Bydgoskie elektrownie wodne

Elektrownia wodna „Smukała”

Elektrownia wodna „Kujawska”

Elektrownia „Mewat” przy jazie Czersko Polskie

Bydgoskie elektrownie wodne – przedsiębiorstwa w Bydgoszczy, wykorzystujące przepływ wód rzeki Brdy do wytwarzania energii elektrycznej.

W 2009 r. działały na obszarze miasta Bydgoszczy trzy^[1] elektrownie wodne na Brdzie, które wytwarzały łącznie 4,5 MW energii elektrycznej: jedna w pobliżu miejsca, gdzie Brda wpływa na obszar administracyjny miasta, druga w centrum, na Wyspie Młyńskiej oraz trzecia w miejscu ujścia Brdy do Wisły. Oprócz tego jedna z elektrowni na Wyspie Młyńskiej już nie istnieje, a na osiedlu Czyżkówko planuje się budowę nowej zapory wraz z elektrownią wodną.

Elektrownia „Smukała”

Największa w Bydgoszczy elektrownia wodna o mocy 3 MW.

Elektrownia „Kujawska” na Wyspie Młyńskiej

Obiekt znajduje się przy ujściu Młynówki do Brdy przy ul. Mennica 2a. Budynek elektrowni powstał w drugiej połowie XIX wieku w miejscu młyna wodnego tzw. kaszarni, a na elektrownię został adaptowany w latach 20. XX wieku. Turbina o mocy 110 kW zasilała domy w okolicach Starego Rynku, nie była jednak powiązana z siecią ogólnomiejską. Wyposażenie siłowni stanowiły dwie turbiny wodne Francisa ustawione pionowo z przekładnią zębatą z zębów drewnianych. Jedna turbina była wykorzystana do napędu urządzeń młyna-kaszarni, druga do napędu generatora zasilającego własne urządzenia młyna^[2].

W 1975 r. ekspertyza techniczna zakładała, że komory turbiny zostaną zabetonowane, a kanał doprowadzający wodę częściowo zasypany. Państwowe Zakłady Zbożowe w latach 90. XX w. ogłosiły przetarg na sprzedaż zrujnowanego budynku. W lipcu 1998 r. właścicielem obiektu stał się przedsiębiorca Jerzy Kujawski, budowniczy elektrowni wodnych na Kaszubach. Doprowadził on do remontu obiektu i zainstalował nowe turbiny. Elektrownię uruchomiono 1 grudnia 1998 r.^[3][4] W latach 2000-2005 wykonano remont elewacji budynków, kapitalny remont trzech turbin oraz dostarczono dwie nowe. Łączna moc elektrowni w 2009 r. wynosi 600 kW i jest w całości przekazywana do Zakładu Energetycznego Bydgoszcz^[2].

W 2009 r. w pomieszczeniach elektrowni otwarto muzeum energetyki. Pierwszą ekspozycję stanowi zabytkowe wyposażenie elektrowni oraz wyeksploatowany i wycofany z użytku sprzęt techniczny. W pomieszczeniach mieszczą się także ekspozycje urządzeń energetycznych oraz duże zbiory odbiorników radiowych z XX wieku (250 szt.) Gromadzone eksponaty mają przypominać historię bydgoskiej energetyki, elektrowni wodnych działających na tym terenie oraz sylwetki osób, które tę historię tworzyły^[5].

Elektrownia „Mewat” w Czersku Polskim

Obiekt znajduje się przy torze regatowym, przy naturalnym ujściu Brdy do Wisły. Pierwsza, niewielką elektrownię wodną wybudowano w latach 1903-1906 przy jazie Czersko Polskie, który służył spiętrzeniu wód rzeki Brdy. Elektrownia produkowała energię potrzebną do oświetlenia budynku technicznego do obsługi jazu i śluz. W takim układzie pracowała do 1965 r. 29 czerwca 1985 r. obiekt przebudowała i uruchomiła ponownie spółka „Mewat”. Była to pierwsza prywatna elektrownia na terenie Zakładu Energetycznego Bydgoszcz. W latach 90. XX w. uruchomiono obok starego obiektu kolejne, dwie małe elektrownie, wobec czego w 2009 r. działały w tym miejscu 3 elektrownie o łącznej mocy 945 kW^[6].

Elektrownie „Mewat” w Czersku Polskim obok wytwarzania energii, oczyszczają mechanicznie wody wpływające z Brdy do Wisły poprzez system krat i czyszczarek mechanicznych, utrzymują stały poziom wody w Brdzie, aż do Śluzy Miejskiej oraz chronią zabytkowy jaz walcowy, odciążając go poprzez przejęcie w normalnych warunkach całego przepływu rzeki. Umożliwiają także awaryjne wyłączenie jazu walcowego z eksploatacji w razie konieczności jego remontu.

Nieistniejąca „centrala elektryczna” na Wyspie Młyńskiej

Obiekt uruchomiono jako pierwszą elektrownię wodną w Bydgoszczy w 1898 r. obok Młyna Rothera, przy jednym z przepustów między Młynówką, a Brdą. W latach 60. XX w. obiekt przestał istnieć wskutek zasypania przepustu. Po elektrowni pozostał tylko mur, przy którym był zamocowany układ kół wodnych.

Planowana elektrownia na Czyżkówku

Od 2005 r. dyskutowana jest w Bydgoszczy sprawa budowy kolejnej elektrowni na Brdzie, poniżej stopnia wodnego Smukała. Inwestycja wzbudza jednak wiele kontrowersji i protestów mieszkańców pobliskiego terenu, nie wiadomo więc, czy zostanie zrealizowana.

Zobacz też

• Bydgoski Węzeł Wodny

Przypisy

Bibliografia

• Bydgoskie elektrownie wodne
• Elektrownie wodne sp. z o.o.. ew.koronowo.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)].