Caïman (1927)

Caïman (Q127)
Ilustracja
Jednostka bliźniacza „Caïmana” – „Morse”
Klasa

okręt podwodny

Typ

Requin

Projekt

C4

Historia
Stocznia

Arsenal de Cherbourg

Położenie stępki

1924

Wodowanie

3 marca 1927

 Marine nationale
Wejście do służby

grudzień 1927

Zatonął

27 listopada 1942

Los okrętu

zatopiony powtórnie 11 marca 1944

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność
• na powierzchni
• w zanurzeniu


standardowa: 947 ton
normalna: 1150 t
1441 t

Długość

78,25 m

Szerokość

6,84 m

Zanurzenie

5,1 m

Zanurzenie testowe

80 m

Rodzaj kadłuba

dwukadłubowy

Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 2900 KM
2 silniki elektryczne o łącznej mocy 1800 KM
2 śruby
Prędkość
• na powierzchni
• w zanurzeniu


15 węzłów
9 w.

Zasięg

powierzchnia: 7700 Mm przy 9 w.
zanurzenie: 70 Mm przy 5 w.

Uzbrojenie
16 torped, 1 działo kal. 100 mm, 2 km kal. 8 mm
Wyrzutnie torpedowe

10 × 550 mm

Załoga

51

Caïman (Q127)francuski oceaniczny okręt podwodny z okresu międzywojennego i II wojny światowej, siódma zamówiona jednostka typu Requin. Okręt został zwodowany 3 marca 1927 roku w stoczni Arsenal de Cherbourg, a do służby w Marine nationale wszedł w grudniu tego roku. Jednostka pełniła służbę na Morzu Śródziemnym, a od zawarcia zawieszenia broni między Francją a Niemcami znajdowała się pod kontrolą rządu Vichy. 27 listopada 1942 roku „Caïman” został samozatopiony w Tulonie. Podniesiony przez Włochów, został ponownie zatopiony przez alianckie samoloty 11 marca 1944 roku.

Projekt i budowa

„Caïman” zamówiony został na podstawie programu rozbudowy floty francuskiej z 1923 roku[1][2]. Projekt (o sygnaturze C4[3]) był pierwszą od zakończenia wojny koncepcją francuskiego okrętu podwodnego, powstałą po analizie doświadczeń wojennych i eksploatacji ex-niemieckich jednostek otrzymanych w ramach reparacji wojennych[1]. Okręt przeznaczony był do służby kolonialnej, działań na liniach komunikacyjnych potencjalnego przeciwnika i rozpoznania[1][3]. Posiadał spory zasięg i dużą dopuszczalną głębokość zanurzenia; wadami była słaba manewrowość i zbyt mała prędkość osiągana na powierzchni[1][4]. Konstruktorem okrętu był inż. Jean-Jacques Roquebert[4].

„Caïman” zbudowany został w Arsenale w Cherbourgu[1][2]. Stępkę okrętu położono w 1924 roku[3][a], został zwodowany 3 marca 1927 roku[1][4], a do służby w Marine nationale przyjęto go w grudniu 1927 roku[3]. Jednostka otrzymała numer burtowy Q127.

Dane taktyczno–techniczne

„Caïman” był dużym, oceanicznym dwukadłubowym okrętem podwodnym[1][4]. Długość całkowita wynosiła 78,5 metra, szerokość 6,84 metra i zanurzenie 5,1 metra[1][2]. Wyporność standardowa w położeniu nawodnym wynosiła 947 ton (normalna 1150 ton), a w zanurzeniu 1441 ton[1][3][b]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne (Schneider lub Sulzer) o łącznej mocy 2900 koni mechanicznych (KM)[1][2]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 1800 KM[1][2]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 15 węzłów na powierzchni i 9 węzłów w zanurzeniu[1][2][c]. Zasięg wynosił 7700 Mm przy prędkości 9 węzłów (6400 Mm przy 12 węzłach lub 3000 Mm przy 15 węzłach) w położeniu nawodnym oraz 70 Mm przy prędkości 5 węzłów pod wodą[1][4][d]. Zbiorniki paliwa mieściły 116 ton oleju napędowego (plus 51 ton w zbiornikach balastowych)[1], a energia elektryczna magazynowana była w bateriach akumulatorów typu D liczących 248 ogniw[7][8]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 80 metrów, zaś autonomiczność 30 dób[1][3].

Okręt wyposażony był w 10 wyrzutni torped kalibru 550 mm: cztery wewnętrzne na dziobie, dwie na rufie oraz dwa podwójne obrotowe zewnętrzne aparaty torpedowe (zamontowane przed i za kioskiem), z łącznym zapasem 16 torped[1][2][e]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło działo pokładowe kal. 100 mm L/50 M1925 oraz dwa karabiny maszynowe kal. 8 mm (2 x I)[1][2].

Załoga okrętu składała się z 51 oficerów, podoficerów i marynarzy[1][4][f].

Służba

W latach 1935–1937 okręt przeszedł gruntowny remont, połączony z wymianą siłowni[1][2]. W momencie wybuchu II wojny światowej okręt pełnił służbę na Morzu Śródziemnym, będąc jednostką flagową 9. dywizjonu 6. eskadry 4. Flotylli stacjonującej w Bizercie[9]. Dowódcą jednostki był w tym okresie kpt. mar. J.B.A. Golse[9]. W czerwcu 1940 roku okręt nadal stacjonował w Bizercie[10]. Jednostka uczestniczyła w tym miesiącu w patrolowaniu środkowej części Morza Śródziemnego[11]. Po zawarciu zawieszenia broni między Francją a Niemcami „Caïman” znalazł się w składzie marynarki rządu Vichy. W momencie ataku wojsk alianckich na znajdującą się pod kontrolą Vichy Syrię w czerwcu 1941 roku jednostka znajdowała się w Bejrucie[12]. 8 czerwca „Caïman” wykonał nieskuteczny atak torpedowy na brytyjski krążownik lekki HMS „Ajax” po czym przetrwał dwugodzinny kontratak bombami głębinowymi ze strony okrętów eskorty[12][13]. Dzień później okręt - również bezskutecznie - zaatakował kolejny brytyjski krążownik HMS „Phoebe”[14]. W momencie kapitulacji francuskich oddziałów jednostka opuściła Bejrut i udała się do Bizerty[15]. 8 listopada 1942 roku, podczas lądowania Aliantów w Afryce Północnej, „Caïman” (wraz z bliźniaczym „Marsouinem”) stacjonował w Algierze[16]. Wysłany przeciw siłom inwazyjnym, został poważnie uszkodzony przez brytyjskie okręty i samoloty, lecz zdołał przedrzeć się do Tulonu[16]. 27 listopada, podczas ataku Niemców na Tulon, „Caïman” został samozatopiony[2][4]. Okręt został później podniesiony przez Włochów, lecz 11 marca 1944 roku został ponownie zatopiony przez amerykańskie samoloty[3][4].

Uwagi

  1. J. Labayle-Couhat podaje, że stępkę okrętu położono w 1927 roku[2].
  2. J. Labayle-Couhat oraz J. Lipiński podają, że wyporność nawodna wynosiła 974 tony[2][5].
  3. Według Jane's Fighting Ships 1934 i Jane's Fighting Ships 1940 prędkość nawodna wynosiła 16 węzłów[6][7].
  4. J. Labayle-Couhat podaje, że zasięg nawodny wynosił 5650 Mm przy 10 węzłach, a podwodny 105 Mm przy 5 węzłach[2], a według Jane's Fighting Ships 1940 oraz J. Lipińskiego zasięg nawodny wynosił 7000 Mm przy 9 węzłach, a podwodny 105 Mm przy 5 węzłach[5][7].
  5. Według Jane's Fighting Ships 1934 i Jane's Fighting Ships 1940 okręt przenosił 32 torpedy (24 sztuki model 1922 i 8 sztuk model 1919)[6][7].
  6. J. Labayle-Couhat podaje, że załoga składała się z 54 osób[2].

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: 1980, s. 272.
  2. a b c d e f g h i j k l m n Jean Labayle-Couhat: French warships of World War II. London: 1971, s. 75.
  3. a b c d e f g Ivan Gogin: REQUIN submarines (1926-1928). Navypedia. [dostęp 2017-03-22]. (ang.).
  4. a b c d e f g h Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara: 2007, s. 182.
  5. a b Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999, s. 539.
  6. a b Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1934. London: 1934, s. 199.
  7. a b c d Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: 1941, s. 193.
  8. Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989, s. 131.
  9. a b Don Kindell: FRENCH, POLISH, GERMAN NAVIES, also US SHIPS IN EUROPE, SEPTEMBER 1939. Naval History Homepage. [dostęp 2017-03-22]. (ang.).
  10. Don Kindell: FRENCH NAVY SHIPS, JUNE 1940. Naval History Homepage. [dostęp 2017-03-22]. (ang.).
  11. Don Kindell: NAVAL EVENTS, JUNE 1940 (Part 2 of 4) Saturday 8th – Friday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2017-04-04]. (ang.).
  12. a b Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789-1942. Oświęcim: 2014, s. 337.
  13. Geoffrey B. Mason: HMS AJAX - Leander-class Light Cruiser. Naval History Homepage. [dostęp 2017-03-22]. (ang.).
  14. Don Kindell: NAVAL EVENTS, June 1941 (Part 1 of 2) Sunday 1st – Saturday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2017-03-22]. (ang.).
  15. Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789-1942. Oświęcim: 2014, s. 338.
  16. a b Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789-1942. Oświęcim: 2014, s. 358.

Bibliografia

  • Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
  • Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
  • Ivan Gogin: REQUIN submarines (1926-1928). Navypedia. [dostęp 2017-03-22]. (ang.).
  • Don Kindell: FRENCH, POLISH, GERMAN NAVIES, also US SHIPS IN EUROPE, SEPTEMBER 1939. Naval History Homepage. [dostęp 2017-03-22]. (ang.).
  • Don Kindell: FRENCH NAVY SHIPS, JUNE 1940. Naval History Homepage. [dostęp 2017-03-22]. (ang.).
  • Don Kindell: NAVAL EVENTS, JUNE 1940 (Part 2 of 4) Saturday 8th – Friday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2017-04-04]. (ang.).
  • Don Kindell: NAVAL EVENTS, June 1941 (Part 1 of 2) Sunday 1st – Saturday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2017-03-22]. (ang.).
  • Jean Labayle-Couhat: French warships of World War II. London: Ian Allan Ltd., 1971. ISBN 0-7110-0153-7. (ang.).
  • Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
  • Geoffrey B. Mason: HMS AJAX - Leander-class Light Cruiser. Naval History Homepage. [dostęp 2017-03-22]. (ang.).
  • Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.).
  • Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1934. London: Sampson Low, Marston & Co., 1934. (ang.).
  • Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789-1942. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-372-1.
  • Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989. ISBN 1-85170-194-X. (ang.).

Media użyte na tej stronie

French Submarine Morse Q117.jpg
French Requin class submarine Morse (Q117). The conning tower bear the number S5 (Morse has the numbers S5, MR and 92).
Ensign of France.svg
Marine Nationale and French merchant ensign. Used from 1794 to 1814/1815, and from 1848 to present.
Notice that its proportions differ from those of the French civil flag. (ensign : 30:33:37, civil : 1/3,1/3,1/3)