Bukowsko
Artykuł | 49°28′49″N 22°03′47″E |
---|---|
- błąd | 39 m |
WD | 49°30'N, 22°4'E, 49°30'N, 22°7'E |
- błąd | 2335 m |
Odległość | 2333 m |
wieś | |
Centrum Bukowska | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2021) | 1917[1] |
Strefa numeracyjna | 13 |
Kod pocztowy | 38-505[2] |
Tablice rejestracyjne | RSA |
SIMC | 0346543[3] |
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
49°28′49″N 22°03′47″E/49,480278 22,063056 | |
Strona internetowa |
Bukowsko – wieś (w latach 1748–1934 miasto), siedziba gminy Bukowsko w powiecie sanockim województwa podkarpackiego[3][4]. Leży nad potokiem Bukowiec oraz Sanoczek w dorzeczu Sanu, 16 km na południowy zachód od Sanoka, na Pogórzu Bukowskim.
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Bukowsko. W latach 1975–1998 miejscowość należała do województwa krośnieńskiego.
Wieś położona jest przy drodze wojewódzkiej nr 889 z Sieniawy, przez Nowotaniec do Szczawnego. 17 km od drogi krajowej nr 28. Najbliższe przejścia graniczne przez Radoszyce drogą 892 na Słowację – 21 km (przejście drogowe – pojazdy do 7,5t). Nazwa wsi pochodzi od polskiej lub ukraińskiej nazwy buka. Najstarsze zapisane nazwy miejscowości Bukowsko to: Bucowsko, Bvkowsko (XV wiek), Bukosko (1785); w brzmieniu ukraińskim: Bukivs’ko (1851); w brzmieniu łemkowskim: Butiwsko, Bukowsko, Bukisko, w jęz. jid. בוקאווסק Bikofsk. Na radzieckich mapach woj. z okresu II. w.ś. jako Буковско.
|
|
Części wsi
SIMC | Nazwa | Rodzaj |
---|---|---|
0346550 | Brogówka | część wsi |
0346566 | Łazy | część wsi |
0346572 | Miasteczko | część wsi |
0346589 | Nędze | część wsi |
0346595 | Sanoczki | część wsi |
Historia
W dokumentach z 1361 i 1468 roku miejscowość wzmiankowana jako Bukowsko Inferius. Pierwszymi odnotowanymi sołtysami bukowskimi byli Johannes scultenus de Bukowsko, a następnie Janek scultelo w 1436 roku. Od 1435 roku Piotr ze Zboisk, Petrus de Boyska, Petrus de Tyrawa, ożeniony z Małgorzatą, 1434–1465 chorąży sanocki, właściciel Zboisk, Wolicy, Bełchówki i Zahoczewia, dziedziczył też Bukowsko następnie dobra te zostaną skasowane za opieszałości wojenne. Przed 1468 rokiem wieś została zaludniona przez schizmatyków, którzy w następnych latach powrócili do wiary katolickiej. Od 1477 roku wieś znalazła się w dobrach które dzierżawili Jan Herburt z Felsztyna i Odnowa, następnie jego syn Piotr Herburt Felsztyński, a następnie wnuk Mikołaj Herburt Odnowski z Felsztyna wojewoda sandomierski.
We wsi zamieszkiwała w XV wieku ludność w przewadze polska. W okresie reformacji Bukowsko sprzyjało braciom polskim i było jednym ze znaczniejszych ośrodków reformacji w regionie. W XVIII i XIX wieku było niewielkim miasteczkiem. Przed 1716 rokiem pomiędzy dolną a górną częścią wsi została lokowana osada targowa, która dała następnie początek osadzie małomiasteczkowej i miastu. Do 1772 roku miasteczko należało administracyjnie do ziemi sanockiej województwa ruskiego w I Rzeczypospolitej.
Po I rozbiorze Polski znalazło się w cyrkule leskim, a następnie w sanockim. Po reformie administracyjnej w 1864 roku Bukowsko było siedzibą powiatu sądowego w Galicji. W połowie i pod koniec XIX wieku właścicielką posiadłości tabularnej w Bukowsku była (dożywotnio) Agnieszka Rylska[5][6]. W 1911 właścicielem tabularnym był Kazimierz Rodkiewicz[7].
W okresie wojny mieścił się w Bukowsku sztab niemieckich wojsk okupacyjnych gen. Würtza. W tym też czasie Bukowsko przynależało do placówki nr IV w Nowotańcu, podległej Komendzie Obwodu AK w Sanoku. Łącznie w latach 1940–1944 w wyniku zbrodni niemieckich, przy częstym udziale kolaborantów ukraińskich (donosy, aresztowania przez Ukraińską Policję Pomocniczą), zginęło 36 polskich mieszkańców Bukowska[8]. Bukowsko było następnie palone przez oddziały UPA trzy razy: w marcu, kwietniu i listopadzie 1946 roku. W 1946 roku Bukowsko, po prawie 200 latach, utraciło prawa miejskie.
Religie i wyznawcy
Katolicy obrządku łacińskiego
W Bukowsku od 1748 roku znajduje się parafia rzymskokatolicka pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. Parafia obejmowała swoim zasięgiem do 1947 roku, m.in. miejscowości: Bukowsko, Wolica, Wola Piotrowa, Wisłok, Bełchówka, Wisłok Wielki, Przybyszów, Płonna, Czystogarb, Smolnik, Osławica, Wysoczany, Turzańsk, Wola Michowa.
Protestanci
W okresie reformacji miejscowość była ośrodkiem kalwinizmu, a następnie ok. 1653 roku, braci polskich; (1558–1721 koniec III wojny północnej). Od lat 60. XX wieku na terenach ościennych rozwija się protestancka Ewangeliczna Wspólnota Zielonoświątkowa.
Upamiętnienia
- Pomnik Józef Piłsudskiego, odsłonięty 3 maja 1936[9]. Po ataku słowackim na Polskę w 1939 honory przed pomnikiem oddał Minister obrony Słowacji Ferdinand Čatloš[10]. Pomnik nie istnieje[11].
- Pomnik Walczącym o Niepodległość Polski
Osoby związane z miejscowością
- Zbigniew Sienieński (zm. 1567/1568) – kasztelan sanocki
- Krzysztof Ossoliński – wojewoda sandomierski
- Franciszek Maksymilian Ossoliński – marszałek Sejmu
- Józef Kanty Ossoliński – wojewoda wołyński
- Honorowi obywatele
- Jan Haszczyc (sędzia, 1867)[12]
- Aleksander Mniszek-Tchorznicki[13]
- Leon Studziński[14]
- Feliks Kiryk (2011)
- Ofiary zbrodni katyńskiej
- kpt. Wojciech Bursa ur. 1895, Bukowsko – zam. 1940, Katyń
- przod. Stanisław Chorążek ur. 1893, Lwów – zam. 1940, Kijów (od 1935 komendant posterunku Policji Państwowej w Bukowsku)
- post. Stanisław Kowalik ur. 1893, Bukowsko – zam. 1940, Miednoje
- post. Władysław Wilecki ur. 1911, Bukowsko – zam. 1940, Miednoje
- por. Jerzy Skoczyński ur. 1906, Bukowsko – zam. 1940, Katyń
- kpt. Andrzej Drozd, ur. 1895, Bukowsko – zam. 1940, Charków
- ppor. Jan Krawiec, ur. 1909, Bukowsko – zam. 1940 Charków
- ppor. Adam Orlik, ur. 1902, Bukowsko – zam. 1940, Katyń
Atrakcje
Farma Wiatrowa Bukowsko-Nowotaniec
Zobacz też
- Cmentarz żydowski w Bukowsku
- Miejscowości w Polsce pozbawione praw miejskich
- Pogórzanie wschodni
Bibliografia
- Akta Grodzkie i Ziemskie
- prof. Adam Fastnacht, Osadnictwo Ziemi Sanockiej w latach 1340–1650, Wrocław 1962
- prof. Adam Fastnacht, Słownik Historyczno-Geograficzny Ziemi Sanockiej w Średniowieczu
- prof. Feliks Kiryk, Zarys dziejów Bukowska do 1795
- Rocznik Sanocki t. I 1963 i t. II 1967 i 2006 zob. Feliks Kiryk
- A. Zielecki. Bukowsko w okresie autonomii Galicji, [w:] Ojczyzna bliższa i dalsza. Studia historyczne ofiarowane Feliksowi Kirykowi w sześćdziesiąta rocznicę urodzin. Kraków 1993. s. 243–258
- Jan Radożycki, Aby o nich nie zapomniano, Szczecin 2007
Przypisy
- ↑ Raport o stanie gminy Bukowisko za 2020 rok, Biuletyn Informacji Publicznej, Urząd Gminy Bukowisko, 21 maja 2021 [dostęp 2021-07-23] (pol.).
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 106 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 27.
- ↑ Tadeusz Pilat: Skorowidz dóbr tabularnych w Galicyi z Wielkiem Ks. Krakowskiem. Lwów: 1890, s. 24.
- ↑ Skorowidz powiatu sanockiego : wydany na podstawie dat zebranych w roku 1911. Sanok: 1911, s. 4.
- ↑ Szczepan Siekierka , Henryk Komański , Krzysztof Bulzacki , Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939-1947, Wrocław: Wydawnictwo Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 938–940, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897 .
- ↑ Maria Łapiszczak, Borys Łapiszczak: Ziemia Sanocka na dawnej pocztówce i fotografii. Cz. III. Sanok: Poligrafia, 2002, s. 16. ISBN 83-915388-1-8.
- ↑ (Fotographie). „Kleine Volks-Zeitung”. Nr 262, s. 3, 23 września 1939.
- ↑ Wizyta Prezydenta RP Andrzeja Dudy w Gminie Bukowsko. bukowsko.pl, 2020-05-18. [dostęp 2021-03-19].
- ↑ Kronika. „Gazeta Lwowska”. Nr 288, s. 2, 12 grudnia 1867.
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1911. Lwów: Prezydyum C.K. Namiestnictwa, 1911, s. 91.
- ↑ Kronika. Zmarli. „Nowa Reforma”, s. 3, Nr 503 z 8 listopada 1914.
Linki zewnętrzne
- Bukowsko, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 471 .
- Bukowsko, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 273 .
- Gminny Portal internetowy
- Bukowsko na mapie Beskidu Niskiego
- Historia Żydów w Bukowsku na portalu Wirtualny Sztetl
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podkarpackie Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 50.9 N
- S: 48.95 N
- W: 21.03 E
- E: 23.66 E
Flaga województwa podkarpackiego
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
Bukowsko (Sanok County) village burned down by Ukrainian Insurgent Army on 1946.
Bukowsko (Sanok County) village burned down by Ukrainian Insurgent Army on 1946.
Bukowsko (Sanok County) village burned down by Ukrainian Insurgent Army on April 1946.
Bukowsko (Sanok County) village burned down by Ukrainian Insurgent Army on April 1946.
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Bukowsku
mapa katastralna Bukowska, rok 1906 Galicja
Market Square in Bukowsko
Market Square in Bukowsko
Autor: Silar, Licencja: CC BY-SA 3.0
Folk festival in Bukowsko.
Autor: unknown, Licencja: CC BY-SA 2.5
Bukowsko main square (parish, bank, cultural club and civil office)