CWL WZ-X

	CWL WZ-X
	CWL WZ-X
	; Prototyp CWL WZ-X
	Dane podstawowe
Państwo	Polska
Producent	Centralne Warsztaty Lotnicze
Konstruktor	Władysław Zalewski
Typ	samolot rozpoznawczy
Konstrukcja	jednosilnikowy dwupłat
Załoga	2
	Historia
Data oblotu	sierpień 1926
Lata produkcji	1926–1927
Liczba egzemplarzy	4
	Dane techniczne
Napęd	1× Lorraine-Dietrich 12Eb, 12-cylindrowy silnik w układzie W chłodzony cieczą
Moc	356 kW (478 KM)
	Wymiary
Rozpiętość	11,31 m
Długość	8,21 m
Wysokość	3,07 m
Powierzchnia nośna	33,2 m²
	Masa
Własna	1246 kg
Użyteczna	669 kg
Startowa	1915 kg
	Osiągi
Prędkość maks.	205 km/h
Prędkość przelotowa	180 km/h
Prędkość wznoszenia	5,5 m/s
Pułap	6325 m
Zasięg	800 km
Współczynnik obciążenia konstrukcji	57,7 kg/m²
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	2 karabiny maszynowe Vickers 7,7 mm zamontowane w skrzydłach,; 2 karabiny maszynowe Lewis kalibru 7,7 mm zamontowane w tylnym stanowisku,; lekkie bomby lotnicze
	Użytkownicy
	Polska

CWL WZ-X – polski samolot rozpoznawczy, skonstruowany w Centralnych Warsztatach Lotniczych (CWL) w połowie lat 20. XX wieku. Był to pierwszy zbudowany w Polsce samolot bojowy polskiej konstrukcji. Nie był produkowany seryjnie.

Historia

Samolot został zaprojektowany przez inż. Władysława Zalewskiego, jako jego dziesiąta konstrukcja (Zalewski rozpoczął karierę projektując samoloty dla lotnictwa rosyjskiego podczas I wojny światowej). Od jego inicjałów wzięło się oznaczenie samolotu.

Prace konstrukcyjne rozpoczęły się w 1923. Budowę prototypu, oznaczonego WZ-X/I rozpoczęto w Centralnych Warsztatach Lotniczych jesienią 1925. W 1926 przeprowadzono testy statyczne drugiego egzemplarza płatowca, zbudowanego do prób naziemnych. Prototyp oblatano w sierpniu 1926 na lotnisku mokotowskim w Warszawie. Próby wykazały, że samolot stanowi całkiem udaną konstrukcję, ma dobre osiągi i własności pilotażowe. Oceniono, że WZ-X osiągami nie ustępował samolotom rozpoznawczym Breguet 19, a przewyższał Potez XXV. Miał jednak gorsze własności eksploatacyjne. Prototyp osiągnął prędkość 220 km/h.

W 1927 zbudowano trzy samoloty serii informacyjnej (oznaczone: WZ-X/II, WZ-X/III, WZ-X/IV). Prototyp i pierwsze dwa miały silniki rzędowe (w układzie W) Lorraine-Dietrich 12Eb, natomiast czwarty miał silnik gwiazdowy typu Gnome-Rhône 9A Jupiter. Dwa samoloty, w tym WZ-X/IV, wzięły w sierpniu 1928 udział w międzynarodowych zawodach – Locie Małej Ententy i Polski, z tego jeden pilotowany przez F. Żwirkę; nie ukończyły jednak zawodów (WZ-X/IV na skutek pęknięcia łoża silnika).

WZ-X nie wszedł do produkcji seryjnej, gdyż pomimo udanej konstrukcji, Polska zakupiła w tym okresie z francuskiej pożyczki dużą liczbę samolotów Breguet 19 oraz licencję na wytwarzanie samolotów Potez XXV tej samej klasy. Trzy WZ-X zostały przekazane następnie do szkół lotniczych, z czego jeden lub dwa były używane w Dęblinie aż do 1939 roku.

Opis techniczny

CWL WZ-X był jednosilnikowym dwupłatem o konstrukcji drewnianej. Samolot miał kadłub półskorupowy, eliptyczny w przekroju, kryty sklejką. Osłona silnika była skonstruowana z blachy aluminiowej, a łoże silnika spawane z rur stalowych. Skrzydła dolne i górne były równej rozpiętości, prostokątne, dwudźwigarowe, kryte sklejką (do pierwszego dźwigara oraz baldachim) i płótnem. Baldachim oparty był na wspornikach nad kadłubem, płaty były usztywnione parą rozpórek i wykrzyżowanymi taśmami stalowymi. Samolot miał usterzenie klasyczne, stateczniki kryte sklejką, stery kryte płótnem.

Załogę stanowiły dwie osoby: pilot i obserwator. Kabiny załogi były odkryte, w układzie tandem, przednia była osłonięta wiatrochronem. Samolot miał podwozie klasyczne, stałe, z płozą ogonową, oś między kołami była oprofilowana w formie skrzydełka.

Uzbrojenie obronne stanowiły cztery karabiny maszynowe: dwa zsynchronizowane km-y pilota Vickers kal. 7,7 mm i dwa sprzężone karabiny maszynowe obserwatora Lewis kal. 7,7 mm na obrotnicy.

Napęd stanowił pojedynczy silnik tłokowy napędzający śmigło ciągnące. Trzy pierwsze samoloty miały silnik rzędowy typu Lorraine-Dietrich 12 Eb – chłodzony wodą, dwunastocylindrowy w układzie „W”, o mocy nominalnej 450 KM, mocy startowej 478 KM. Silnik chłodzony był dwoma chłodnicami Lamblina pod przednią częścią kadłuba. Czwarty samolot WZ-X/IV miał 9-cylindrowy silnik gwiazdowy Gnome-Rhône 9A Jupiter, chłodzony powietrzem, o mocy 480 KM (część źródeł podaje moc tego silnika 420 KM). Zbiornik paliwa w kadłubie. Śmigło dwułopatowe lub czterołopatowe (w WZ-X/IV).

Dane techniczne

wymiary:
- długość: 8,21 m
- rozpiętość: 11,31 m
- wysokość: 3,07 m
- powierzchnia skrzydeł: 33,2 m²
masy:
- masa własna: 1246 kg
- masa użyteczna: 669 kg
- masa całkowita: 1915 kg

osiągi:
- prędkość maksymalna: 205 km/h
- prędkość przelotowa: 180 km/h
- pułap praktyczny: 6325 m
- zasięg: 800 km

Zobacz też

Podobne samoloty:

Breguet 19 – Potez XXV – R-5

[:1-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al ^am ^an ^ao ^ap ^aq ^ar ^as ^at ^au ^av ^aw ^ax ^ay ^az ^ba ^bb ^bc ^bd ^be ^bf ^bg ^bh ^bi ^bj ^bk ^bl ^bm ^bn ^bo ^bp ^bq ^br ^bs ^bt ^bu ^bv ^bw ^bx ^by ^bz ^ca ^cb ^cc ^cd ^ce ^cf ^cg ^ch ^ci ^cj ^ck ^cl ^cm ^cn ^co ^cp ^cq ^cr ^cs ^ct obcej produkcji lub konstrukcji, używane przez Wojsko Polskie

[A]

Myśliwskie	Albatros D.II^[A] Albatros D.III^[A] Albatros D.III (Oef)^[A] Albatros D.V^[A] Ansaldo A.1 Balilla^[A] Ansaldo SVA.5^[A] Bristol F.2 Fighter^[A] Fokker D.VII^[A] Fokker D.VIII^[A] Halberstadt C.V^[A] Halberstadt CL.II^[A] Halberstadt CL.IV^[A] Hannover CL.II^[A] Hannover CL.V^[A] Martinsyde F.4^[A] Nieuport 16^[A] Nieuport 17^[A] Nieuport 23^[A] Nieuport 24^[A] Nieuport 27^[A] Pfalz D.XII^[A] PWS-A^[A] PWS-10 PZL P.7 PZL P.11 RAF S.E.5^[A] Sopwith Camel^[A] Sopwith Dolphin^[A] SPAD S.VII^[A] SPAD S.XIII^[A] SPAD 51^[A] SPAD 61^[A] Wibault 70^[A]
Bombowe	Airco DH.9^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] Farman F-68 Goliath^[A] Fokker F.VII^[A] Friedrichshafen G.III^[A] Gotha G.IV^[A] PZL.23 Karaś PZL.37 Łoś Rumpler C.I^[A] LWS-6 Żubr
Samoloty rozpoznawcze i łącznikowe (towarzyszące)	AEG C.IV^[A] Albatros B.II^[A] Albatros C.I^[A] Albatros C.III^[A] Albatros C.V^[A] Albatros C.VII^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Albatros C.XV^[A] Anatra Anasal^[A] Ansaldo A.300^[A] Ansaldo SVA-9^[A] Aviatik C.III^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] De Havilland DH.60 Moth^[A] DFW C.V^[A] Hannover CL.II^[A] Hansa-Brandenburg C.I^[A] Lloyd C.II^[A] Lloyd C.IV^[A] Lloyd C.V^[A] Lublin R.X Lublin R.XIII LWS-3 Mewa LVG B.I^[A] LVG C.II^[A] LVG C.V^[A] LVG C.VI^[A] Oeffag C.I^[A] Oeffag C.II^[A] Potez XV^[A] Potez XXV^[A] Potez XXVII^[A] PWS-5 PZL Ł.2 Rumpler C.I^[A] Rumpler C.VII^[A] Rumpler C.VIII^[A] RWD-14 Czapla Salmson 2^[A]
Szkolne	Albatros B.II^[A] LVG B.I^[A] Bartel BM-4 Bartel BM-5 Hansa-Brandenburg B.I^[A] Caudron G.III^[A] Hanriot H.19^[A] Hanriot H.28 Morane-Saulnier MS.35^[A] PWS-12 PWS-16 PWS-18 PWS-26 Rumpler C.VIII^[A] RWD-8 Lublin R.VIII Lublin R-XIV RWD-17
Szturmowe	Albatros J.I^[A]
Transportowe i sanitarne	Lublin R.XVI LWS-2
Wodnosamoloty	CANT Z.506^[A] CAMS-30^[A] Friedrichshafen FF.33^[A] Friedrichshafen FF.49^[A] Latham 43^[A] LeO H.13^[A] LeO H.135B3^[A] Lublin R.VIII Lublin R.XIII Lübeck-Travemünde F4^[A] Macchi M.9^[A] Schreck FBA-17H^[A]
Balony i sterowce	Parseval-Sigsfeld^[A] Caquot typ R^[A] WBS-Caquot DB^[A] WBS-Caquot N-NN^[A] WBS model 39 WBS Jumping WBS E2 Zodiac VZ-11 Lech^[A] Gwiazda Polski
Samoloty prototypowe	Bartel BM-2 Bartel BM-3 Bartel BM-6 CWL WZ-X Lublin R-XX Nikol A-2 PWS-1 PWS-6 PWS-11 PWS-15 PWS-19 PWS-33 Wyżeł PWS-35 Ogar PZL P.1 PZL P.6 PZL P.8 PZL.12 PZL.38 Wilk PZL.42 PZL.46 Sum PZL.50 Jastrząb
Projekty	Bartel BM-1 CWL WZ-VIII CWL WZ-IX Pteranodon PWS-3bis PWS-20ter/hydro PWS-22 PWS-40 PWS-42 PZL.3 PZL.8 PZL.9 PZL.15 PZL.18 PZL P.28 PZL.39 PZL.45 Sokół PZL.48 Lampart PZL.49 Miś PZL.53 Jastrząb II PZL.54 Ryś PZL.55 PZL.56 Kania PZL Łosoś RWD-22 RWD-25 WBS LOPP (sterowiec)
Produkowane na eksport	PZL P.24 PZL.43

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne

CWL WZ-X

Spis treści

Historia

Opis techniczny

Dane techniczne

Zobacz też

Media użyte na tej stronie