Buk Anton

buk Anton
POL Pomnik Przyrody.svg pomnik przyrody ustanowiony 2 stycznia 1996 roku
Ilustracja
Anton (na drugim planie) i Antonek (z przodu) na placu Pod Lipami w połowie 2020 roku
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Lokalizacja

Katowice

Nazwa systematyczna

Fagus sylvatica L.

Obwód

345 cm

Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, po prawej znajduje się punkt z opisem „buk Anton”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „buk Anton”
Ziemia50°13′18,4″N 19°03′57,7″E/50,221778 19,066028

Buk Anton – pomnik przyrody na placu Pod Lipami w Katowicach, w środkowej części osiedla patronackiego oraz jednostki pomocniczej Giszowiec. Jest to drzewo z gatunku buk zwyczajny (Fagus sylvatica L.)[1] o pierśnicy 345 cm[2]. Został on ustanowiony pomnikiem przyrody na podstawie rozporządzenia Wojewody Katowickiego z dnia 2 stycznia 1996 roku[3].

Historia

Buk Anton w 2010 roku (po prawej)
Tablice upamiętniające zdobycie II miejsca w konkursie na Drzewo Roku 2011 i nadanie imienia Anton

Buk Anton znajduje się na centralnym placu powstałego w latach 1907–1910 roku osiedla patronackiego Giszowiec. Samo zaś drzewo zostało posadzone w 1907 roku[4]. 2 stycznia 1996 roku buk został ustanowiony pomnikiem przyrody[3].

W 2010 roku w szkołach na terenie Giszowca zorganizowano konkurs na nazwę pomnikowego buku. W rezultacie wybrano imię Anton[2]. Nawiązuje to do inicjatora budowy osiedla i ówczesnego dyrektora generalnego spółki Georg von Giesches Erben – Antona Uthemanna[5]. W tej okazji wmurowano pamiątkową tablicę, którą później skradziono. Została ona w późniejszym czasie odnaleziona przez jednego z mieszkańców[2].

Uczniowie ze Szkoły Podstawowej nr 51 zgłosiły Antona do konkursu na Drzewo Roku, organizowanego przez Klub Gaja[6]. Plebiscyt ten rozpoczął się 1 czerwca 2011 roku. Po blisko dwóch tygodniach Anton był faworytem do wygrania konkursu[7]. Ostatecznie, buk Anton zdobył w 2011 roku drugie miejsce w konkursie na Drzewo Roku 2011. Uzyskał on wówczas 3170 głosów[8].

Anton w 2015 roku zaczął obumierać. Zakład Zieleni Miejskiej w Katowicach rozpoczął prace ratunkowe drzewa, dostarczające nawozy i składniki mineralne[4]. Wykonano również specjalne zastrzyki celem jego wzmocnienia, lecz te działania nie pomogło bukowi[9]. Według zleconych ekspertyz, podłoże pod którym rośnie buk nie jest dla niego odpowiednie, a także jest skażone jest wieloma minerałami[4].

Anton ostatecznie nie został całkowicie ścięty, lecz zostały usunięte jedynie suche gałęzie, będące zagrożeniem dla przechodzących pod nim przechodniów[10].

Dnia 25 października 2016 roku dzieci ze Szkoły Podstawowej nr 51 oraz Miejskiego Przedszkola nr 59, w ramach inauguracji Święta Drzewa w Giszowcu zorganizowały akcję posadzenia obok pomnikowego Antona nowego drzewa – buka Antonka. Antonek miał wówczas 10 lat. Anton i Antonek nadal pozostają miejscem spotkań mieszkańców Giszowca[9].

Przypisy

  1. ↑ Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska: Pomnik przyrody. Buk pospolity (Buk zwyczajny) - Fagus sylvatica (pol.). crfop.gdos.gov.pl. [dostęp 2020-11-12].
  2. ↑ a b c Beata Pałyga-Zamlewska (red.), Drzewo Roku, Wilkowice: Klub Gaja, 2011, s. 6, ISBN 978-83-61608-80-6 (pol.).
  3. ↑ a b ROZPORZĄDZENIE Nr 2/96 WOJEWODY KATOWICKIEGO z dnia 2 stycznia 1996 r. w sprawie wprowadzenia ochrony indywidualnej w drodze uznania za pomniki przyrody pojedynczych tworów przyrody ożywionej i nieożywionej, na terenie gmin: Tworóg, Kuźnia Raciborska, Pilica oraz miast: Gliwice i Katowice, Dziennik Urzędowy Województwa Katowickiego, 1996, poz. 2 (pol.).
  4. ↑ a b c Ponadstuletni buk Anton umiera. Drzewo nie zostanie jednak ścięte (pol.). katowice.wyborcza.pl, 2015-05-20. [dostęp 2020-11-12].
  5. ↑ Joanna Tofilska, Giszowiec. Monografia historyczna, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2016, s. 28, ISBN 978-83-64356-19-3.
  6. ↑ Buk Anton obumiera. Będzie miał następcę - Antonka (pol.). katowice.naszemiasto.pl, 2016-10-24. [dostęp 2020-11-12].
  7. ↑ Telewizja Polska: Buk „Anton” faworytem w konkursie na Drzewo Roku (pol.). katowice.tvp.pl, 2011-06-13. [dostęp 2020-11-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-16)].
  8. ↑ Klub Gaja: Drzewem Roku w konkursie Klubu Gaja został dąb Grot z Dęblina! (pol.). swietodrzewa.pl. [dostęp 2020-11-12].
  9. ↑ a b Justyna Przybytek: Ponad 100-letni buk Anton z Giszowca ma młodszego brata - Antonka (pol.). katowice.naszemiasto.pl, 2016-10-25. [dostęp 2020-11-12].
  10. ↑ Klub Gaja: BUK ANTON UMIERA (pol.). swietodrzewa.pl. [dostęp 2020-11-12].
Przyroda Katowic
Parki
Kompleksy rekreacyjne
Użytki ekologiczne
Rezerwaty
Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe
Lasy i pomniki przyrody
Przyroda nieożywiona

Herb Katowic

Media użyte na tej stronie

Katowice location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokacyjna miasta Katowice. Punkty graniczne mapy:
  • N: 50.30 N
  • S: 50.125 N
  • W: 18.885 E
  • E: 19.125 E
Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Green pog.svg
Shiny green button/marker widget.
Katowice-Giszowiec 072.jpg
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice - Giszowiec. Plac Pod Lipami. Buk Anton
GISZOWIEC. AB-004.JPG
Autor: Antekbojar, Licencja: CC0
Tablica upamiętniająca nadanie imienia wiekowemu bukowi.
POL Pomnik Przyrody.svg
WZÓR TABLICY INFORMUJĄCEJ O NAZWIE POMNIKA PRZYRODY BĘDĄCEGO POJEDYNCZYM TWOREM PRZYRODY ŻYWEJ LUB NIEOŻYWIONEJ (Dziennik Ustaw z 21 grudnia 2004 Nr 268 poz. 2665)
Plac Pod Lipami - buk.JPG
Autor: Ewkaa, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Plac Pod Lipami w Giszowcu - od lewej Karczma Śląska, po prawej widoczny zabytkowy buk.