Bydgoskie Zakłady Mięsne

Bydgoskie Zakłady Mięsne
Ilustracja
Fragment hal produkcyjnych przy ul. Witebskiej
Państwo

 Polska

Siedziba

Bydgoszcz

Adres

85-758 Bydgoszcz
ul. Przemysłowa 27

Data założenia

1890, 2009 (ponowne założenie)

Forma prawna

spółka z o.o.

Dyrektor

Anna Szulc

Nr KRS

0000327878

Zatrudnienie

90

Dane finansowe
Przychody

15382000

Kapitał zakładowy

500.000 PLN

brak współrzędnych
Strona internetowa
Dawny budynek administracyjny zakładu przy ul. Jagiellońskiej, od 2006 część kompleksu handlowo-rozrywkowego Focus Mall w Bydgoszczy

Bydgoskie Zakłady Mięsne – bydgoskie przedsiębiorstwo branży spożywczej, producent wyrobów mięsnych i konserw. Jedna ze starszych, czynnych przedsiębiorstw w branży spożywczo-mięsnej w Polsce[1].

Położenie

Przedsiębiorstwo w latach 1890–2006 zajmowało posesję w centrum miasta między ulicami: Jagiellońską, Piotrowskiego, Sieńki i Ogińskiego. Od 2006 r. znajduje się na terenie dzielnicy Siernieczek przy ul. Przemysłowej 27.

Historia

Okres pruski

Przedsiębiorstwo zostało założone w 3 czerwca 1890 jako rzeźnia miejska w Bydgoszczy[2]. Był to pierwotnie zakład komunalny. Powstał w związku z zaostrzeniem przepisów sanitarnych w państwie pruskim, które wymagały wznoszenia rzeźni miejskich, w których dozwolony był usankcjonowany prawnie ubój[3].

Zakład zlokalizowano na ówczesnych wschodnich peryferiach miasta, w pobliżu gazowni miejskiej. Do obu przedsiębiorstw doprowadzono w latach 1892–1893 bocznice kolejowe, które wiodły wzdłuż dzisiejszej ul. Ogińskiego i Jagiellońskiej. Budynki administracyjne zakładu zostały wzniesione w latach 1893–1910 wzdłuż ul. Jagiellońskiej według projektu miejskiego radcy budowlanego Carla Meyera. W 1894 na przyległym do rzeźni od strony zachodniej placu powstała na terenie 2 ha targowica miejska, gdzie handlowano zwierzętami rzeźnymi[4]. Dyrektorem rzeźni magistrat mianował Polaka – lekarza weterynarii Franciszka Fischoedera[2].

Okres międzywojenny

W 1920 przedsiębiorstwo przeszło w polskie ręce, pozostając nadal zakładem komunalnym. Dyrektorem rzeźni i targowicy miejskiej przez cały okres międzywojenny był wykształcony w Berlinie lekarz weterynarii – dr Antoni Albin Kwiatkowski. W rekordowym 1931 roku ubój zwierząt wyniósł 152 tys. sztuk. Na użytek zamieszkałej w Bydgoszczy społeczności żydowskiej w rzeźni dokonywano także uboju rytualnego zwierząt pod nadzorem rabina[2]. W 1924 zakład przejął halę targową przy ulicy Podwale, a w 1928 na terenie przedsiębiorstwa swoją bydgoską filię utworzyło przedsiębiorstwo Bacon Export S.A. z siedzibą w Gnieźnie[2]. W latach 1929–1930 przedsiębiorstwo to wzniosła obok rzeźni przy ul. Piotrowskiego nowoczesną przetwórnię bekonów i smalcu. Rzeźnia wraz z fabryką Konserw Mięsnych Towarzystwem Akcyjnym i „Bacon Export” tworzyła kompleks produkujący na potrzeby rynku lokalnego oraz z przeznaczeniem na wywóz do innych krajów. Przedsiębiorstwo wysyłało w świat bekony, szynki i konserwy w puszkach, wędliny, bite i żywe świnie, drób, jajka, kapustę i ogórki[5].

Sztandarowym produktem Zakładów Mięsnych w Bydgoszczy w okresie międzywojennym był bekon, który był hitem eksportowym wysyłanym do Wielkiej Brytanii[6].

Okres okupacji

W 1939 zakład został skonfiskowany na rzecz niemieckich władz okupacyjnych przez Główny Urząd Powierniczy-Wschód (założony 19 października 1939 przez Hermanna Göringa), którego ekspozytura znalazła się m.in. w Bydgoszczy.

W okresie okupacji niemieckiej rzeźnia miejska wraz z targowicą pozostała zakładem komunalnym. Wszystkie kluczowe decyzje ekonomiczne, finansowe i personalne należały do Zarządu Miejskiego[2]. 26 września 1939 dotychczasowy dyrektor zakładu Albin Kwiatkowski został aresztowany, a w październiku 1939 rozstrzelany prawdopodobnie w Dolinie Śmierci. Nowym dyrektorem został Niemiec Paul Wollschläger. Łącznie rzeźnia z targowicą i halą targową zatrudniała ok. 100 pracowników, z czego ponad 80% była Polakami, posługującymi się językiem niemieckim[2]. Firmę przedsiębiorstwa zmieniono na Fabryka Wyrobów Mięsnych „Nawag”. Przedsiębiorstwo wytwarzało wyroby mięsne na rzecz rynku lokalnego oraz bekony, trwałe wędliny i konserwy na potrzeby Wehrmachtu[7].

Okres PRL

W kwietniu 1945 radzieckie władze wojskowe wpisały zakład na listę 30 obiektów gospodarczych w Bydgoszczy planowanych do objęcia akcją wywozu urządzeń do ZSRR[8]. Wywózek udało się uniknąć po interwencji polskich władz u przedstawiciel Misji Ekonomicznej ZSRR w Warszawie w maju 1945[8]. W latach 1945–1949 zakłady powróciły do nazwy Rzeźnia Miejska. Zatrudniały one wówczas ok. 500 osób i podlegały ministerstwu w Warszawie. Po 1950 struktura organizacyjna zakładów ulegała wielokrotnym zmianom podobnie jak całego polskiego przemysłu mięsnego[9]. W końcu 1954 roku zatrudnienie wynosiło 1370 osób, w tym 460 kobiet[10]:

W latach 60. XX w. dokonano pierwszych poważniejszych, powojennych inwestycji na terenie przedsiębiorstwa[11]. Mimo tego w latach 60. i 70. zakłady w Bydgoszczy notowały najwyższe zużycie techniczne maszyn spośród przedsiębiorstw przemysłu mięsnego w województwie bydgoskim. Z powodu specyficznego zapachu roztaczającego się wokół zakładu w centrum miasta, były one uciążliwe dla mieszkańców[12].

W latach 70. udoskonalano technologię produkcji żywności poprzez jej uszlachetnianie, przedłużanie okresu zdatności do spożycia i wprowadzanie nowych produktów. W 1972 wymieniono urządzenia w związku z wprowadzeniem nowej rodzimej technologii przy produkcji szynek konserwowych[12]. W celu podwyższenia trwałości produktów, wprowadzono ich porcjowanie i pakowanie próżniowe. Ze względów zdrowotnych zrezygnowano z dodawania azotanów przy peklowaniu i rozszerzono zakres przeprowadzanych badań laboratoryjnych. Poprawiono również warunki higieniczne poprzez wprowadzanie automatów produkcyjnych[13].

Okres największej prosperity zakładu przypadł na lata 60.-70. XX w., kiedy w Bydgoszczy działało Okręgowe Przedsiębiorstwo Przemysłu Mięsnego, grupujące 10 zakładów produkcyjnych (m.in. Toruń, Inowrocław, Chojnice, Nakło, Czerniewice, Janowiec, Brodnica, Grudziądz)[3]. W latach 80. XX w. rozpoczęto wznoszenie „kombinatu mięsnego” w Przyłękach. Kompleks ten nie został ukończony z powodu kryzysu gospodarczego.

Od końca lat 40. prowadzono eksport wyrobów. W 1950 za granicę sprzedano około 800 ton pasteryzowanych szynek i łopatek, a w 1955 – około 1030 ton[14]. W latach 60. podjęto eksport o charakterze sentymentalnym do krajów wysoko rozwiniętych gospodarczo, m.in. do sklepów polonijnych w USA, Kanadzie i Wielkiej Brytanii[15]. Do tej kategorii produktów eksportowych zaliczano: bekony, szynki i łopatki i inne szlachetne gatunki mięsa. W dekadzie lat 60. eksportowano ok. 1200 ton produktów mięsnych rocznie[14].

Okres III RP

W 1990 zakłady w Bydgoszczy usamodzielniły się po likwidacji Okręgowego Przedsiębiorstwa Przemysłu Mięsnego. W 1995 zostały przekształcone w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa[9], a akcje wniesione do Narodowych Funduszy Inwestycyjnych w ramach Programu Powszechnej Prywatyzacji[16].

W 1991 bydgoskie zakłady utraciły uprawnienia eksportowe do krajów Unii Europejskiej oraz USA. Z biegiem czasu koniecznością stała się wyprowadzka z centrum miasta oraz budowa nowego, nowoczesnego zakładu. W tej sytuacji w 2006 kierownictwo zakładu sprzedało teren przy ul. Jagiellońskiej pod centrum handlowe, zaś za pozyskane środki finansowe wybudowało od podstaw i wyposażyło nowy zakład przy ul. Przemysłowej (na terenie dawnej gazokoksowni „Polgaz” istniejącej w latach 1967–1990)[3]. Paradoksalnym skutkiem tej inwestycji były kłopoty finansowe i upadłość zakładów w 2008, po 118 latach działalności[17].

W 2009 kilkunastu rolników, byłych dostawców założyło spółkę „Bydgoskie Zakłady Mięsne” i wznowiło produkcję w nowo wyposażonym zakładzie[18]. W tym samym roku zakład wszedł w skład grupy Drobex.

Działalność

Bydgoskie Zakłady Mięsne zajmują się przetwórstwem i konserwowaniem mięsa, chowem materiału rzeźnego, oraz działalnością handlową. Wiodącą działalnością przedsiębiorstwa jest produkcja wędlin wytwarzanych zgodnie ze starymi recepturami. Najbardziej znanymi wyrobami są: Kiełbasa Sucha z Kujaw, Kiełbasa Polska, Wiejska, Parówkowa, Tatrzańska oraz Kiełbasa Biała[1].

Nową linią produktów zakładu są przetwory drobiowe sygnowaną marką „Drobex”[1].

Stara baza Zakładów Mięsnych
Stara baza Zakładów Mięsnych

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c https://web.archive.org/web/20130506044704/http://www.psgaz.pl/onas/oddzialy/zg_bg dostęp 2016-08-23.
  2. ↑ a b c d e f Esman Janusz: Rzeźnia Miejska w Bydgoszczy 1939–1945, [w:] Kronika Bydgoska XXXIV.
  3. ↑ a b c Derenda Jerzy: Zakady Mięsne w Bydgoszczy. [w.] Kalendarz Bydgoski 1999.
  4. ↑ Czachorowski Antoni red.: Atlas historyczny miast polskich. Tom II Kujawy. Zeszyt I Bydgoszcz. Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Toruń 1997.
  5. ↑ Historia Bydgoszczy. Tom II. Część pierwsza 1920-1939: red. Marian Biskup: Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe 1999. ISBN 83-901329-0-7, s. 77–176.
  6. ↑ http://bydgoskiezm.pl/index.html dostęp 2010-12-13.
  7. ↑ Historia Bydgoszczy. Tom II. Część druga 1939–1945: red. Marian Biskup: Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe 2004. ISBN 83-921454-0-2, s. 243.
  8. ↑ a b Polityka władz radzieckich wobec przemysłu bydgoskiego w latach 1945–1946, [w:] Historia Bydgoszczy. Tom III. Część pierwsza 1945-1956. Praca zbiorowa. Bydgoskie Towarzystwo Naukowe Bydgoszcz 2015. ISBN 978-83-60775-44-8, s. 103–126.
  9. ↑ a b Umiński Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik. Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy”, Bydgoszcz 1996.
  10. ↑ Życie gospodarcze miasta 1945-1955, [w:] Historia Bydgoszczy. Tom III. Część pierwsza 1945-1956. Praca zbiorowa. Bydgoskie Towarzystwo Naukowe Bydgoszcz 2015. ISBN 978-83-60775-44-8, s. 199–243.
  11. ↑ Michalski Stanisław red. Bydgoszcz wczoraj i dziś 1945-1980. Państwowe Wydawnictwo Naukowe Warszawa-Poznań 1988. ISBN 83-01-05465-4.
  12. ↑ a b Kamosiński Sławomir, Przemiany w technice i technologii produkcji, [w:] Sławomir Kamosiński, Mikroekonomiczny obraz przemysłu Polski Ludowej w latach 1950–1980 na przykładzie regionu kujawsko-pomorskiego, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2007, s. 75–179, ISBN 978-83-7177-420-1, OCLC 177361790.
  13. ↑ Kamosiński Sławomir, Jakość produkcji, [w:] Sławomir Kamosiński, Mikroekonomiczny obraz przemysłu Polski Ludowej w latach 1950–1980 na przykładzie regionu kujawsko-pomorskiego, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2007, s. 180–234, ISBN 978-83-7177-420-1, OCLC 177361790.
  14. ↑ a b Kamosiński Sławomir, Kierunki i asortyment eksportu, [w:] Sławomir Kamosiński, Mikroekonomiczny obraz przemysłu Polski Ludowej w latach 1950–1980 na przykładzie regionu kujawsko-pomorskiego, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2007, s. 235–258, ISBN 978-83-7177-420-1, OCLC 177361790.
  15. ↑ Długosz Jerzy: Bydgoskie wyroby znane i cenione za granicą, [w:] Kalendarz Bydgoski 1995.
  16. ↑ Dworek Jan: Prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych w Bydgoszczy po 1989 r. [w:] Kronika Bydgoska XVIII.
  17. ↑ http://www.pomorska.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20080715/TEMATDNIA/589587552 dostęp 2010-12-13.
  18. ↑ http://www.pomorska.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20090331/BYDGOSZCZ01/728097799 dostęp 2010-12-13.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Bydg budynki adm rzeźni 2.jpg
Budynki administracyjne dawnej Rzeźni Miejskiej w Bydgoszczy, Carl Meyer 1890-1910
Zakład Transportu Zakładów Mięsnych 02.jpg
Autor: Magiera188, Licencja: CC0
Stara baza Zakładów Mięsnych
Bydgoskie Zakłady Mięsne a.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Bydgoskie Zakłady Mięsne Sp. z o.o. - hale produkcyjne przy ul. Witebskiej
Zakład Transportu Zakładów Mięsnych 01.jpg
Autor: Magiera188, Licencja: CC0
Stara baza Zakładów Mięsnych