Bulla wrocławska

Podobizna oryginału bulli, opublikowana w 1907.

Bulla wrocławska – bulla wydana prawdopodobnie 23 kwietnia 1155 przez papieża Hadriana IV dla diecezji wrocławskiej potwierdzająca jej uposażenie.

Dokument został po raz pierwszy opublikowany w 1858 z kopii przez Wattenbacha^[1]. Następnie był przedrukowywany z różnych kopii jeszcze kilkukrotnie^[1]. Oryginał odnalazł dyrektor archiwum ks. Josef Jungnitz w 1905^[2]. Dokument ten znajdował się w zasobach Archiwum Archidiecezjalnego we Wrocławiu. Dokument zaginął w 1945. Do czasu zaginięcia bulla była najstarszym zachowanym w oryginale dokumentem śląskim^[1].

Data wystawienia bulli budzi kontrowersje – w oryginale podana jest data 23 kwietnia 1154, jednak Hadrian IV został wybrany papieżem dopiero 4 grudnia 1154^[1]. Data została wpisana w pozostawioną w tekście lukę tym samym charakterem pisma, ale nieco innym atramentem^[3]. Dlatego też przypuszcza się, że w dokumencie mogła nastąpić pomyłka co do roku^[2]. Możliwe są jednak też inne wyjaśnienia, np. że redakcja konceptu bulli miała miejsce jeszcze za pontyfikatu Anastazego IV^[2].

W bulli zapisano ponad 50 polskich nazw osób i miejsc, dlatego też bywa nazywana Srebrną bullą śląską (w nawiązaniu do Bulli gnieźnieńskiej określanej jako złota bulla języka polskiego)^[4][5]. Stanowi też jeden z najstarszych zabytków języka polskiego na Śląsku^[4].

Bulla wrocławska jest często mylona z inną bullą wydaną przez Hadriana IV 18 kwietnia 1155 r. dla klasztoru w Czerwińsku, która znajduje się w zasobach Archiwum Akt Dawnych w Warszawie.

Przypisy

Bibliografia

• Elżbieta Gondek. Najcenniejsze śląskie książki. „Pomagamy sobie w pracy. Opolski kwartalnik informacyjno-metodyczny”. Rocznik XLX nr 3, s. 42–55, 2006. 
• Karol Maleczyński. Uwagi nad bullą papieża Hadriana IV dla biskupstwa wrocławskiego opatrzoną datą 23 IV 1154. „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”. Rocznik XIV nr 3, s. 269–288, 1959. 
• Józef Mandziuk: Historia Kościoła katolickiego na Śląsku. T. 1. Cz. 1. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2003, s. 111–113. ISBN 83-7072-286-5.
• Bogdan Walczak: Zarys dziejów języka polskiego. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1999. ISBN 83-229-1867-4.

Linki zewnętrzne

• Pełny tekst bulli z komentarzem i przypisami w języku niemieckim w "Darstellungen und Quellen zur schlesischen Geschichte. Bd. 3. Studien zur schlesischen Kirchengeschichte" ss. 175-178. [w:] Dolnośląska Biblioteka Cyfrowa [on-line]. www.dbc.wroc.pl. [dostęp 2011-09-07]. (pol.).