12. ↑ a b Kubacz ↓.
  13. ↑ Dybeł i Hebliński 2002 ↓, s. 384.
  14. ↑ Dybeł i Hebliński 2002 ↓, s. 422.
  15. ↑ Dybeł i Hebliński 2002 ↓, s. 425.
  16. ↑ Zakład murarsko-betoniarski. krs-online.com.pl. [dostęp 2017-08-28].
  17. ↑ Sortmet. Skup surowców wtórnych. Sortmet. [dostęp 2017-08-28].

Bibliografia

  • Tadeusz Dybeł, Józef Hebliński: Historia Miechowic i kronika kopalni „Miechowice” (reprint wydania z 1988 roku). W: Historia KWK „Bobrek”. Józef Hebliński (red.). Bytom: Zakład Górniczy „Bytom III”, 2002.
  • Adam Kubacz: Kopalnia Preussengrube (potem Miechowice) 1900-2005. Bractwo Gwarków Związku Górnośląskiego. [dostęp 2017-08-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-28)].
  • Zabytki sztuki w Polsce: Śląsk. opieka nauk. Ernst Badstübner et al.; red. merytoryczna Sławomir Brzezicki i Christine Nielsen ; współpr. Grzegorz Grajewski i Dietmar Popp ; red. językowa Marcin Grabski, Olga Rutkowska; tł. Barbara Ilkosz i Teresa Szymczyk. Warszawa: Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, 2006, s. 183. ISBN 83-922906-1-5.

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Szyb Zachodni shaft coal mine Miechowice Bytom.jpg
Wieża wyciągowa wentylacyjnego szybu Zachodniego Kopalni Węgla Kamiennego Miechowice (Preußengrube) w Miechowicach, Bytom.
Bytom location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map of Bytom, Poland
Ta mapa of Bytom została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
Bytom Szyb Zachodni shaft house 2017.jpg
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
budynek nadszybia Szybu Zachodniego KWK Miechowice w Bytomiu, ul. Szyb Zachodni