Burzyk śródziemnomorski

Burzyk śródziemnomorski
	Puffinus yelkouan
	(Acerbi, 1827)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	rurkonose
Rodzina	burzykowate
Rodzaj	Puffinus
Gatunek	burzyk śródziemnomorski
Synonimy
	Procellaria Yelkouan Acerbi, 1827
	Procellaria Yelkouan Acerbi, 1827
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie

Burzyk śródziemnomorski^[4] (Puffinus yelkouan) – gatunek średniego ptaka oceanicznego z rodziny burzykowatych (Procellariidae), zamieszkujący Morze Śródziemne. Późnym latem może pojawiać się na Atlantyku. Do Polski nie zalatuje. Jest narażony na wyginięcie.

Taksonomia

Taksonomia budzi kontrowersje. Do niedawna uznawany za podgatunek burzyka północnego (jako Puffinus puffinus yelkouan). Niektórzy systematycy uznają burzyka balearskiego (Puffinus mauretanicus) za podgatunek burzyka śródziemnomorskiego^[4], inni klasyfikują je jako dwa odrębne gatunki^[2]^[5].

Charakterystyka

Cechy gatunku: Obie płci ubarwione jednakowo. Wierzch ciała rdzawobrązowy, spód białawy. Spód skrzydeł ciemniejszy niż u podobnego burzyka północnego, ale jaśniejszy niż u burzyka balearskiego. Sylwetka krótka w kształcie cygara, skrzydła wąskie o ostrych końcach. Dziób ciemny. Lata nisko nad powierzchnią wody, z rzadka uderzając skrzydłami. W locie sylwetka przypomina krzyż, a końce nóg wystają poza krawędź ogona.
Wymiary średnie: długość ciała ok. 33–38 cm
rozpiętość skrzydeł 80–89 cm
masa ciała ok. 350–460 g

Ekologia i zachowanie

Biotop: Gniazduje na wyspach, a poza okresem lęgowym przebywa na otwartym morzu.
Gniazdo: Na wysepkach i klifach w wykopanej przez siebie norze (do 1,5 m głębokości), odwiedzanej wyłącznie w nocy, aby uniknąć wykrycia przez duże mewy mogące pożreć młode. Gnieździ się kolonijnie.
Jaja: Jedno jajo w zniesieniu.

Jajo z kolekcji muzealnej

Wysiadywanie, pisklęta: Jajo wysiadywane jest przez okres 47–55 dni przez obydwoje rodziców. Pisklęta opuszczają gniazdo po 60–70 dniach.
Pożywienie: Drobne ryby, głowonogi i inne zwierzęta.

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2012 roku uznaje burzyka śródziemnomorskiego za gatunek narażony (VU – Vulnerable); wcześniej, od 2008 roku klasyfikowano go jako gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Threatened), a od 2000 jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy^[3].

IUCN od 2000 roku traktuje burzyka balearskiego (P. (y.) mauretanicus) jako odrębny gatunek, a od 2004 roku klasyfikuje go jako gatunek krytycznie zagrożony^[6].

Przypisy

↑ Puffinus yelkouan, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ ^a ^b Carboneras, C., Jutglar, F. & Kirwan, G.M.: Yelkouan Shearwater (Puffinus yelkouan). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2019. [dostęp 2019-12-29].
↑ ^a ^b Puffinus yelkouan, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Procellariidae Leach, 1820 - burzykowate - Petrels & shearwaters (wersja: 2021-04-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-14].
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Petrels, albatrosses. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-07-14]. (ang.).
↑ Puffinus mauretanicus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2021-07-14] (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Puffinus yelkouan, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[hbwa-2] Carboneras, C., Jutglar, F. & Kirwan, G.M.: Yelkouan Shearwater (Puffinus yelkouan). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2019. [dostęp 2019-12-29].

[iucn-3] Puffinus yelkouan, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Procellariidae Leach, 1820 - burzykowate - Petrels & shearwaters (wersja: 2021-04-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-14].

[ioc-5] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Petrels, albatrosses. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-07-14]. (ang.).

[iucn1-6] Puffinus mauretanicus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2021-07-14] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne