Bydlin

Artykuł

50°22′44.5″N 19°38′46.7″E

- błąd

4 m

WD

50°23'N, 19°39'E, 50°22'48.76"N, 19°38'51.43"E

- błąd

2322 m

Odległość

577 m

Bydlin
wieś
Ilustracja
Szkoła
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

olkuski

Gmina

Klucze

Liczba ludności (2008)

967

Strefa numeracyjna

32

Kod pocztowy

32-310[1]

Tablice rejestracyjne

KOL

SIMC

0214818

Położenie na mapie gminy Klucze
Mapa konturowa gminy Klucze, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Bydlin”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Bydlin”
Położenie na mapie powiatu olkuskiego
Mapa konturowa powiatu olkuskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Bydlin”
Ziemia50°22′44,5″N 19°38′46,7″E/50,379028 19,646306
Kościół św. Małgorzaty w Bydlinie

Bydlinwieś z XII wieku w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim, w gminie Klucze.

Bydlin uzyskał lokację miejską przed 1404 rokiem, zdegradowany po 1530 roku[2]. W 1595 roku wieś położona w powiecie proszowskim województwa krakowskiego była własnością wojewody krakowskiego Mikołaja Firleja[3].

W latach 1954-1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Bydlin, po jej zniesieniu w gromadzie Jaroszowiec. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa katowickiego.

Integralne części wsi

Integralne części wsi Bydlin[4][5]
SIMCNazwaRodzaj
0214824Kresyczęść wsi
0214830Lidwinówkaczęść wsi
0214847Tarnówkaczęść wsi
0214853Zawadkaczęść wsi
0214860Żabiniecczęść wsi

Historia

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1120 roku. Wieś Bydlin była wzmiankowana w 1388 roku jako własność rycerza Niemierzy herbu Strzała (Nemerze de Bidlin), ówczesnego dziedzica okolicznych terenów. W dokumentach od 1404 roku Bydlin wymieniany był jako miasto aż do roku 1530, kiedy to w nieznanych okolicznościach utracił prawa miejskie. Pod koniec XIX na stokach góry zamkowej istniała kopalnia galeny.

Istnienie w Bydlinie zamku (castrum), należącego zapewne do wspomnianego Niemierzy herbu Strzała, poświadczone jest źródłowo od 1400 roku[6]. Budowla ta w swej najstarszej fazie miała postać wysokiego domu (miał przynajmniej trzy kondygnacje naziemne) na rzucie czworoboku o wymiarach 11,40 × 24 m i grubości ścian 2,30 m, z przyporami w narożach oraz w północno-zachodniej elewacji[6]. Całość otoczona była wałami, wkrótce zastąpionymi przez mur obwodowy z budynkiem bramnym[6]. Zamek został w późniejszym czasie przebudowany przez Bonerów na kościół katolicki. W roku 1570-1571 Jan Firlej zamienił go na zbór braci polskich, natomiast jego syn Mikołaj w 1594 r. przywrócił mu charakter świątyni katolickiej i nadał mu wezwanie Świętego Krzyża[7]. W 1655 roku kościół został spalony przez Szwedów. Odbudowany 80 lat później, w XVIII wieku był wielokrotnie dewastowany i grabiony przez wojska przyszłych zaborców; pod koniec tego stulecia został ostatecznie opuszczony.

Zabytki

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[8]:

  • kaplica cmentarna, na XVIII wiecznym cmentarzu parafialnym z 2 połowy XIX wieku;
  • ruiny zamku z końca XIV wieku;
  • młyn wodny, obecnie elektryczny, ul. Olkuska 22, z 1884 roku.

Inne

  • Cmentarz z I wojny światowej na którym pochowano poległych w bitwie pod Krzywopłotami. Są to dwie kwatery na cmentarzu parafialnym. Na jednej pochowano 46 legionistów polskich, na drugiej 78 żołnierzy z armii rosyjskiej i 206 żołnierzy z armii austro-węgierskiej[9]. Polegli tu legioniści spoczywają w zbiorowej mogile na bydlińskim cmentarzu pod siedmiometrowym kamiennym krzyżem. Każdego roku 11 listopada odbywają się tu uroczystości z okazji Święta Niepodległości. Pozostałości linii polskich okopów można jeszcze zobaczyć niedaleko szczytu wzgórza przy drodze do ruin, która zaczyna się po drugiej stronie szosy od bramy cmentarza.

Przez wieś przebiega Szlak Orlich Gniazd oraz Jurajski Rowerowy Szlak Orlich Gniazd.

Wspólnoty wyznaniowe

Przypisy

  1. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 128 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  2. Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 22-23.
  3. Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 110.
  4. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  5. TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  6. a b c Piotr Lasek, Obronne siedziby rycerskie i możnowładcze w czasach Kazimierza Wielkiego [w:] Wielkie murowanie. Zamki w Polsce za Kazimierza Wielkiego. Colloquia Castrensia II, 2019, s.73
  7. Wg tablicy informacyjnej pod zamkiem w Bydlinie (2022 r.)
  8. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021.
  9. J. Pałosz, Śmiercią złączeni. O cmentarzach z I wojny światowej na terenach Królestwa Polskiego administrowanych przez Austro-Węgry, Kraków: Libron, 2012, ISBN 978-83-62196-66-1.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Lesser Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 50.59 N
  • S: 49.07 N
  • W: 18.92 E
  • E: 21.55 E
Wikimedia Community Logo.svg
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
Klucze (gmina) location map.png
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map
Bydlin szkoła DK73.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Bydlin. Szkoła
Powiat olkuski location map.png
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map
Bydlin kościół DK73.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kościół św. Małgorzaty w Bydlinie
POL gmina Klucze COA.svg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to WarX (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY-SA 2.5

Author

  • real name: Artur Jan Fijałkowski
  • pl.wiki: WarX
  • commons: WarX
  • mail: [1]
  • jabber: WarX@jabber.org
  • irc: [2]