Cappella Colleoni

Cappella Colleoni

kaplica grobowa i mauzoleum
Fasada kaplicy
Państwo	Włochy
Miejscowość	Bergamo
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	Kościół łaciński
	Diecezja Bergamo
Wezwanie	św. Jana Chrzciciela
Historia Data rozpoczęcia budowy 1472 Data zakończenia budowy 1476 Aktualne przeznaczenie czynne mauzoleum Fundator Bartolomeo Colleoni
Dane świątyni Styl renesansowy Architekt Giovanni Antonio Amadeo Świątynia • materiał bud. • marmur Kopuła • liczba kopuł 1 Liczba naw 3
Położenie na mapie Bergamo Cappella Colleoni
Położenie na mapie Włoch Cappella Colleoni
Położenie na mapie Lombardii Cappella Colleoni
45°42′12,3″N 9°39′44,0″E/45,703417 9,662222

Cappella Colleoni – kaplica i mauzoleum w Bergamo we Włoszech.

Budowla wznosi się przy Piazza Duomo. Kaplicę dla Bartolomea Colleoniego zaprojektował włoski architekt z przełomu XV i XVI wieku, Giovanni Antonio Amadeo. Powstawała w latach 1470–1476. W jej sąsiedztwie znajduje się baptysterium oraz bazylika Santa Maria Maggiore. Kaplicę Colleoniego można odwiedzać we wszystkie dni z wyjątkiem poniedziałków^[1].

Kaplica, a zwłaszcza jej fasada z różnokolorowego marmuru, stanowi arcydzieło włoskiego renesansu^[2].

Historia

Kaplica Colleoniego, klejnot renesansu lombardzkiego przy Piazza Duomo, nosi wezwanie św. Jana Chrzciciela. Została zbudowana na rozkaz kondotiera i kapitana bergamońskiego Bartolomea Colleoniego, pozostającego w służbie Republiki Weneckiej^[3]. Zakaz budowy grobowców w kościele Santa Maria Maggiore był przypuszczalnie powodem, dla którego Colleoni zdecydował się na budowę kaplicy zewnętrznej, usytuowanej pomiędzy północnym ramieniem transeptu a absydą kościoła Santa Maria Maggiore, w miejscu zakrystii, niewielkiej kaplicy i Loggia dei Militi^[4]. Po uzyskaniu zgody na rozbiórkę zakrystii, zlecił architektowi i rzeźbiarzowi Giovanniemu Antoniowi Amadeo zaprojektowanie i zbudowanie na jej miejscu własnego mauzoleum, w którym miały zostać pogrzebane szczątki jego oraz jego ukochanej córki Medei, zmarłej w 1470 roku. Prace budowlane rozpoczęły się dwa lata później, a zakończyły w 1476, w rok po śmierci Colleoniego^[3].

Architektura

(c) Zhang Yuan, CC BY 3.0

Bazylika Santa Maria Maggiore (z lewej i z tyłu) i Cappella Colleoni (z prawej, na pierwszym planie)

Amadeo zaprojektował budynek na planie kwadratu, składający się z dwóch części: głównej (nawy) z grobowcami i mniejszej (prezbiterium) z ołtarzem^[3]. Obie części zostały przykryte kopułami, wspartymi na ośmiobocznych bębnach^[4]. Budynek kaplicy został z jednej strony zharmonizowany z architekturą pobliskiej bazyliki, ale z drugiej – zdominował jej portyk, stając się głównym elementem architektonicznym tej strony placu. Potwierdzeniem przestrzennej i artystycznej dominacji monumentalnej kaplicy jest jej fasada, której bogata dekoracja stanowi syntetyczne połączenie barwnych, plastycznych i architektonicznych elementów zaczerpniętych z architektury romańskiej, klasycznej i renesansowej^[3]. Fasada została ujęta w dwa wydatne pilastry, zwieńczone pinaklami, pomiędzy którymi rozciąga się niewielka, wieńcząca fasadę loggia, zbudowana na ustawionych naprzemiennie niewielkich kolumnach i wspornikach w kształcie kandelabrów. Marmurowa ściana fasady udekorowana została białymi i różowymi rombami. W jej przyziemiu znajduje się łukowo sklepiony portal, obramowany lizenami i zwieńczony belką oraz trójkątnym tympanonem. Po obu stronach portalu znajdują się duże, prostokątne okna, wypełnione stojącymi naprzemiennie smukłymi kolumnami i kandelabrami, wsparte na podwójnym cokole, pokrytym płaskorzeźbami^[4]. Pięć płaskorzeźb przedstawia 10 scen biblijnych połączonych parami: Stworzenie Adama i Stworzenie Ewy, Kuszenie Adama i Ewy oraz Wygnanie z raju, Praca Adama i Ewy i Ofiara Izaaka, Ofiary Kaina i Abla złożone Bogu oraz Zabicie Abla, Lamech i Śmierć Kaina, natomiast 4 kolejne płaskorzeźby ukazują sceny z życia Heraklesa: Herakles i Antajos, Zabicie Hydry lernejskiej, Schwytanie byka kreteńskiego i Zabicie lwa nemejskiego^[5]. Nad portalem widnieje gotycka rozeta, osadzona w głębokim glifie^[4]. Rozetę flankują tonda z popiersiami Cezara i Trajana^[3].

Balustrada z kutego żelaza i brązu przed kaplicą, ozdobiona herbem Colleoniego, została wykonana w 1912 roku przez Virginia Muzia według projektu Gaetana Morettiego^[5].

Wnętrze

Wnętrze kaplicy zdobią freski namalowane w 1733 roku przez Giovanniego Battistę Tiepolo w tym: Ścięcie św. Jana Chrzciciela, Męczeństwo św. Bartłomieja, Chrzest Chrystusa i Nauczanie św. Jana Chrzciciela, wypełniające lunety oraz cztery malowidła na pendentywach kopuły, reprezentujące Męstwo, Sprawiedliwość, Miłosierdzie i Wiarę. Wewnątrz kaplicy znajduje się monumentalny grobowiec Colleoniego, wyrzeźbiony przez Amadeo z wykorzystaniem motywów gotyckich, ale przepuszczonych przez filtr renesansowej wrażliwości; grobowiec składa się z dwóch sarkofagów pokrytych płaskorzeźbami i ozdobionych posągami: pierwszy z nich przedstawia pomnik konny z pozłacanego drewna dłuta Sisto z Norymbergi, zrealizowany na początku XVI wieku. Na lewej ścianie znajduje się grobowiec Medei Colleoni, również dzieło Amadea; na pokrywie sarkofagu widnieje postać zmarłej. Ciało kondotiera zostało odnalezione w 1999 roku, wewnątrz dwóch dolnych sarkofagów, natomiast grób Medei przewieziono z Urgnano w 1842 roku. Na podstawie pod grobowcem Medei umieszczono trzy intarsje Giovan Battisty Caniany^[3].

• 

  Wnętrze kaplicy – ołtarz

• 

  Sklepienie kopuły

• 

  Giovanni Battista Tiepolo, Nauczanie św. Jana Chrzciciela

• 

  Grobowiec Bartolomea Colleoniego

• 

  Grobowiec Medei Colleoni

Przypisy