Bzie

Bzie

Sołectwo Jastrzębia-Zdroju
Krajobraz Bzia
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miasto	Jastrzębie-Zdrój
W granicach Jastrzębia-Zdroju	od 1975
Sołtys	Michał Urgoł
Powierzchnia	17,29 km²
Populacja (2021) • liczba ludności	4098
Kod pocztowy	44-336
Tablice rejestracyjne	SJZ
Położenie na mapie Jastrzębia-Zdroju Położenie na mapie Jastrzębia-Zdroju
Portal Polska

Bzie (niem. Goldmannsdorf) – sołectwo^[1][2] miasta Jastrzębie-Zdrój. Stanowi wschodni obszar miasta, graniczący z gminą Pawłowice. W 2021 r. sołectwo miało 4098 mieszkańców^[3], zajmuje obszar o powierzchni 1728,73 ha^[3], co stanowi 19% powierzchni miasta. Bzie położone jest nad potokiem Bzianką.

Sołectwo obejmuje części miasta i dawne wsie: Bzie Zameckie, Bzie Górne i Bzie Dolne. Graniczy na zachodzie z sołectwem Ruptawa i Cisówka oraz osiedlami Pionierów, Barbary i Jastrzębie Górne i Dolne. Na północy, wschodzie i południu graniczy z gminą Pawłowice w powiecie pszczyńskim (wsie Pniówek, Pawłowice, Golasowice i Pielgrzymowice).

Nazwa

Miejscowość Bzie wzmiankowana jako Byze w dokumencie z 25 października 1293 roku^[4].

W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w szeregu wsi położonych w okolicy Żor i Wodzisławia (ville circa Zary et Wladislaviam) w zlatynizownej formie Goltimani: Item in Goltimanni villa debent esse LXIII mansi^[5][4]. Co oznacza, że "również wieś Bzie winna płacić dziesięcinę z 63 łanów"^[4]. Z kolei zgermanizowane wersje spotyka się w dwóch innych dokumentach. Pierwszym jest dokument z 25 października 1293 roku wydany przez księcia raciborskiego Przemysława w którym Bzie występuje pod nazwą Goldmannsdorf: "[...] Rattibor den 8 Nov. 1293 dem Besitzer des in der Standesherrschaft Pless gelegenen Guthes Pawlowitz, Wojani, […] wie er denn auch gedachtem Wojani úber die bereits gehabte 50 Fránkische Morgen Landes noch 30 Fránkische Morgen zwischen Goldmannsdorf und Golassowitz[...]” (Właściciel Pawłowic, Wojan, w Raciborzu 25 października 1293 r. do posiadanych już 50 frankońskich morgów, otrzymał dodatkowo 30 morgów położonych pomiędzy Bziem i Golasowicami)^[4]. Drugim dokumentem jest ten z 22 listopada 1409 r. w którym Bzie występuje pod nazwą Goldmirsdorf: "[...] Um 22 November 1409 treffen wir den Herzog in Rybnik, wo er bekannt macht, das Frau Weronika Woinia Und ihre Schwester Margareth von Goldmirsdorf (so hieβ damals Goldmannsdorf) ihr väterliches Erbe daselbst á 30 Mark prager Groschen poln. Zahl den Gebrüdern Goslav Und Mikunden von Jajkowic verkanft haben und gestattet er ihnen, das Dorf in Lehnrecht zu besitzen […]” (siostry Weronika i Małgorzata Woiani sprzedały za 30 marek praskich groszy liczonych po polsku ojcowiznę - Bzie, braciom z Jejkowic, Gosławowi i Mikundejowi)^[4].

W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie wieś występuje pod lokalnymi nazwami w etnolekcie śląskim - Bzi postrzedni, Bzi dulni oraz Bzi wierchni, a także nazwami niemieckimi Mittel, Nieder oraz Ober Goldmannsdorf^[6].

Historia

Miejscowa parafia funkcjonowała tu już w XIV wieku.

W okresie międzywojennym Bzie Dolne było jedną z 4 gmin w górnośląskiej (dawnej pruskiej) części województwa śląskiego, gdzie protestanci stanowili większość mieszkańców (60,6% w 1933)^[7]. Podlegali oni parafii w Golasowicach. W latach 1945–1954 Bzie Górne, Dolne i Zameckie należały do gminy Golasowice w powiecie pszczyńskim. W 1954 roku Bzie Górne, Dolne i Zameckie weszły w skład gromady Bzie Zameckie, włączonej do powiatu wodzisławskiego w 1957 roku^[8]. W latach 1973–1975 stanowiły część gminy Ruptawa, a w 1975 roku Bzie zostało włączone w granice miasta Jastrzębia-Zdroju.

Zabudowa

Na terenie Bzia znajduje się zabytkowy zespół dworski, składający się z późnorenesansowego dworu obronnego z 1636 roku oraz pozostałości po parku dworskim z pomnikowym dębem szypułkowym. Ponadto zachowały się średniowieczne rzeźby z nieistniejącego drewnianego kościoła – eksponowane obecnie w Muzeum Archidiecezjalnym w Katowicach.

Przy głównej drodze z Jastrzębia do Pawłowic pomnik upamiętniający wkroczenie na te tereny wojsk polskich po podziale Górnego Śląska 4 lipca 1922. Na cmentarzu znajduje się grób 22 więźniów oświęcimskich – ofiar marszu śmierci z Oświęcimia do Wodzisławia Śląskiego.

• 

  (c) Photo: Marcin Konsek / Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0

  Boisko piłkarskie

• 

  Zabytkowy dwór obronny

Turystyka

Przez Bzie przebiegają następujące trasy rowerowe oraz piesze:

• EuroVelo 4 (EV 4) - międzynarodowa trasa rowerowa która dociera do miasta od strony Gołkowic i przechodzi przez następujące części miasta: sołectwo Moszczenica, osiedle Zdrój, centrum, las Kyndra i sołectwo Bzie. Trasa opuszcza miasto granicząc z powiatem pszczyńskim i biegnie dalej do Golasowic w gminie Pawłowice.
• niebieska trasa rowerowa nr 279 - Jastrzębie-Zdrój - Strumień
• zielona trasa rowerowa nr 13 - Rybnik - Jastrzębie-Zdrój - Ustroń
• Szlak im. Ewakuacji Więźniów Oświęcimskich (91 km) → trasa: Oświęcim – Wodzisław Śląski^[9]
• Szlak Zebrzydowicki (9,80 km) → trasa: Zebrzydowice – Bzie Zameckie^[10]

W Bziu działa klub piłkarski LKS Zryw Bzie, który występuje w klasie B podokręgu Rybnik.

Podział

Przysiółki

• Bzie Dolne
  • Szyrówka
• Bzie Górne
• Bzie Zameckie
  • Kolonia Jana
  • Pastorówka
  • Skerbenia

Przypisy

Bibliografia

• Johann GeorgJ.G. Knie Johann GeorgJ.G., Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865  (niem.).