CADASIL

Obrazy MRI w sekwencji FLAIR (a, b i c) oraz T₂-zależny (d) głowy u pacjentów z CADASIL. Pacjenci a i b nie wykazywali typowych objawów zespołu. Zmiany w płatach skroniowych widoczne są także u nich (b). Na a i d można stwierdzić okołokomorowe zmiany niedokrwienne istoty białej oraz mnogie zmiany we wzgórzu, moście i jądrach podstawy.

CADASIL, mózgowa autosomalna dominująca arteriopatia z podkorowymi zawałami i leukoencefalopatią (ang. Cerebral Autosomal Dominant Arteriopathy with Subcortical Infarcts and Leucoencephalopathy) – uwarunkowana genetycznie choroba naczyń mózgowych, którą charakteryzują nawracające udary niedokrwienne mózgu, otępienie oraz zmiany w istocie białej widoczne w badaniu MRI.

Dziedziczna demencja wielozawałowa u licznych członków jednej rodziny z ustalonym typem dziedziczenia została opisana przez Sourandera i Walindera w 1977^[1] oraz Sonninena i Savontausa w 1987^[2].

Etiologia

Jest to choroba uwarunkowana genetycznie, dziedziczona w sposób autosomalny dominujący. Wywołują ją mutacje w genie NOTCH3 zlokalizowanym na chromosomie 19, (locus 19p13.2-p13.1), co potwierdzono u ponad 19 rodzin, pochodzących głównie z Europy Zachodniej i kilku w USA. W pobliżu locus genowego dla CADASIL zlokalizowano również gen odpowiedzialny za rodzinną migrenę hemiplegiczną.

Produktem genu jest przezbłonowy receptor Notch 3.

Objawy i przebieg

CADASIL charakteryzuje się: nawracającymi epizodami udarów podkorowych lub przemijającymi atakami niedokrwiennymi (TIA) u osób młodych przy braku klasycznych czynników miażdżycy, np. zaburzeń lipidowych lub nadciśnienia. Powtarzające się, często subklinicznie incydenty niedokrwienne (bez wyraźnych objawów zauważalnych przez pacjenta) prowadzą do rozległej leukoencefalopatii widocznej w badaniu MRI głowy w postaci zlokalizowanych głęboko małych zawałów jąder podstawy i istoty białej. Objawowe udary mogą się manifestować niedowładem kończynowym, niedowładem mięśni twarzy, zaburzeniami mowy, zaburzeniami świadomości. Często towarzyszą temu bóle głowy o charakterze migreny z aurą. Wraz z upływem czasu rozwija się na tym podłożu otępienie, głównie podkorowe i zespół rzekomoopuszkowy.

Diagnostyka

• Rodzinny charakter schorzenia wskazuje na etiologię genetyczną, stąd dokładny wywiad rodzinny ma podstawowe znaczenie diagnostyczne.
• MRI głowy (czulsze od badania TK)- wykazuje początkowo wieloogniskowe zmiany niedokrwienne w głębokich strukturach mózgu a następnie rozległe uszkodzenie istoty białej, z zaoszczędzeniem tzw. włókien "U". Obraz nie jest specyficzny.
• Biopsja skórno-mięśniowa - wykazuje zmiany w ścianie naczyń krwionośnych w postaci ziarnistych złogów eozynofilowych w błonie środkowej tętnic (tzw. granularny osmofilny materiał GOM ang. granular osmiophilic material). Jest bardziej swoista lecz mniej czuła. Najczulszą metodą jest biopsja mózgu (stosunkowo rzadko wykonywana). W obrazie dominuje zajęcie drobnych tętnic przeszywających istoty białej, jąder podkorowych i tętnic oponowych - obecność ziarnistego, eozynofilowego materiału w błonie środkowej naczyń. Ściana tętnicy ulega znacznemu scieńczeniu.

Przypisy

Bibliografia

• "Choroby naczyniowe". W: Levis P. Rowland: "Neurologia Merritta". pod red. H. Kwiecińskiego i A. Kamińskiej. Wrocław: URBAN&PARTNER, 2004, s. 608.
• "Choroba niedokrwienna naczyń mózgowych". W: Walter Bradley: "Neurologia w praktyce klinicznej". pod red. A. Prusińskiego. Lublin: Wydawnictwo CZELEJ, 2006, s. 1460.

Linki zewnętrzne

• CEREBRAL ARTERIOPATHY, AUTOSOMAL DOMINANT, WITH SUBCORTICAL INFARCTS AND LEUKOENCEPHALOPATHY; CADASIL w bazie Online Mendelian Inheritance in Man (ang.)