Carl Diem

Carl Diem
Carl Diem
Data i miejsce urodzenia	24 czerwca 1882 Würzburg
Data i miejsce śmierci	17 grudnia 1962 Kolonia
Zawód, zajęcie	działacz sportowy, publicysta
Odznaczenia

(c) Bundesarchiv, Bild 102-05459 / CC-BY-SA 3.0

Theodor Lewald i Carl Diem (z prawej strony), St. Moritz, 1928

Przybycie płomienia olimpijskiego na igrzyska w Berlinie w 1936

(c) Bundesarchiv, B 145 Bild-P019192 / CC-BY-SA 3.0

Dzwon olimpijski w Weissensee

Carl Diem – znaczek okolicznościowy z okazji letnich igrzysk olimpijskich w Monachium w 1972, wydany w 1968 roku

Carl Diem (ur. 24 czerwca 1882 w Würzburgu, zm. 17 grudnia 1962 w Kolonii) – niemiecki działacz sportowy, dziennikarz i publicysta.

Inicjator zapalania płomienia olimpijskiego na stadionie w greckiej Olimpii i przenoszenia go przez sztafetę olimpijską do miejsca rozgrywania igrzysk w danym roku.

Życiorys

Carl Diem urodził się 24 czerwca 1882 roku w Würzburgu^[1]. Po śmierci ojca opuścił szkołę i rozpoczął pracę w fabryce tekstylnej^[1][a]. Rodzina przeprowadziła się do Berlina^[1]. Bez matury Diem nie mógł później podjąć pełnych studiów, ale uczęszczał jako wolny słuchacz na wykłady z filozofii, estetyki, historii literatury, psychologii, socjologii i dziennikarstwa na uniwersytecie Humboldtów w Berlinie^[2]. Przez krótki okres zdobywał wykształcenie zawodowe w fabryce metali, co jednak zarzucił na rzecz zawodu handlowca, w którym ostatecznie przepracował jeden rok^[3]. W 1904 roku wstąpił na rok do służby wojskowej, po czym nie został zatrudniony przez wojsko z uwagi na swój zawód handlowca^[3]. Następnie pracował w dziale księgowym firmy tekstylnej^[3]. Pracę tę wkrótce porzucił, by zająć się działalnością na rzecz sportu^[3].

Działalność na rzecz sportu

W 1899 roku Diem założył swój pierwszy klub sportowy SC Marcomannia Berlin^[1]. W 1904 roku objął posadę w niemieckiej federacji lekkoatletycznej Deutsche Sportbehörde für Athletik i założył stowarzyszenie Verband Berliner Athletik-Vereine^[1].

W 1906 roku towarzyszył niemieckim sportowcom podczas Olimpiady Letniej 1906 w Atenach^[4]. Jego wyjazd opłaciły gazety niemieckie, dla których Diem pisał raporty z igrzysk^[4]. Po powrocie rozpoczął stałą współpracę z prasą, z czasem zostając jednym z najbardziej znaczących dziennikarzy sportowych w Niemczech^[4].

W 1908 roku objął funkcję przewodniczącego niemieckiej federacji lekkoatletycznej^[1].

W 1912 roku był kapitanem niemieckiej drużyny olimpijskiej na Letnie Igrzyska Olimpijskie 1912 w Sztokholmie^[4]. Po zakończeniu igrzysk ogłoszono decyzję o przyznaniu organizacji kolejnej olimpiady w 1916 roku Berlinowi^[4]. Na wniosek przewodniczącego Deutscher Reichsausschuss für Olympische Spiele Victora von Podbielskiego (1844–1916) Diem został sekretarzem generalnym komitetu organizacyjnego^[4]. Pomimo pełnienia tej funkcji, Diem zgłosił się w 1914 roku na ochotnika do wojska^[4]. Igrzyska w Berlinie zostały ostatecznie odwołane z powodu trwającej wojny^[5].

W 1913 roku z inicjatywy Diema przyznano po raz pierwszy odznaki Deutsches Sportabzeichen (DSA) w uznaniu szczególnych osiągnięć sportowych^[1].

W 1917 roku Deutscher Reichsausschuss für Olympische Spiele został przekształcony w Deutscher Reichsausschuss für Leibesübungen (DRAfL) a Diem zobowiązał się pełnić funkcję jego sekretarza generalnego przez kolejne 12 lat^[6]. W czasie swojej kadencji zajął się budową systemu sportu narodowego. W 1920 roku z jego inicjatywy przeprowadzono pierwsze w Niemczech igrzyska młodzieży Reichsjugendwettkämpfe^[6]. W tym samym roku objął funkcję prorektora nowo powstałej wyższej szkoły sportowej Deutsche Hochschule für Leibesübungen (DHfL)^[6], gdzie prowadził wykłady w latach 1930–33^[1]. W 1930 roku Diem poślubił jedną z pierwszych studentek szkoły – Liselottę Bail (1906–1992)^[7].

Po przyznaniu Niemcom organizacji letnich igrzysk olimpijskich w 1936 roku w Berlinie, działacze sportowi skupieni wokół Diema i Theodora Lewalda (1860–1947) założyli w styczniu 1933 roku komitet organizacyjny, którego generalnym sekretarzem został Diem^[7]. Po dojściu nazistów do władzy w marcu 1933 roku, Diem został uznany za „politycznie niepewnego” (niem. „politisch unzuverlässig“) i urlopowany z wyższej szkoły sportowej^[7][1]. Niemniej jednak, udało się mu zachować funkcję sekretarza generalnego igrzysk^[1].

Diem zrealizował własną koncepcję organizacji olimpiady, wprowadzając wiele innowacji^[1]. Z jego inicjatywy płomień olimpijski na igrzyska zapalono na stadionie w antycznej Olimpii i przeniesiono przez olimpijską sztafetę do Berlina, gdzie uroczyście dokonano zapalania znicza olimpijskiego^[8][1]. Zapoczątkowano w ten sposób nowożytną tradycję ceremonialnego zapalania ognia olimpijskiego w Olimpii i jego przenoszenia przez sztafetę do miejsca rozgrywania igrzysk^[8]. Ponadto z inicjatywy Diema w 1936 roku postawiono dzwon olimpijski, a przed igrzyskami wystawiono sztukę teatralną „Olympische Jugend”^[9].

W latach 1938–1945, na prośbę Pierre's de Coubertin^[10], Diem kierował Międzynarodowym Instytutem Olimpijskim w Berlinie^[1]. W okresie tym Diem napisał wiele ideologicznych i naukowych artykułów na temat sportu, które w jednej trzeciej opublikował na łamach mediów nacjonalistycznych^[1]. Wówczas Diem wydał również trzytomowe dzieło „Olympische Flamme” (pol. „Płomień olimpijski”), które obok filmu Leni Riefenstahl Olimpiada uchodzi za najważniejszy dokument nazistowskiej propagandy sportowej^[1].

Carl Diem został wybrany generalnym sekretarzem odpowiedzialnym za organizację zimowych igrzysk olimpijskich w 1940 roku w Garmisch-Partenkirchen. Igrzyska te zostały odwołane po wybuchu II wojny światowej^[11]. W 1939 roku Diem objął kierownictwo wydziału zagranicznego Nationalsozialistischer Reichsbund für Leibesübungen, który odpowiadał za organizacje wyjazdów zagranicznych niemieckich sportowców i zawodów międzynarodowych na terenie Niemiec^[11]. W okresie tym zacieśniono współpracę z faszystowskimi Włochami i powołano do życia Towarzystwo Niemiecko-Włoskie (niem. Deutsch-Italienische-Gesellschaft, (DIG)), któremu przewodniczył Hans von Tschammer und Osten (1887–1943) a wiceprzewodniczącym został Diem^[11].

Pod koniec wojny Carl Diem odwiedzał wojska niemieckie na froncie, gdzie prowadził wykłady dla żołnierzy Wehrmachtu^[11]. W 1944 roku wstąpił dobrowolnie do Volkssturmu^[12]. 19 marca 1945 roku wygłosił przed członkami Volkssturmu płomienną mowę, zagrzewającą do ostatniej walki^[12].

Działalność Carla Diema w nazistowskich Niemczech wzbudza wiele wątpliwości odnośnie do jego postawy wobec nazizmu i zbrodni reżimu – prowadzoną debatę nazwano „Diem-Debatte”^[13].

Po wojnie Carl Diem złożył deklarację, że nigdy nie był członkiem NSDAP, co umożliwiło mu kontynuację kariery^[12].

W 1945 roku został kierownikiem instytutu wychowania fizycznego i higieny szkolnej (niem. Institut für körperliche Erziehung und Schulhygiene) na Uniwersytecie Humboldtów^[1][12]. Był również konsultantem ds. sportu rządu niemieckiego^[10].

W 1947 roku Carl Diem został pierwszym rektorem Deutsche Sporthochschule Köln – uczelni sportowej założonej z inicjatywy władz brytyjskiej strefy okupacyjnej w powojennych Niemczech^[1][14]. W 1949 roku wraz z żoną Liselott napisał autobiografię „Ein Leben für den Sport” (pol. „Życie dla sportu”)^[1].

Zmarł 17 grudnia 1962 roku w Kolonii^[1]. Po jego śmierci rektorem Deutsche Sporthochschule Köln została jego żona Liselott^[1].

Publikacje

• Olympische Flamme., Berlin 1936
• Asiatische Reiterspiele. Ein Beitrag zur Kulturgeschichte der Völker. Deutscher Archiv-Verlag, Berlin 1941
• Körpererziehung bei Goethe. Frankfurt am Main 1948.
• Lord Byron als Sportsmann. Köln 1950.
• Ein Leben für den Sport. Ratingen o.J. [1974].

Nagrody i odznaczenia

• 1921 – Doctor honoris causa przyznany przez wydział medycyny uniwersytetu Humboldtów^[7][1]
• 1953 – Order Zasługi Republiki Federalnej Niemiec^[15]
• 1956 – Dyplom Olimpijski^[16][1]
• 1961 – tytuł honorowego mieszkańca Olimpii^[16]

Archiwum Carla i Liselotty Diem

W 1964 roku powołano do życia Instytut im. Carla Diema (niem. Carl-Diem-Institut, (CDI)) jako instytut olimpijski przy wyższej szkole sportu Deutsche Sporthochschule Köln w Kolonii^[17]. Instytut prowadziła żona Diema – Liselotta, która w testamencie zapisała jednostce zbiory dokumentów i materiałów związanych ze sportem oraz ponad 40 tys. historycznych zdjęć^[17]. Po śmierci Liselotty, instytut włączono do struktur Deutsche Sporthochschule Köln jako Archiwum Carla i Liselotty Diem (niem. Carl und Liselott Diem Archiv – Olympische Forschungsstätte der Deutschen Sporthochschule Köln, (CuLDA))^[17].

Uwagi

Przypisy