Bystrzyca (powiat lubelski)

Bystrzyca

wieś
Zespół dworski w Bystrzycy, obecnie Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	lubelski
Gmina	Wólka
Liczba ludności (2016)	476[1]
Strefa numeracyjna	81
Kod pocztowy	21-411
Tablice rejestracyjne	LLU
SIMC	0393910
Położenie na mapie gminy Wólka Bystrzyca
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Bystrzyca
Położenie na mapie województwa lubelskiego Bystrzyca
Położenie na mapie powiatu lubelskiego Bystrzyca
51°18′34″N 22°42′12″E/51,309444 22,703333

Bystrzyca – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie lubelskim, w gminie Wólka, ok. 10 km od Lublina.

Bystrzyca uzyskała lokację miejską w 1548 roku, zdegradowana po 1582 roku^[2]. Prywatne miasto szlacheckie położone było w drugiej połowie XVI wieku w powiecie lubelskim województwa lubelskiego^[3].

Historia

Według źródeł pochodzących z XIV i XV w., wieś w 1325 nosiła nazwę „Bestritia”, bądź „Bystrzyca Radzibogi”. Wieś nosi taką samą nazwę jak rzeka, nad którą leży – Bystrzyca, a jej herbem jest złote koło umieszczone na niebieskiej, rokokowej tarczy.

W Bystrzycy powstała pierwsza parafia na terenie późniejszej gminy Wólka. Pierwszy pleban, z 1326 roku, nosił imię Paweł, a dziesięcinę oddawały Bystrzycy Turka, Łuszczów, Długie, Sobianowice, Łysaków, Pliszczyn oraz Spiczyn, Jawidz i Kijany.

W 1452 roku w Bystrzycy zbudowano drewnianą kaplicę pw. Wniebowzięcia NMP. Obecny kościół w Bystrzycy pochodzi z lat 1709–1721, powiększono go pod koniec XIX wieku. Warto w nim zobaczyć XVI-wieczny obraz Silencium i XVII-wieczny krzyż umieszczony w kruchcie. W XVII wieku w skład parafii wchodziło aż 18 wsi.

Dobra bystrzyckie należały najpierw do Kijańskich, potem Jeło-Malińskich, a w 1727 roku ich właścicielami, do czasu konfiskaty dóbr dekretem PKWN, została rodzina Rojowskich herbu Cholewa. Wznieśli oni nad brzegiem rzeki klasycystyczny piętrowy pałac, od frontu ozdobiony portykiem wspartym na czterech kolumnach, kolistym podjazdem i klombem. Na klombie w drugiej połowie XIX w. jeden z właścicieli posadził jesion płaczący, by upamiętnić narodziny swojej córki. Drzewo to było pomnikiem przyrody, ale zostało ścięte w II połowie XX wieku.

W czasie okupacji niemieckiej mieszkająca we wsi rodzina Wosiów udzieliła pomocy Lejzorowi Zandbergowi. W 1992 roku Instytut Jad Waszem podjął decyzję o przyznaniu Helenie i Pawłowi Woś tytułu Sprawiedliwych wśród Narodów Świata^[4].

Po II wojnie światowej, w 1947 roku pałac został przejęty przez władze na mocy dekretu PKWN o reformie rolnej. Zespół pałacowo-parkowy Rojowskich przejęło kuratorium oświaty w Lublinie i utworzyło w nim dom dziecka. W 1976 roku w pałacu został otwarty Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla dzieci upośledzonych umysłowo^[5]. W trakcie remontu budynku zniknęły, opisane w 1921 roku w pamiętniku Marii Rojowskiej, sztukaterie, kolumny w salonie oraz lustra. Pojawiły się korytarze, nierówne schody, a oranżerię połączono z budynkiem głównym.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa lubelskiego.

Zobacz też

• Bystrzyca, Kolonia Bystrzyca, Bystrzyca Dolna, Bystrzyca Górna, Bystrzyca Kłodzka, Bystrzyca Nowa, Bystrzyca Stara

Przypisy

Bibliografia

• Bystrzyca, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 509 .